ÔN TẬP CHƯƠNG IV

Câu 1: Trình bày khái niệm, vai trò của giống cây trồng.

Giải nhanh:

- Là một quần thể cây trồng có thể phân biệt được với quần thể cây trồng khác thông qua sự biểu hiện ít nhất là một đặc tính và di truyền được cho đời sau; đồng nhất về hình thái, ổn định qua các chu kì nhân giống.

- Vai trò:

+ Tăng năng suất và chất lượng nông sản.

+ Tăng khả năng kháng sâu, bệnh.

+ Tăng khả năng chống chịu với điều kiện bất lợi của môi trường.

+ Mở rộng diện tích trồng trọt.

Câu 2: Mô tả phương pháp chọn lọc hỗn hợp và chọn lọc cá thể trong chọn giống cây trồng.

Giải nhanh:

- Chọn lọc hỗn hợp:

+ Vụ 1: Gieo trồng quần thể giống khởi đầu, chọn khoảng 10% các cây tốt để thu hoạch hỗn hợp hạt.

+ Vụ 2: Gieo chung hạt của các cây được chọn, so sánh với giống khởi đầu và giống đối chứng để đánh giá.

+ Vụ 3 (4,5...): nếu chưa đạt thì lặp lại vụ 1 và vụ 2 đến khi đạt.

- Chọn lọc cá thể:

+ Vụ 1: Gieo trồng quần thể giống khởi đầu, chọn một vài cá thể tốt nhất, thu hoạch, bảo quản hạt riêng để trồng cho vụ sau.

+ Vụ 2: Gieo riêng hạt được chọn, so sánh với giống khởi đầu và giống đối chứng để đánh giá.

+ Vụ 3 (4, 5...): Lặp lại chu kì của vụ 1 và vụ 2 cho đến khi đạt được mục tiêu.

Câu 3: Mô tả các bước nhân giống cây trồng bằng phương pháp truyền thống (nhân giống hữu tính và nhân giống vô tính). Nêu ưu và nhược điểm của từng phương pháp.

Giải nhanh:

* Nhân giống hữu tính:

- Các bước:

+ Bước 1: Nhân hạt giống tác giả.

+ Bước 2: Sản xuất hạt giống siêu nguyên chủng.

+ Bước 3: Sản xuất hạt giống nguyên chủng.

+ Bước 4: Sản xuất hạt giống xác nhận.

- Ưu điểm: nhanh tạo ra cây con; cây tạo ra đồng loạt, cùng kích cỡ, độ tuổi; nhân giống nhanh, đơn giản, thích nghi tốt.

- Nhược điểm: dễ thoái hóa giống, khó kiểm soát được các phẩm chất của cây, cây chậm ra hoa, quả.

* Nhân giống vô tính:

a. Phương pháp giâm cành:

- Các bước:

+ Bước 1: Chọn cành giâm.

+ Bước 2: Cắt cành giâm, bỏ bớt lá.

+ Bước 3: Nhúng cành giâm vào chất kích thích ra rễ.

+ Bước 4: Cắm cành giâm vào nền giâm.

+ Bước 5: Chăm sóc cành giâm.

- Ưu điểm: đơn giản, dễ thực hiện, hệ số nhân giống tương đối cao.

- Nhược điểm: bộ rễ phát triển kém, dễ bị nhiễm bệnh từ cây mẹ.

b. Phương pháp chiết cành

- Các bước:

+ Bước 1: Tách vỏ ở vị trí cần chiết.

+ Bước 2: Bôi thuốc kích thích và hỗn hợp đất vào đoạn vừa tách vỏ, bọc nylon và buộc chặt.

+ Bước 3: Khi cành mọc rễ thì cắt đem trồng.

- Ưu điểm: cây con khỏe mạnh hơn cây giâm cành.

- Nhược điểm: bộ rễ phát triển kém, dễ bị nhiễm bệnh từ cây mẹ, hệ số nhân giống thấp.

c. Phương pháp ghép

- Các bước:

+ Bước 1: Gieo trồng cây gốc ghép.

+ Bước 2: Chọn cành ghép, mắt ghép.

+ Bước 3: Xử lí gốc ghép, cành ghép, mắt ghép phù hợp.

+ Bước 4: Ghép cành ghép, mắt ghép vào gốc ghép.

+ Bước 5: Xử lí sau ghép.

- Ưu điểm: bộ rễ khỏe mạnh, thích nghi tốt, sinh trưởng, phát triển khỏe.

- Nhược điểm: đòi hỏi kĩ thuật cao.

d. Nhân giống cây trồng bằng nuôi cấy mô tế bào

- Các bước:

+ Bước 1: Chọn vật liệu nuôi cấy.

+ Bước 2: Khử trùng mẫu.

+ Bước 3: Tạo chồi trong môi trường thích hợp.

+ Bước 4: Ra rễ và tạo cây hoàn chỉnh.

+ Bước 5: Đưa cây ra vườn ươm.

- Ưu điểm: nhân nhanh số lượng, không phụ thuộc mùa vụ, hệ số nhân cao, đồng nhất về di truyền và sạch bệnh. 

- Nhược điểm: tốn kinh phí, công sức, trình độ kĩ thuật cao.

Câu 4: Mô tả các bước nhân giống cây trồng bằng phương pháp nuôi cấy tế bào. Nêu ưu điểm nổi bật của phương pháp nhân giống này so với phương pháp nhân giống truyền thống.

Giải nhanh:

- Các bước:

+ Bước 1: Chọn vật liệu nuôi cấy.

+ Bước 2: Khử trùng mẫu.

+ Bước 3: Tạo chồi trong môi trường thích hợp.

+ Bước 4: Ra rễ và tạo cây hoàn chỉnh.

+ Bước 5: Đưa cây ra vườn ươm.

- Điểm nổi bật: nhân nhanh số lượng, không phụ thuộc mùa vụ, hệ số nhân giống cao, đồng nhất về di truyền và sạch bệnh.

Câu 5: Trình bày một số ứng dụng của công nghệ sinh học trong chọn tạo và nhân giống cây trồng. Cho ví dụ minh họa.

Giải nhanh:

- Giống lúa vàng giàu hàm lượng tiền vitamin A được tạo ra bằng kĩ thuật chuyển gene; giống ngô chuyển gene NK6BT có khả năng kháng sâu hại...

- Viện Công nghệ Sinh học đã chọn được dòng tế bào chịu nóng và khô từ các tế bào phôi của giống lúa CR203 rồi dùng phương pháp nuôi cấy tế bào để tạo ra giống lúa mới cấp Quốc gia DR2 có năng suất và độ thuần chủng cao, chịu nóng và khô hạn tốt.

Câu 6: Lựa chọn biện pháp nhân giống phù hợp cho một số loại cây trồng phổ biến ở gia đình, địa phương em.

Giải nhanh:

HS tự liên hệ thực tế ở gia đình, địa phương.