BÀI 10. TIẾNG VỌNG NHỮNG NGÀY QUA

VĂN BẢN. SÔNG ĐÁY

HƯỚNG DẪN ĐỌC

Câu 1: Nội dung bao quát của bài thơ là gì?

Đáp án chuẩn:

Sự trân trọng đối với quê hương, đất nước, nơi sinh ra, tâm trạng vui buồn lẫn lộn khi trở về với quê hương, nhớ về hình ảnh con sông Đáy - con sông quê hương.

Câu 2. Nêu một số đặc điểm hình thức của bài thơ (thể thơ, từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ, vần, nhịp,...) và cho biết tác dụng của hình thức ấy trong việc biểu đạt nội dung.

Đáp án chuẩn:

- Thể thơ tự do, không tuân theo luật bằng trắc hay số câu quy định.

=> Giúp tác giả thể hiện được cảm xúc một cách tự nhiên, tuôn trào, không bị gò bó bởi những quy tắc.

- Từ ngữ:

+ Sử dụng nhiều từ ngữ giản dị, mộc mạc, gần gũi với đời sống thường nhật 

+ Sử dụng một số từ ngữ gợi tả, gợi cảm 

+ Sử dụng một số hình ảnh ẩn dụ, so sánh

- Hình ảnh:

+ Hình ảnh sông Đáy được sử dụng xuyên suốt bài thơ như một biểu tượng cho quê hương, cho tuổi thơ và cho tình mẫu tử.

+ Hình ảnh khác như "mẹ", "bến", "cát", "bẹ ngô",... gợi lên những ký ức tuổi thơ bình dị, thân thương.

- Biện pháp tu từ: So sánh, ẩn dụ, nhân hóa,... giúp cho bài thơ thêm sinh động, gợi cảm và thể hiện được sâu sắc nội dung.

- Vần, nhịp:

+ Không tuân theo luật bằng trắc, nhịp điệu tự do, nhưng vẫn có sự hài hòa, uyển chuyển.

+ Nhịp điệu chậm rãi, da diết ở những khổ thơ đầu, thể hiện nỗi nhớ quê da diết.

+ Nhịp điệu nhanh, dồn dập ở khổ thơ cuối, thể hiện niềm xúc động khi được trở lại quê hương.

Câu 3: Phân tích hình ảnh con Sông Đáy được gợi tả trong bài thơ.

Đáp án chuẩn:

- Là quê hương, nơi nhà thơ sinh ra và lớn lên có dòng sông Đáy chảy qua.

- Sông Đáy như người mẹ hiền hòa cung cấp nước, phù sa nuôi sống cả 1 vùng thiên nhiên, con người. 

Câu 4: Phân tích tình cảm, cảm xúc của người viết khi viết về Sông Đáy. Bài thơ cho thấy mối liên hệ nào giữa Sông Đáy với mẹ và kí ức của người viết?

Đáp án chuẩn:

- Hình ảnh "sông Đáy" được liên tưởng đến hình ảnh người mẹ tảo tần, hiền hậu. Sông Đáy đã chở che, nuôi dưỡng tác giả từ thuở ấu thơ.

- Khi trở về quê hương, tác giả nhận ra nhiều đổi thay. Nỗi buồn ấy thể hiện sự tiếc nuối cho thời gian đã qua, cho tuổi thơ đã mất.

=> Mối liên hệ giữa Sông Đáy với mẹ và kí ức của người viết: 

Câu 5: Xác định chủ đề của văn bản và nêu một số căn cứ để xác định chủ đề.

Đáp án chuẩn:

- Chủ đề: Quê hương

- Căn cứ:

+ Nhan đề: dòng sông quê hương

+ Miêu tả về mẹ

+ Ký ức tuổi thơ ở quê hương

Câu 6: Theo em, qua bài thơ, tác giả muốn gửi đến người đọc thông điệp gì?

Đáp án chuẩn:

Tuổi thơ là quãng thời gian đẹp nhất trong cuộc đời mỗi người. Chúng ta nên trân trọng những kỉ niệm tuổi thơ đẹp đẽ ấy.

Câu 7: Từ sự gợi nhắc của hình ảnh Sông Đáy qua văn bản, hãy chia sẻ về hình ảnh một con sông (trong thực tế hoặc trong văn học) đã để lại cho em những ấn tượng khó quên.

Đáp án chuẩn:

Hình ảnh con sông Hồng chảy qua làng em!