ÔN TẬP CUỐI HỌC KÌ I

Câu 1: Kẻ bảng sau vào vở và nêu một số dấu hiệu giúp bạn nhận biết phong cách sáng tác của trào lưu, trường phái văn học qua các tác phẩm thơ:

Đáp án chuẩn:

Câu 2: Kẻ bảng sau vào vở và nêu một số dấu hiệu giúp bạn nhận biết phong cách sáng tác của trào lưu, trường phái văn học qua các tác phẩm truyện, kí:

Đáp án chuẩn:

Câu 3: Kẻ bảng sau vào vở và sắp xếp các tác phẩm văn học dưới đây vào ô phù hợp:

Độc "Tiểu Thanh kí" (Nguyễn Du), Thu điếu (Nguyễn Khuyến), Tràng giang (Huy Cận), Tiếng thu (Lưu Trọng Lư); Con gà thờ (Ngô Tất Tố), Cái giá trị làm người (Vũ Trọng Phụng), Chuyện chức phán sự đền Tản Viên (Nguyễn Dữ), Trên đỉnh non Tản (Nguyễn Tuân), Hai đứa trẻ (Thạch Lam), Lão Hạc (Nam Cao).

Đáp án chuẩn:

Câu 4: Kẻ bảng sau vào vở, chỉ ra một số dấu hiệu nhận biết thể loại của các văn bản Con gà thờ (Ngô Tất Tố), Cái giá trị làm người (trích Cơm thầy cơm cô, Vũ Trọng Phụng), Trên những chặng đường hành quân (trích Mãi mãi tuổi hai mươi, Nguyễn Văn Thạc).

Đáp án chuẩn:

Câu 5: Nêu một số biểu hiện về đặc điểm thể loại của các văn bản kịch đã học (làm vào vở):

Đáp án chuẩn:

Câu 6: Qua các văn bản bi kịch và hài kịch đã học (ở lớp 11 và 12), hãy chỉ ra một số điểm khác biệt giữa hai thể loại này (làm vào vở):

Đáp án chuẩn: 

Câu 7: Thực hiện các yêu cầu sau:

a. Nêu đặc điểm của ngôn ngữ trang trọng, ngôn ngữ thân mật và cho ví dụ.

b. Nêu đặc điểm và tác dụng của biện pháp nghịch ngữ và cho ví dụ.

Đáp án chuẩn: 

a. Đặc điểm của ngôn ngữ trang trọng và ngôn ngữ thân mật:

Ngôn ngữ trang trọng:

• Đặc điểm:

  • Sử dụng từ ngữ chuẩn mực, chính xác, có tính khoa học.

  • Cấu trúc câu rõ ràng, mạch lạc.

  • Ít sử dụng từ ngữ địa phương, tiếng lóng, biệt ngữ.

  • Thể hiện sự lịch sự, tôn trọng đối tượng giao tiếp.

• Ví dụ:

  • Kính thưa quý vị đại biểu!

  • Em xin phép trình bày báo cáo về kết quả hoạt động của chi đoàn trong năm qua.

  • Căn cứ vào quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, nhà trường ban hành quy chế thi cử cho học sinh.

Ngôn ngữ thân mật:

• Đặc điểm:

  • Sử dụng từ ngữ bình dân, dễ hiểu, dễ nhớ.

  • Cấu trúc câu thường đơn giản, có thể rút gọn một số thành phần câu.

  • Sử dụng nhiều từ ngữ địa phương, tiếng lóng, biệt ngữ.

  • Thể hiện sự gần gũi, thân mật giữa người giao tiếp.

• Ví dụ:

  • Chào mày! Dạo này dạo sao thế?

  • Tao đi học về rồi, mày đâu?

  • Ơ, sao mày lại ở đây thế?

b. Đặc điểm và tác dụng của biện pháp nghịch ngữ:

Biện pháp nghịch ngữ là sử dụng các từ ngữ, ý nghĩa trái ngược với ý nghĩa thông thường để tạo hiệu quả biểu cảm cao.

Biện pháp nghịch ngữ có tác dụng:

• Nhấn mạnh ý nghĩa của sự vật, hiện tượng được nói đến.

• Gây ấn tượng mạnh mẽ, sâu sắc cho người đọc, người nghe.

• Tăng sức biểu cảm cho câu văn, lời nói.

• Thể hiện thái độ, quan điểm của người viết, người nói.

Ví dụ: "Chết không phải là hết, mà là bắt đầu một cuộc sống mới." (M.Gor-ki

Câu 8: Cho ví dụ về lỗi câu mơ hồ, lỗi logic và nêu cách sửa.

Đáp án chuẩn:

Câu 9: Nêu một số lưu ý về:

a. Cách viết văn bản nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm văn học.

b. Cách trình bày so sánh, đánh giá hai tác phẩm văn học.

c. Cách viết bài văn nghị luận về một vấn đề có liên quan đến tuổi trẻ.

d. Cách thuyết trình về một vấn đề liên quan đến cơ hội và thách thức đối với đất nước; cách nghe một bài thuyết trình, nhận xét, đánh giá được nội dung và cách thức thuyết trình.

Đáp án chuẩn: 

Một số lưu ý khi viết và trình bày:

a. Văn bản nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm văn học:

• Lựa chọn tác phẩm: Chọn hai tác phẩm có điểm chung về thể loại, chủ đề, thời đại,... để việc so sánh dễ dàng và hiệu quả.

• Xác định cơ sở so sánh: Tìm điểm chung và khác nhau giữa hai tác phẩm về nội dung, nghệ thuật,...

• Sắp xếp bố cục hợp lý:

  • Mở bài: Giới thiệu chung về hai tác phẩm, nêu nhận định chung về vấn đề so sánh.

  • Thân bài:

    • So sánh nội dung: Cốt truyện, nhân vật, chủ đề,...

    • So sánh nghệ thuật: Thể loại, ngôn ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ,...

  • Kết bài: Khẳng định lại nhận định chung, nêu ý nghĩa của việc so sánh.

• Sử dụng ngôn ngữ logic, rõ ràng, chính xác.

• Dẫn chứng cụ thể, tiêu biểu.

b. Trình bày so sánh, đánh giá hai tác phẩm văn học:

• Sử dụng bảng biểu, sơ đồ để minh họa cho phần so sánh.

• Kết hợp ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết.

• Giọng điệu trình bày rõ ràng, mạch lạc, truyền cảm.

• Tương tác với người nghe bằng ánh mắt, cử chỉ.

c. Bài văn nghị luận về một vấn đề có liên quan đến tuổi trẻ:

• Lựa chọn vấn đề gần gũi, thiết thực với giới trẻ.

• Có quan điểm rõ ràng, chính xác về vấn đề.

• Lập luận chặt chẽ, logic.

• Sử dụng dẫn chứng cụ thể, tiêu biểu.

• Ngôn ngữ trong sáng, giàu sức thuyết phục.

d. Thuyết trình về một vấn đề liên quan đến cơ hội và thách thức đối với đất nước:

• Chuẩn bị nội dung kỹ lưỡng:

  • Nghiên cứu tài liệu, số liệu thống kê,...

  • Xác định rõ cơ hội và thách thức đối với đất nước.

  • Đề xuất giải pháp để nắm bắt cơ hội và vượt qua thách thức.

• Sử dụng bài thuyết trình sinh động, hấp dẫn:

  • Hình ảnh, video,...

  • Biểu đồ, sơ đồ,...

• Kỹ năng thuyết trình:

  • Giọng điệu rõ ràng, truyền cảm.

  • Tương tác với người nghe bằng ánh mắt, cử chỉ.

  • Trả lời câu hỏi một cách tự tin, thuyết phục.

Cách nghe một bài thuyết trình, nhận xét, đánh giá được nội dung và cách thức thuyết trình:

• Chú ý lắng nghe nội dung bài thuyết trình.

• Ghi chép những ý chính.

• Đánh giá nội dung:

  • Tính chính xác, khách quan của thông tin.

  • Tính logic, chặt chẽ của lập luận.

  • Sức thuyết phục của dẫn chứng.

• Đánh giá cách thức thuyết trình:

  • Giọng điệu, ngôn ngữ.

  • Phong thái, cử chỉ.

  • Sử dụng phương tiện hỗ trợ.

• Nhận xét và góp ý mang tính xây dựng cho người thuyết trình.

Câu 10: Chỉ ra một số điểm tương đồng và khác biệt giữa hai kiểu bài: bức thư trao đổi về một vấn đề đáng quan tâm và bức thư trao đổi công việc.

Đáp án chuẩn:

Câu 11: Nêu một số lưu ý khi tranh luận một số vấn đề có ý kiến trái ngược.

Đáp án chuẩn: 

Trước khi tham gia vào một cuộc tranh luận, cần thực hiện một số bước chuẩn bị quan trọng. Đầu tiên, hãy hiểu rõ vấn đề bằng cách nghiên cứu kỹ lưỡng về chủ đề tranh luận và nắm vững các quan điểm khác nhau. Xác định lập trường của bản thân để rõ ràng về quan điểm bạn sẽ bảo vệ. Tiếp theo, chuẩn bị các lập luận và dẫn chứng cần thiết để hỗ trợ quan điểm của mình. Đừng quên giữ thái độ cởi mở, tôn trọng ý kiến trái ngược và sẵn sàng học hỏi từ người khác.

Trong khi tranh luận, hãy lắng nghe cẩn thận ý kiến của người khác mà không ngắt lời. Trình bày quan điểm của bản thân một cách rõ ràng, súc tích và dễ hiểu. Sử dụng các lập luận logic và thuyết phục để bảo vệ quan điểm của mình và đưa ra dẫn chứng cụ thể để minh họa. Giữ thái độ tôn trọng, tránh công kích cá nhân, và sẵn sàng đối thoại để tìm kiếm điểm chung. Cuối cùng, kiểm soát cảm xúc của bạn, giữ bình tĩnh và không để cảm xúc chi phối quá trình tranh luận.

Sau khi tranh luận, tóm tắt lại kết quả cuộc tranh luận, rút ra bài học kinh nghiệm và củng cố kiến thức về vấn đề đã được thảo luận.

Câu 12: Lập dàn ý cho bài văn nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm văn học, sau đó chuyển dàn ý bài viết đó thành dàn ý bài nói.

Đáp án chuẩn: 

Dàn ý chi tiết cho bài văn nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm văn học:

I. Mở bài:

- Giới thiệu ngắn gọn về hai tác phẩm văn học cần so sánh (tác giả, năm sáng tác, thể loại,...).

- Nêu nhận định chung về vấn đề so sánh.

II. Thân bài:

1. So sánh nội dung:

- So sánh chủ đề, tư tưởng của hai tác phẩm.

- So sánh các yếu tố cốt truyện, nhân vật, tình tiết,... của hai tác phẩm.

- So sánh giá trị hiện thực, giá trị nhân đạo của hai tác phẩm.

2. So sánh nghệ thuật:

- So sánh thể loại, ngôn ngữ của hai tác phẩm.

- So sánh các biện pháp tu từ, cách thức biểu đạt của hai tác phẩm.

- So sánh phong cách nghệ thuật của hai tác phẩm.

III. Kết bài:

• Khẳng định lại nhận định chung về vấn đề so sánh.

• Nêu ý nghĩa của việc so sánh hai tác phẩm văn học.

Chuyển dàn ý bài viết thành dàn ý bài nói:

I. Mở bài:

- Giới thiệu bản thân và chủ đề bài nói.

- Nêu nhận định chung về vấn đề so sánh.

II. Thân bài:

1. So sánh nội dung:

- Trình bày tóm tắt nội dung chính của hai tác phẩm.

- So sánh chủ đề, tư tưởng của hai tác phẩm.

- So sánh các yếu tố cốt truyện, nhân vật, tình tiết,... của hai tác phẩm.

- So sánh giá trị hiện thực, giá trị nhân đạo của hai tác phẩm.

2. So sánh nghệ thuật:

- Phân tích nghệ thuật của hai tác phẩm.

- So sánh thể loại, ngôn ngữ của hai tác phẩm.

- So sánh các biện pháp tu từ, cách thức biểu đạt của hai tác phẩm.

- So sánh phong cách nghệ thuật của hai tác phẩm.

III. Kết bài:

• Khẳng định lại nhận định chung về vấn đề so sánh.

• Nêu ý nghĩa của việc so sánh hai tác phẩm văn học.

• Chốt lại bài nói.