BÀI 28. SƠ LƯỢC VỀ PHỨC CHẤT

MỞ ĐẦU

Phức chất có trong một số thành phần quan trọng của sinh vật như hemoglobin, chất diệp lục,… Một số phức chất có vai trò quan trọng trong điều trị bệnh ung thư. Vậy, phức chất là gì? Phức chất được hình thành như thế nào?

Đáp án chuẩn:

- Là hợp chất có M và L.

- Hình thành bởi M là cation kim loại hoặc nguyên tử kim loại liên kết với L anion hoặc phân tử.

I. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ PHỨC CHẤT

Câu hỏi 1: Cho các phức chất sau: [Cu(H₂O)₆]²⁺, [CoF₆]^3-, [Ni(CO)₄], [PtCl₂(NH₃)₂].

a) Hãy chỉ ra các phối tử và nguyên tử trung tâm trong mối phức chất trên.

b) Hãy cho biết số lượng phối tử có trong mỗi phức chất trên.

c) Hãy cho biết điện tích của mỗi phức chất trên.

Đáp án chuẩn:

a)

b)

[Cu(H₂O)₆]²⁺: 6

[CoF₆]^3- : 6

[Ni(CO)₄] : 4

[PtCl₂(NH₃)₂] : 2 phối tử Cl^- và 2 phối tử NH₃.

c) [Cu(H₂O)₆]²⁺ : +2

[CoF₆]^3- : -3 

[Ni(CO)₄] và [PtCl₂(NH₃)₂] : 0.

II. MỘT SỐ DẠNG HÌNH HỌC CỦA PHỨC CHẤT

Hoạt động nghiên cứu: Hãy xác định số lượng phối tử L trong phân tử hoặc ion phức chất ứng với mỗi dạng hình học ở Bảng 28.1.

Đáp án chuẩn:

- Dạng tứ diện: 4.

- Dạng vuông phẳng: 4.

- Dạng bát diện: 6.

Hoạt động nghiên cứu: Hãy dự đoán dạng hình học của phức chất [Cu(H₂O)₆]²⁺.

Đáp án chuẩn:

Bát diện.

III. LIÊN KẾT TRONG PHỨC CHẤT

Câu hỏi 2: Cho các phức chất sau: [Ag(NH₃)₂]⁺ và [CoF₆]^3-.

Hãy chỉ ra nguyên tử trung tâm, phối tử và giải thích sự hình thành liên kết trong mỗi phức chất trên. 

Đáp án chuẩn:

[Ag(NH₃)₂]⁺:

- M : Ag

- L: NH₃

- Liên kết: NH₃ cho cặp electron chưa liên kết vào AO trống của Ag.

[CoF₆]^3-:

-M : Co³⁺

-L : F^-

- Liên kết: F^- cho cặp electron chưa liên kết vào AO trống của Co³⁺.

Câu hỏi 3: Phức chất aqua của Ni²⁺ và Zn²⁺ đều có dạng hình học bát diện.

a) Viết công thức hoá học của mỗi phức chất aqua trên.

b) Mô tả sự hình thành liên kết giữa phối tử và nguyên tử trung tâm trong mỗi phức chất trên.

Đáp án chuẩn:

a) [Ni(H₂O)₆]²⁺ và [Zn(H₂O)₆]²⁺. 

b) - [Ni(H₂O)₆]²⁺, liên kết: H_2­O cho cặp electron chưa liên kết vào AO trống của Ni²⁺.

- [Zn(H₂O)₆]²⁺, liên kết: H_2­O cho cặp electron chưa liên kết vào AO trống của Zn²⁺.