BÀI 28. SƠ LƯỢC VỀ PHỨC CHẤT

MỞ ĐẦU

Phức chất có trong một số thành phần quan trọng của sinh vật như hemoglobin, chất diệp lục,… Một số phức chất có vai trò quan trọng trong điều trị bệnh ung thư. Vậy, phức chất là gì? Phức chất được hình thành như thế nào?

Giải rút gọn:

- Phức chất là hợp chất có chứa nguyên tử trung tâm và các phối tử.

- Phức chất được hình thành bởi nguyên tử trung tâm là cation kim loại hoặc nguyên tử kim loại liên kết với các phối tử và phối tử là anion hoặc phân tử.

I. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ PHỨC CHẤT

Câu hỏi 1: Cho các phức chất sau: [Cu(H₂O)₆]²⁺, [CoF₆]^3-, [Ni(CO)₄], [PtCl₂(NH₃)₂].

a) Hãy chỉ ra các phối tử và nguyên tử trung tâm trong mối phức chất trên.

b) Hãy cho biết số lượng phối tử có trong mỗi phức chất trên.

c) Hãy cho biết điện tích của mỗi phức chất trên.

Giải rút gọn:

a)

b) [Cu(H₂O)₆]²⁺ và [CoF₆]^3- có 6 phối tử, [Ni(CO)₄] và [PtCl₂(NH₃)₂] đều có 4 phối tử.

c) [Cu(H₂O)₆]²⁺ có điện tích là +2, [CoF₆]^3- có điện tích là -3, [Ni(CO)₄] và [PtCl₂(NH₃)₂] có điện tích là 0.

II. MỘT SỐ DẠNG HÌNH HỌC CỦA PHỨC CHẤT

Hoạt động nghiên cứu: Hãy xác định số lượng phối tử L trong phân tử hoặc ion phức chất ứng với mỗi dạng hình học ở Bảng 28.1.

Giải rút gọn:

Dạng tứ diện và vuông phẳng có 4 phối tử, dạng bát diện có 6 phối tử.

Hoạt động nghiên cứu: Hãy dự đoán dạng hình học của phức chất [Cu(H₂O)₆]²⁺.

Giải rút gọn:

Phức chất [Cu(H₂O)₆]²⁺ có 6 phối tử nên có dạng bát diện.

III. LIÊN KẾT TRONG PHỨC CHẤT

Câu hỏi 2: Cho các phức chất sau: [Ag(NH₃)₂]⁺ và [CoF₆]^3-.

Hãy chỉ ra nguyên tử trung tâm, phối tử và giải thích sự hình thành liên kết trong mỗi phức chất trên. 

Giải rút gọn:

[Ag(NH₃)₂]⁺: nguyên tử trung tâm: Ag, phối tử: NH₃

- Liên kết được hình thành do phối tử NH₃ cho cặp electron chưa liên kết vào AO trống của nguyên tử trung tâm Ag.

[CoF₆]^3-: nguyên tử trung tâm: Co³⁺, phối tử: F^-

- Liên kết được hình thành do phối tử F^- cho cặp electron chưa liên kết vào AO trống của nguyên tử trung tâm Co³⁺.

Câu hỏi 3: Phức chất aqua của Ni²⁺ và Zn²⁺ đều có dạng hình học bát diện.

a) Viết công thức hoá học của mỗi phức chất aqua trên.

b) Mô tả sự hình thành liên kết giữa phối tử và nguyên tử trung tâm trong mỗi phức chất trên.

Giải rút gọn:

a) [Ni(H₂O)₆]²⁺ và [Zn(H₂O)₆]²⁺. 

b) - Với [Ni(H₂O)₆]²⁺: phối tử H_2­O cho cặp electron chưa liên kết vào AO trống của nguyên tử trung tâm Ni²⁺.

- Với [Zn(H₂O)₆]²⁺: phối tử H_2­O cho cặp electron chưa liên kết vào AO trống của nguyên tử trung tâm Zn²⁺.