BÀI 33 MÁU VÀ HỆ TUẦN HOÀN CỦA CƠ THỂ NGƯỜI

PHẦN I. HỆ THỐNG CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP SGK

I. MÁU

CH 1. Xác định tên và chức năng các thành phần của máu được đánh số thứ tự trong hình 33.1 trang 135

CH 2. Điều gì sẽ xảy ra với cơ thể chúng ta nếu thiếu một trong các thành phần của máu.

CH 3. Giải thích vì sao con người sống trong môi trường chứa nhiều vi khuẩn có hại nhưng vẫn có thể sống khỏe mạnh

CH 4. Tiêm vacxin có vai trò gì trong việc phòng bệnh.

CH 5. Vẽ Hình 33.4 trang 137 vào vở rồi hoàn thành sơ đồ truyền máu bằng cách đánh dấu chiều mũi tên để thể hiện mối quan hệ cho, nhận giữa các nhóm máu.

CH 6. Giả sử một người có nhóm máu A cần được truyền máu, người này có thể nhận những nhóm máu nào? Nếu truyền nhóm máu không phù hợp sẽ dẫn đến hậu quả gì?

II. HỆ TUẦN HOÀN

CH. Nêu cấu tạo của hệ tuần hoàn toàn và trình bày sự phối hợp các cơ quan thể hiện chức năng của cả hệ tuần hoàn

III. MỘT SỐ BỆNH VỀ MÁU VÀ TIM MẠCH

CH 1. Tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng, hậu quả của một số bệnh về máu, tim mạch.

CH 2. Vận dụng hiểu biết về các bệnh đã tìm hiểu, đề xuất biện pháp phòng bệnh, bảo vệ hệ tuần hoàn và cơ thể, giải thích cơ sở của các biện pháp đó.

IV. THỰC HÀNH: THỰC HIỆN TÌNH HUỐNG GIẢ ĐỊNH CẤP CỨU NGƯỜI BỊ CHẢY MÁU, TAI BIẾN, ĐỘT QUỴ VÀ ĐO HUYẾT ÁP

CH 1. Khi thực hiện biện pháp buộc dây garô cần lưu ý những điều gì?

CH 2. Vì sao chỉ dùng biện pháp buộc dây garô để sơ cứu những vết thương chảy máu động mạch ở tay hoặc chân? Những vết thương chảy máu động mạch không phải ở tay, chân cần được xử lí như thế nào?

V. DỰ ÁN: ĐIỀU TRA MỘT SỐ BỆNH VỀ MÁU, TIM MẠCH VÀ PHONG TRÀO HIẾN MÁU NHÂN ĐẠO TẠI ĐỊA PHƯƠNG

CH 1. Hiến máu có hại cho sức khoẻ không? Vì sao?

CH 2. Những ai có thể hiến máu được và những ai không thể hiến máu?

PHẦN II. 5 PHÚT GIẢI CÂU HỎI, BÀI TẬP SGK

I. MÁU

Đáp án CH 1: 

1. Tiểu cầu tham gia bảo vệ cơ thể nhờ cơ chế làm đông máu

2. Hồng cầu vận chuyển oxygen và carbon dioxide trong máu

3. Bạch cầu có chức năng bảo vệ cơ thể

4. Huyết tương có vai trò duy trì máu ở trạng thái lỏng giúp máu dễ dàng lưu thông trong mạch vận chuyển chất dinh dưỡng các chất cần thiết khác và chất thải 

Đáp án CH 2: Nếu thiếu một trong các thành phần của máu thì cơ thể sẽ gặp các bệnh lý liên quan đến máu, ảnh hưởng đến chức năng của nhiều cơ quan, thậm chí tử vong.

- Ví dụ:

+ Nếu thiếu tiểu cầu sẽ gây tình trạng xuất huyết, khả năng đông máu và khả năng chống nhiễm trùng sẽ giảm.

+ Nếu thiếu hồng cầu có thể gây bệnh thiếu máu, hoặc có triệu chứng như khó thở, chóng mặt, da xanh, tim đập nhanh,…

+ Nếu thiếu bạch cầu thường khiến sức đề kháng của cơ thể yếu hơn, dễ nhiễm trùng

Đáp án CH 3: Con người sống trong môi trường chứa nhiều vi khuẩn có hại nhưng vẫn có thể sống khỏe mạnh vì cơ thể có khả năng miễn dịch của cơ thể

Đáp án CH 4: Tiêm vacxin có vai trò tạo hệ miễn dịch nhân tạo cho cơ thể

+ Giảm nguy cơ mắc các bệnh nguy hiểm

+ Giảm thiểu các rủi ro vì bệnh tật như biến chứng, di chứng, tử vong so với nhóm không tiêm phòng.

+ Tạo điều kiện để trẻ lớn lên và phát triển toàn diện

Đáp án CH 5:

Đáp án CH 6: Giả sử một người có nhóm máu A cần được truyền máu, người này có thể nhận những nhóm máu A, O

Nếu truyền nhóm máu không phù hợp, sẽ xảy ra hiện tượng kết dính làm phá hủy hồng cầu của máu truyền ngay trong lòng mạch máu, đồng thời, có thể gây ra hiện tượng sốc và nguy hiểm đến tính mạng người nhận máu

 II. HỆ TUẦN HOÀN

Đáp án CH:  Hệ tuần hoàn gồm tim và hệ mạch

Tim hoạt động như một chiếc máy bơm và hút vừa đẩy máu lưu thông trong hệ tuần hoàn

Hệ mạch gồm các động mạch mao mạch tĩnh mạch

Các mạch máu có dạng ống hợp thành một hệ thống kín. Trong đó động mạch vận chuyển máu từ tim đến mao mạch để trao đổi nước, khí, các chất giữa máu và các tế bào máu trao đổi tại mao mạch theo tĩnh mạch trở về tim.

Hệ tuần hoàn có chức năng vận chuyển các chất dinh dưỡng và chất khí đến các tế bào và mô của cơ thể nhờ sự lưu thông của máu qua vòng tuần hoàn lớn và vòng tuần hoàn nhỏ.

III. MỘT SỐ BỆNH VỀ MÁU VÀ TIM MẠCH

Đáp án CH 1: 

Đáp án CH 2: Một số biện pháp phòng bệnh, bảo vệ hệ tuần hoàn và cơ thể: 

IV. THỰC HÀNH: THỰC HIỆN TÌNH HUỐNG GIẢ ĐỊNH CẤP CỨU NGƯỜI BỊ CHẢY MÁU, TAI BIẾN, ĐỘT QUỴ VÀ ĐO HUYẾT ÁP

Đáp án CH 1: Khi thực hiện biện pháp buộc dây garô cần lưu ý: dùng dây cao su hoặc dây vải mềm buộc chặt ở vị trí gần sát vết thương (cao hơn vết thương về phía tim) với lực ép đủ làm cầm máu. 

Đáp án CH 2: Chỉ dùng biện pháp buộc dây garô để sơ cứu những vết thương chảy máu động mạch ở tay hoặc chân vì tay và chân là những mô đặc nên biện pháp buộc dây garô mới có hiệu quả cầm máu. Đối với những vết thương chảy máu động mạch ở vị trí khác, chỉ dùng biện pháp ấn tay vào động mạch gần vết thương (phía gần tim) để cầm máu. 

V. DỰ ÁN: ĐIỀU TRA MỘT SỐ BỆNH VỀ MÁU, TIM MẠCH VÀ PHONG TRÀO HIẾN MÁU NHÂN ĐẠO TẠI ĐỊA PHƯƠNG

Đáp án CH 1: Hiến máu không có hại cho sức khỏe nếu thể tích máu hiến phù hợp với thể trạng cũng như tần suất hiến hợp lí.

Giải thích: Nếu hiến máu phù hợp thì mặc dù sau khi hiến máu, các chỉ số trong cơ thể có chút thay đổi nhưng vẫn nằm trong giới hạn sinh lí bình thường, không gây ảnh hưởng đến hoạt động thường ngày của cơ thể. Thậm chí, hiến máu còn được xem là một cơ hội giúp sức khỏe được tăng cường tốt hơn vì giúp kích thích khả năng tạo máu, thải sắt ứ trệ trong các cơ quan.

Đáp án CH 2: Những người có thể hiến máu được là: người từ 18 – 60 tuổi, cân nặng ít nhất là 42kg đối với nữ và 45kg đối với nam. Không bị nhiễm hoặc không có các hành vi lây nhiễm HIV và các bệnh lây nhiễm qua đường truyền máu khác; người đã hiến máu lần gần nhất trước đó 12 tuần hoặc hiến thành phần máu lần gần nhất trước đó 3 tuần; phụ nữ không có thai hoặc không nuôi con nhỏ dưới 1 tuổi.

Những người không thể hiến máu là: người đã nhiễm hoặc đã thực hiện hành vi có nguy cơ nhiễm HIV; người đã nhiễm viêm gan B, viêm gan C và các virus lây qua đường truyền máu; phụ nữ có thai hoặc nuôi con nhỏ dưới 1 tuổi; người có các bệnh mãn tính: tim mạch, huyết áp, hô hấp,…