BÀI 15: SINH QUYỂN

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

Mở đầu

CH: Các thành phần khác trên Trái Đất. Giới sinh vật trên Trái Đất rất đa dạng và phức tạp. Những nhân tố nào tác động đến sự phát triển và phân bố của sinh vật?

Hình thành kiến thức mới

CH1: Dựa vào thông tin trong mục 1, hãy cho biết sinh quyển là gì. Nêu phạm vi, giới hạn của sinh quyển.

CH2: Dựa vào thông tin trong mục 2, hãy:

- Trình bày các đặc điểm của sinh quyển.

- Lấy ví dụ về mối quan hệ của sinh quyển với thuỷ quyển, khí quyển, đất.

CH3: Dựa vào thông tin và hình 15 trong mục 3, hãy phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển, phân bố của sinh vật

Luyện tập

CH: Dựa vào hình 15, hãy nêu sự thay đổi thảm thực vật theo vĩ độ (từ vùng nhiệt đới lên cực) và theo độ cao (ở vùng nhiệt đới).

Vận dụng

Nhiệm vụ: Tìm hiểu và cho biết tại sao cây chè được trồng nhiều ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ, còn cây cà phê được trồng nhiều ở vùng Tây Nguyên nước ta.

PHẦN II. 5 PHÚT GIẢI BÀI

Mở đầu

CH: Khí hậu, nước, đất, địa hình

Hình thành kiến thức mới

CH1: Sinh quyển là một trong những bộ phận cấu tạo nên lớp vỏ Trái Đất, nơi có sự sống tồn tại. Giới hạn của sinh quyển phụ thuộc vào sự tồn tại của sự sống. Sinh quyển bao gồm: phần thấp của khí quyền (tầng đối lưu), toàn bộ thuỷ quyển và phần trên của thạch quyền.

CH2:

- Khối lượng của sinh quyển nhỏ hơn nhiều so với khối lượng vật chất của các quyên còn lại trong vỏ Trái đất

- Sinh quyền có khả năng tích lũy năng lượng.

- Sinh quyển có mối quan hệ mật thiết và tác động qua lại với các quyển thành phần trên Trái Đất. 

Ví dụ:

  - Sinh quyển với thủy quyển: Tham gia vào vòng tuần hoàn nước (Cây cối thoát hơi cung cấp hơi nước cho khí quyển). 

  - Sinh quyển với khí quyển: Cây xanh cung cấp khí oxy cho khí quyển, giúp điều hòa không khí. 

  - Sinh quyển với đất: Lá cây rụng xuống đất bị phân hủy, cung cấp chất hữu cơ cho đất.

CH3:

1. Khí hậu

  - Ảnh hưởng trực tiếp tới sự phát triển và phân bố của sinh vật thông qua nhiệt độ, nước, độ ẩm không khí và ánh sáng.

  - Nhiệt độ: Nhiệt độ thích hợp, sinh vật phát triển nhanh, thuận lợi.

  - Nước và độ ẩm không khí phù hợp là môi trường thuận lợi, sinh vật phát triển mạnh.

  - Ánh sáng: quyết định quá trình quang hợp của cây xanh. 

2. Đất: Các đặc tính lý, hóa, độ phì của đất ảnh hưởng đến sự phát triển, phân bố của thực vật.

3. Địa hình: Độ cao, hướng sườn ảnh hưởng đến phân bố của thực vật.

4. Sinh vật: Nơi nào thực vật phong phú thì động vật cũng phong phú và ngược lại.

5. Con người: Ảnh hưởng đến phạm vi phân bố của sinh vật, trồng rừng, mở rộng diện tích rừng, khai thác rừng bừa bãi làm rừng thu hẹp...

Luyện tập

CH:

1. Theo độ cao có các kiểu phân bố:

• Băng tuyết

• Đài nguyên

• Rừng lá kim

• Rừng lá rộng ôn đới

• Rừng nhiệt đới

2. Theo vĩ tuyến

• Rừng nhiệt đới

• Xa van

• Hoang mạc và bán hoang mạc

• Thảo nguyên ôn đới

• Rừng lá rộng ôn dới

• Rừng hỗn hợp

• Rừng lá kim

• Đài nguyên

• Hoang mạc cực

Vận dụng

Nhiệm vụ:

  - Chè: Chè là cây có nguồn gốc cận nhiệt, Trung du và miền núi Bắc Bộ có nền địa hình cao, khí hậu nhiệt đới ẩm có mùa đông lạnh và có nhiều diện tích đất feralit thuận lợi cho việc thành lập các vùng chuyên canh chè.

  - Cây cà phê: Tây Nguyên là vùng đất có khí hậu nhiệt đới nóng ẩm, có nhiều vùng núi cao từ 1000 – 1500m trên mực nước biển rất phù hợp với sự phát triển của các giống cà phê.