BÀI 15: SINH QUYỂN

Mở đầu

Câu hỏi: Các thành phần khác trên Trái Đất. Giới sinh vật trên Trái Đât rất đa dạng và phức tạp. Những nhân tố nào tác động đến sự phát triển và phân bố của sinh vật?

Giải rút gọn:

Nhân tố thời tiết, địa hình – địa chất, môi trường, sự tương tác giữa các sinh vật

Hình thành kiến thức mới

Câu 1: Dựa vào thông tin trong mục 1, hãy cho biết sinh quyển là gì. Nêu phạm vi, giới hạn của sinh quyển.

Giải rút gọn:

Sinh quyển là một hệ thống phức hợp bao gồm các sinh vật sống và môi trường sống xung quanh. Sinh quyển còn bao gồm các yếu tố như không khí, nước, đất. 

Phạm vi: rất rộng lớn, bao gồm các môi trường sống khác nhau, tồn tại trên mặt đất, trong nước và trong không khí.

Sinh quyển: thay đổi theo thời gian làm các yếu tố yếu tố như biến đổi khí hậu, sự tác động của con người và các yếu tố tự nhiên khác.

Câu 2: Dựa vào thông tin trong mục 2, hãy:

- Trình bày các đặc điểm của sinh quyển.

- Lấy ví dụ về mỗi quan hệ của sinh quyển với thuỷ quyển, khí quyển, đất.

Giải rút gọn:

Đặc điểm: đa dạng sinh học, tương tác và phụ thuộc các loài sinh vật, phạm vi phân bố không giới hạn, luồng năng lượng và chất

* Lấy ví dụ về mỗi quan hệ của sinh quyển với thuỷ quyển, khí quyển, đất.

  - Sinh quyển cung cấp oxy và hấp thụ khí thải từ thuỷ quyển

  - Thực vật trong sinh quyển hấp thụ khí CO2 trong quá trình quang hợp và chiết oxy vào khí quyển

  - Sinh quyển phụ thuộc vào đất để cung cấp chất dinh dưỡng và môi trường sống cho các loại sinh vật

Câu 3: Dựa vào thông tin và hình 15 trong mục 3, hãy phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển, phân bố của sinh vật

Giải rút gọn:

Khí hậu : Các loài sinh vật có khả năng sống và phát triển tốt trong môi trường có khí cụ phù hợp với yêu cầu của chúng. 

Môi trường sống : bao gồm các yếu tố như đất, nước, ánh sáng, nhiệt độ và độ ẩm. Các loài sinh vật có những yêu cầu khác nhau về môi trường sống và phát triển. 

Tài nguyên : thức ăn, nước, không gian sống và ánh sáng là quan trọng đối với sự phát triển và phân bố của sinh vật. Sự cạnh tranh giữa các sinh vật sinh vật để có được tài nguyên có thể ảnh hưởng đến sự phân chia và sinh thái chính của chúng.

Tương tác sinh học : cạnh tranh, hợp tác hoặc phụ thuộc lẫn nhau 

Tác động của con người : đô thị hóa, nông nghiệp, khai thác tài nguyên và biến đổi môi trường có thể ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố của sinh vật. Sự suy suy môi trường, mất mất môi trường sống và sự thay đổi khí hậu do hoạt động con người có thể gây ra sự suy giảm đáng kể trong sự phân bố và sinh trưởng của các loài sinh vật.

Luyện tập

Câu hỏi: Dựa vào hình 15, hãy nêu sự thay đổi thảm thực vật theo vĩ độ (từ vùng nhiệt đới lên cực) và theo độ cao (ở vùng nhiệt đới).

Giải rút gọn:

Thảm thực vật theo vĩ độ : Ở vùng nhiệt đới, thảm thực vật đa dạng, với cây cỏ xanh tươi. Khi di chuyển lên cực, thảm thực vật trở nên thưa thớt và thay đổi thành các loại cây cối thích nghi với điều kiện lạnh hơn. Các loài cây như cây thông và cây bụi thích khí hậu lạnh và có thể chịu được mùa đông dài và giá lạnh.

Thảm thực vật theo độ cao : Ở độ cao thấp, thảm thực vật phong phú và đa dạng, có rừng nhiệt đới. Khi di chuyển lên độ cao cao hơn, thảm thực vật trở nên thưa thớt và thay đổi thành các loài cây như cây thông và cây bụi thích nghi với điều kiện khí hậu lạnh hơn và ánh sáng mặt trời ít hơn ở mức độ cao hơn.

Vận dụng

Nhiệm vụ: Tìm hiểu và cho biết tại sao cây chè được trồng nhiều ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ, còn cây cà phê được trồng nhiều ở vùng Tây Nguyên nước ta.

Giải rút gọn:

Do đặc điểm khí hậu và đặc điểm địa lý, truyền thống và kinh nghiệm lâu đời, thị trường kinh tế nên Trung du và miền núi Bắc Bộ phù hợp cho việc trồng chè. Tây Nguyên có mùa khô và mùa mưa rõ ràng với nhiệt độ và độ ẩm, địa hình cao nguyên với đất phù sa giàu dinh dưỡng thích hợp cho cây cà phê.