BÀI 14: ĐẤT TRÊN TRÁI ĐẤT 

PHẦN I. HỆ THỐNG CÂU HỎI

Mở đầu

CH: Đất được hình thành như thế nào? Những nhân tố nào tham gia vào quá trình hình thành đất?

Hình thành kiến thức mới

CH1: Dựa vào hình 14.1 và thông tin trong mục 1, hãy:

- Trình bày khái niệm về đất.

- Nêu sự khác nhau giữa lớp vỏ phong hoá và đất.

CH2: Dựa vào thông tin và hình 14.2 trong mục 2, hãy trình bày các nhân tố hình thành đất.

Luyện tập

CH1: Vẽ sơ đồ thể hiện các nhân tố hình thành đất.

CH2: Tại sao trên Trái Đất có nhiều loại đất khác nhau?

Vận dụng

Nhiệm vụ: Tìm hiểu về một số biện pháp để tăng độ phì, chống ô nhiễm, thoái hoá đất.

PHẦN II. 5 PHÚT GIẢI BÀI

Mở đầu

CH: Đất được tạo thành do quá trình phong hóa các loại đá, gồm các thành phần chính: chất khoáng, chất hữu cơ, nước và không khí

Hình thành kiến thức mới

CH1: Đất là lớp vật chất mỏng bao phủ bề mặt các lục địa và đảo, được tạo thành do quá trình phong hoá các loại đá; cấu tạo bởi các thành phần chính bao gồm chất khoáng, chất hữu cơ, không khí và nước. Đặc trưng cơ bản của đất là độ phì

So sánh:

  - Vỏ phong hoá: sản phẩm phong hoá của đá gốc, phần trên cùng của vỏ Trái Đất, có cấu trúc phân tầng theo chiều thẳng đứng.

  - Đất: lớp vật chất mỏng bao phủ bề mặt các lục địa và đảo, được tạo thành do quá trình phong hoá các loại đá

CH2:

1. Đá mẹ: Là các sản phẩm được phá hủy từ đá gốc (nham thạch), cung cấp chất vô cơ cho đất, quyết định thành phần cơ giới, khoáng vật, ảnh hưởng trực tiếp tính chất lí, hóa của đất.

2. Khí hậu: Ảnh hưởng đến sự hình thành đất thông qua nhiệt - ẩm, sự hòa tan, rửa trôi, tích tụ vật chất; qua tác động: khí hậu → sinh vật → đất.

3. Sinh vật: Thực vật (vật chất hữu cơ, rễ phá hủy đá), vi sinh vật (Phân giải xác súc vật tạo mùn), động vật (sống trong đất làm biến đổi tính chất đất)

4. Địa hình

- Địa hình dốc: đất bị xói mòn, tầng phong hóa mỏng.

- Địa hình bằng phẳng: bồi tụ là chủ yếu, tầng phong hóa dày.

- Địa hình: Ảnh hưởng đến khí hậu vành đai đất khác nhau theo độ cao.

5. Thời gian: Tuổi của đất là nhân tố biểu thị thời gian tác động của các yếu tố hình thành đất dài hay ngắn, còn thể hiện cường độ của các quá trình tác động đó.

6. Con người: Hoạt động tích cực (tăng độ phì cho đất, chống xói mòn), tiêu cực (đốt rừng làm nương rẫy, xói mòn đất)

Luyện tập

CH1: Đất mẹ -> khí hậu -> Địa hình -> Sinh vật -> Thời gian -> Con người

CH2: Sự phân hóa các yếu tố hình thành đất trong không gian, đặc biệt là sự phân hóa các điều kiện khí theo quy luật địa đới và phi địa đới sẽ tạo nên các thảm thực vật tương ứng.

Vận dụng

Nhiệm vụ: Bảo vệ và trồng rừng, tưới tiêu hợp lý, trồng cây che phủ, giữ gìn vệ sinh môi trường