Video giảng Ngữ văn 8 cánh diều Bài 1 Đọc 2: Gió lạnh đầu mùa

Tóm lược nội dung

VĂN BẢN: GIÓ LẠNH ĐẦU MÙA

Cô chào cả lớp, chúng ta lại gặp nhau trong bài học ngày hôm nay rồi!

Thông qua video này, các em sẽ nắm được các kiến thức và kĩ năng như sau:

- HS nhận biết được các chi tiết tiêu biểu, đề tài, câu chuyện, nhân vật trong tính chỉnh thể của tác phẩm

- HS nêu được những thay đổi trong suy nghĩ, tình cảm hoặc cách sống của bản thân sau khi đọc Gió lạnh đầu mùa

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

Trước khi vào bài học cô có một câu hỏi muốn tất cả các em cùng suy nghĩ và trả lời: Em đã có lần nào mang đồ cho hoặc tặng bạn một món quà mà chưa xin phép bố mẹ không? Hãy nhớ lại và chia sẻ câu chuyện của em với các bạn trong lớp.

Mỗi khi mùa đông đến, chúng ta cảm nhận được cái lạnh trong từng thớ thịt. Vào những ngày mùa đông, để giữ ấm cơ thể, chúng ta phải mặc rất nhiều quần áo ấm và đôi khi cần đến lò sưởi. Trong truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa của Thạch Lam cũng thế, cũng có một mùa đông lạnh. Nhưng cô bé Hiên trong truyện lại không có quần áo ấm để mặc, thậm chí chiếc áo em mặc mỏng manh và đã rách tả tơi. Liệu bé Hiên có vượt qua được mùa đông lạnh lẽo này? Chúng ta cùng tìm hiểu văn bản Gió lạnh đầu mùa trong tiết học hôm nay.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. TÌM HIỂU CHUNG

Bây giờ, các em sẽ bỏ phần bài của mình đã chuẩn bị từ ở nhà và cùng cô đi khám phá bài học của ngày hôm nay nhé!

Nội dung 1. Tác giả

Dựa vào nội dung em đã chuẩn bị ở nhà và trả lời câu hỏi:

• Em hãy đọc và trình bày một số thông tin về tác giả Thạch Lam.

• Nêu phong cách sáng tác của Thạch Lam.

• Kể tên một số tác phẩm tiêu biểu của nhà văn Thạch Lam.

Video trình bày nội dung:

- Thạch Lam sinh ra ở Hà Nội, lúc nhỏ sống ở quê ngoại – phố huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương.

- Sáng tác ở nhiều thể loại (tiểu thuyết, truyện ngắn, tùy bút,...) song thành công nhất vẫn là truyện ngắn.

- Tác phẩm của Thạch Lam ẩn chứa niềm yêu thương, trân trọng đối với thiên nhiên, con người, cuộc sống.

- Các truyện ngắn tiêu biểu: Gió đầu mùa, Nắng trong vườn, Sợi tóc,...

Nội dung 2. Tác phẩm

Dựa vào nội dung đã đọc ở nhà, các em hãy trả lời câu hỏi sau liên quan đến văn bản Tôi đi học:

• Văn bản “Gió lạnh đầu mùa” thuộc thể loại gì?

• Giải thích ý nghĩa nhan đề của văn bản “Gió lạnh đầu mùa”?

• Phân tích cốt truyện “Gió lạnh đầu mùa”?

• Tóm tắt nội dung của văn bản “Gió lạnh đầu mùa”?

Video trình bày nội dung:

- Gió lạnh đầu mùa là một trong những truyện ngắn xuất sắc viết về đề tài trẻ em của Thạch Lam.

- Nhan đề: “gió lạnh đầu mùa” là sự lạnh lẽo của cơn gió và sự ấm áp của tình người.

- Cốt truyện: đề tài giản dị, đời thường, chuyện không có biến cố, xung đột gì lớn (dường như không có cốt truyện), tập trung miêu tả, thể hiện cảm xúc, tâm trạng, tình cảm; ngôn ngữ rất nhẹ nhàng, truyền cảm, giàu chất thơ, …

- Tóm tắt: Sơn và Lan sinh ra trong một gia đình khá giả. Không giống như những chị em họ, Sơn và Lan luôn thân thiết với những đứa trẻ nghèo. Một hôm, trời bỗng chuyển lạnh, Sơn được mẹ mặc cho chiếc áo ấm. Hai chị em ra chợ chơi thì thấy Hiên - cô bé hàng xóm đang co ro bên cột quán với manh áo mong manh, rách tả tơi. Sơn bàn với chị Lan đem chiếc áo bông cũ. Về đến nhà, người vú già nói với chị em Sơn mẹ đã biết chuyện. Sợ bị mắng, Sơn và Lan đến nhà Hiên đòi áo nhưng không thấy ai. Đến khi về nhà đã thấy mẹ con Hiên đem áo sang trả. Mẹ Sơn đã cho mẹ Hiên vay tiền để may áo cho con.

II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

Nội dung 1. Cảnh sinh hoạt trong gia đình Sơn ngày gió đầu mùa

Bây giờ, các em hãy thảo luận theo nhóm và cho biết:

• Cảnh sinh hoạt trong gia đình Sơn ngày gió đầu mùa được tác giả miêu tả như thế nào trong văn bản?

• Bối cảnh ấy cho em biết gì về cuộc sống của chị em Sơn?

• Phân tích diễn biến tâm trạng của Sơn vào buổi sáng chớm đông?

Video trình bày nội dung:

a. Cuộc sống của chị em Sơn

- Gia đình có vú già chăm sóc

- Cách xưng hô: Cách mẹ Sơn gọi em Duyên ngay từ đầu tác phẩm: “cô Duyên” – “cô” – trang trọng; cách gọi mẹ của Sơn: “mợ” là gia đình trung lưu

- Những người nghèo khổ mà Sơn quen biết vẫn vào vay mượn ở nhà Sơn;

=> Gia đình đủ đầy, sung túc; chị em Sơn được chăm sóc cẩn thận, chu đáo

b. Cảm xúc của Sơn vào buổi sáng chớm đông

- Về sự thay đổi của cảnh vật xung quanh:

+ Hôm qua giời hãy còn nắng ấm và hanh… làm nứt nẻ đồng ruộng, giòn khô những chiếc lá rơi

+ Qua một đêm mưa rào, trời bỗng đổi gió bấc, tưởng đang ở giữa mùa đông rét mướt

+ Gió vi vu, lá khô lạo xạo, trời màu trắng đục, những cây lan lá rung động và hình như sắt lại vì rét

=> Sơn có tâm hồn tinh tế, nhạy cảm trước sự biến chuyển của thiên nhiên, cảnh vật

- Về mọi người trong gia đình:

 Khi nghe mẹ và vú già nói chuyện về em:

+ Sơn nhớ em, cảm động và thương em quá;

+ Sơn thấy mẹ hơi rơm rớm nước mắt.

=> Sơn cảm nhận được không khí gia đình ấm áp, tình yêu thương của mẹ, của chị và cả vú già. Sơn là cậu bé sống giàu tình cảm, tinh tế, biết quan sát và yêu thương người thân

Nội dung 2. Hoàn cảnh đáng thương của lũ trẻ nghèo và sự chia sẻ của hai chị em Sơn

Vậy để biết được hoàn cảnh đáng thương của lũ trẻ nghèo được hiện lên như thế nào, các em hãy cùng đi khám phá câu hỏi sau: 

• Những đứa trẻ ở ngoài chợ được miêu tả qua các chi tiết nào?

• Phân tích diễn biến tâm trạng của Sơn trước khi cho áo?

Video trình bày nội dung:

- Sau khi mặc xong áo ấm, hai chị em Sơn ra chợ chơi với lũ trẻ

- Khung cảnh vắng lặng, nghèo khó, khắc nghiệt: chợ vắng không, mấy cái quán chơ vơ lộng gió; Rác bẩn rải rác lẫn với lá rụng của cây đề; Mặt đất rắn lại và nứt nẻ, không khí rét mướt -> Khung cảnh mùa đông lạnh lẽo ở khu chợ nghèo

- Những đứa trẻ ở ngoài chợ được miêu tả qua các chi tiết: 

+ Mặc không khác ngày thường, vẫn những bộ quần áo màu nâu bạc đã vá nhiều chỗ

+ Môi tím lại, những chỗ áo rách, da thịt thâm đi

+ Mỗi cơn gió đến, run lên, hai hàm răng đạp vào nhau

-> Cuộc sống của những đứa trẻ ở ngoài chợ: Nghèo khổ, thiếu thốn, tội nghiệp >< Cuộc sống của chị em Sơn: Sung túc, giàu có

- Thái độ của chị em Sơn với lũ trẻ:

+ Sơn và chị vẫn thân mật chơi đùa chứ không kiêu kì, khinh khỉnh như các em nhỏ của Sơn

+ Chị Lan giơ tay vẫy một con bé từ nãy vẫn đứng dựa vào cột: Sao không lại đây Hiên, lại đây chơi với tôi

– Chị Lan hỏi sao áo Hiên rách thế, áo lành đâu sao không mặc.

=> Hoà đồng, quan tâm các bạn

- Thái độ của lũ trẻ đối với chị em Sơn: Lũ trẻ nhìn thấy chị em Sơn thì tỏ ra vui mừng nhưng không dám vồ dập vì hai chị em cũng cùng trang lứa với lũ trẻ nơi đây, chúng tỏ ra vui mừng vì có bạn chơi cùng, có thể quây quần đùa nghịch với nhau. Nhưng hiện thực thì không cho phép chúng làm điều ấy bởi chúng là những đứa trẻ nghèo khổ, vì biết thân phận của mình, tầng lớp cách xa so với hai chị em Sơn. Chúng là những đứa trẻ hiểu chuyện. 

- Diễn biến tâm trạng của Sơn trước   khi cho áo: động lòng thương khi thấy hoàn cảnh của Hiên: “Sơn bây giờ mới chợt nhớ ra là mẹ cái Hiên rất nghèo, chỉ có nghề đi mò cua bắt ốc thì lấy đâu ra tiền mà sắm áo cho con nữa” và nhớ đến đứa em gái đã mất của mình ngày trước cũng thường hay chơi, đùa nghịch với Hiên ở vườn nhà, thì thầm với chị mong muốn đem cho Hiên cái áo bông cũ, trong lòng tự nhiên thấy “ấm áp vui vui”. Sơn thấy “ấm áp vui vui” vì cậu cảm thấy mình đã làm được một việc tốt, việc có ích, có thể an ủi, động viên, lan tỏa được tình yêu thương đến đứa trẻ nghèo, tuy chỉ là hành động nhỏ nhưng cũng thấy được tấm lòng nhân ái, “thương người như thể thương thân” được tác giả khắc họa.

=> Sự chia sẻ, giúp đỡ người khác trước hết sẽ mang đến niềm vui, hạnh phúc cho chính người “cho”

................

Nội dung video Bài 1 Gió lạnh đầu mùa còn nhiều phần rất hấp dẫn và thú vị. Hãy cùng đăng kí để tham gia học bài và củng cố kiến thức thông qua hoạt động luyện tập và vận dụng trong video.