Slide bài giảng ngữ văn 8 kết nối bài 4: Lễ xướng danh khoa Đinh Dậu

Tóm lược nội dung

VĂN BẢN. LỄ XƯỚNG DANH KHOA ĐINH DẬU

TRƯỚC KHI ĐỌC 

CH1. Nhà nước phong kiến xưa tổ chức các kì thi cho sĩ tử tham gia nhằm mục đích gì?

Trả lời rút gọn: 

Thông qua các kỳ thi, nhà nước phong kiến tuyển chọn được những người có học thức, đạo đức, năng lực để bổ vào bộ máy quan liêu, phục vụ công tác cai trị đất nước. Hệ thống thi cử góp phần thúc đẩy giáo dục, khuyến khích học tập, rèn luyện tri thức và đạo đức cho con em trong xã hội. Qua các kỳ thi, sĩ tử được rèn luyện kiến thức, kỹ năng, đạo đức cần thiết để trở thành những quan chức, trí thức có ích cho đất nước. Hệ thống thi cử góp phần duy trì trật tự xã hội phong kiến. Việc tuyển chọn quan lại dựa trên học thức, năng lực giúp hạn chế tình trạng quan liêu tham nhũng, góp phần củng cố bộ máy cai trị của nhà nước phong kiến

CH2. Sau cuộc thi (thể thao, nghệ thuật, giáo dục,...) thường sẽ có một buổi lễ xướng danh và trao giải. Mục đích của lễ xướng danh là gì?

Trả lời rút gọn: 

Mục đích của lễ xướng danh là khen ngợi những người thi đỗ được đề tên trên bảng vàng. 

SAU KHI ĐỌC 

CH 1. Bố cục bài thơ gồm mấy phần? Đó là những phần nào?

Trả lời rút gọn: 

Bố cục bài thơ gồm 4 phần. Đó là đề - thực - luận - kết. 

CH2. Hai câu đề cho biết điều gì về chế độ thi cử ở nước ta cuối thế kỉ XIX?

Trả lời rút gọn: 

Hai câu đề đã phơi bày cả sự đổ nát của kì thi quốc gia và phê phán nhà nước vô trách nhiệm. 

CH3. Biện pháp tu từ nào đã được sử dụng trong cách diễn đạt “Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ” và “Ậm ọe quan trường miệng thét loa"? Nêu rõ tác dụng của biện pháp tu từ đó trong việc tái hiện hình ảnh các sĩ tử và quan viên người Việt.

Trả lời rút gọn: 

Biện pháp tu từ đảo ngữ được dùng trong hai câu thực. Từ "lôi thôi" nhấn mạnh là hình ảnh của sĩ tử bị chìm trong sự nhếch nhác. Ậm oẹ nghĩa là ra bộ nạt nộ, hăm doạ. Việc sử dụng biện pháp đảo ngữ đã nhấn mạnh được không khí nhếch nhác trong ngày thi. 

CH4. Phân tích tác dụng của phép đối được tác giả sử dụng trong hai câu thực.

Trả lời rút gọn: 

Câu thơ “Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ” là một cảnh hài hước, chua chát. Đảo ngữ hai chữ “lôi thôi” lên đầu câu thơ gây ấn tượng nhếch nhác đáng buồn “vai đeo lọ”. Ậm oẹ nghĩa là ra bộ nạt nộ, hăm doạ. Cấu trúc câu thơ đảo ngữ đưa hai tiếng tượng thanh “ậm oẹ” lên đầu câu thơ để làm nổi bật hình ảnh các quan trường “miệng thét loa”. Trường thi không còn là chốn tôn nghiêm nền nếp nữa, quá lộn xộn, quá ồn ào, khác nào cảnh họp chợ, nên quan trường mới “ậm oẹ” và “thét loa” như thế. Tú Xương đối rất chỉnh làm hiện lên hai hình ảnh trung tâm của trường thi. Sĩ tử thì lôi thôi nhếch nhác, mất đi cái vẻ nho nhã thư sinh. Quan trường, giám thị, giám khảo cũng chẳng còn cái phong thái nghiêm trang, trịnh trọng vốn có.

CH5. Tiếng cười trào phúng được thể hiện như thế nào qua việc đặc tả, nhấn mạnh hai hình ảnh mang tính chất “ngoại lai” là quan sử và mụ đâm?

Trả lời rút gọn: 

 Hình ảnh “Lọng cắm rợp trời” gợi tả cảnh đón tiếp dành cho “quan sứ”, lũ ăn cướp đất nước ta, một nghi lễ cực kì long trọng. Đó là nỗi đau mất nước. Từ xưa tới năm ấy (1897) chốn trường thi là nơi tôn nghiêm, lễ giáo phong kiến vốn trọng nam khinh nữ, đàn bà đâu được bén mảng đến nơi kén chọn nhân tài. Thế mà bây giờ, không chỉ “mụ đầm ra” mụ đầm đến với “váy lẽ quét đất” mà còn bày ra giữa thanh thiên bạch nhật một nghịch cảnh vô cùng nhục nhã. 

CH6. Nhắc đến "nhân tài đất Bắc”. tác giả muốn ám chỉ những đối tượng nào? Em cảm nhận được thái độ gì của tác giả qua lời nhắn nhủ ấy?

Trả lời rút gọn: 

Nhân tài đất Bắc là những ông nghè, ông cống, những con người có lòng tự tôn dân tộc,... ở vùng Sơn Nam, ở Kinh kì Thăng Long ngàn năm văn hiến, nơi hội tụ nhân tài, tinh hoa của đất nước. Thái độ của tác giả qua lời nhắn nhủ về cảnh nước nhà bị mất nước. 

CH7. Nhân vật nào trong bài thơ để lại ấn tượng cho em nhiều nhất? Vì sao?

Trả lời rút gọn: 

Nhân vật sĩ tử trong bài thơ để lại ấn tượng sâu sắc nhất. Trong thơ Tú Xương, sĩ tử không được mô tả với hình ảnh trí thức, mà chỉ là những người bất tài đi thi, mang theo lọ nước uống. Hình ảnh hàng ngàn sĩ tử đeo lọ nước trong cuộc thi trở nên lôi thôi và bi tráng, là biểu tượng cho thời kỳ thực dân như một bức tranh châm biếm. Trong khi đó, quan trường được mô tả như những kẻ hỗn loạn, có thái độ khinh miệt và tởm lợm đối với sĩ tử. Thái độ của nhà thơ trên thể hiện sự nhếch nhác và khinh thường của anh đối với sĩ tử, và sự khinh bỉ ra mặt đối với quan trường trong cuộc thi bát nháo của quốc gia.

CH8. Cảm xúc chủ đạo của tác giả trong bài thơ này là gì?

Trả lời rút gọn: 

Cảm xúc chủ đạo là phê phán hiện thực đau buồn, nhốn nháo, nhố nhăng. Và trữ tình thấm thía bao cay đắng tủi nhục.

VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC 

Đề bài: Viết đoạn văn ( khoảng 7 - 9 câu) phân tích một chi tiết có tính chất trào phúng mà em ấn tượng nhất trong bài thơ Lễ xướng danh khoa Đinh Dậu.

Trả lời rút gọn: 

Tú Xương, một nhà thơ sống trong giai đoạn khó khăn nhất của đất nước, thể hiện sự đau xót và chỉ trích thực dân Pháp qua bài thơ "Lễ xướng danh khoa Đinh Dậu". Bức tranh trào phúng về cuộc thi khoa học hiện lên trong bài thơ làm nổi bật sự xuống cấp của xã hội. Tú Xương mô tả thí sinh thi đấu không còn vẻ trí thức, mà chỉ thể hiện vẻ bê nguyên, hỗn loạn. Các quan trông thi được mô tả như những kẻ vênh váo, không có tài năng, chỉ biết lớn tiếng, và sĩ tử thi thì vô trách nhiệm. Hình ảnh một cuộc thi tràn ngập sự hỗn loạn, cùng với sự vô tài và trống trải của quan trông thi, là thông điệp châm biếm của Tú Xương về tình trạng xã hội và giới trí thức thời đó.