Slide bài giảng ngữ văn 8 kết nối bài 1: Thực hành tiếng Việt (trang 16)

Tóm lược nội dung

TIẾNG VIỆT THỰC HÀNH. BIỆT NGỮ XÃ HỘI

CH1. Chỉ ra biệt ngữ xã hội ở những câu sau và cho biết dựa vào đâu em khẳng định như vậy. Hãy giải nghĩa các biệt ngữ đó.

Trả lời rút gọn:

a. Từ "gà" là biệt ngữ xã hội bởi từ gà chỉ một loại gia cầm nhưng ở đây lại đặt trong ngữ cảnh của một tổ chức đang tuyển thí sinh. "Gà" ở đây có thể hiểu là những thành viên mới, những con người mới.  

b. Từ "tủ" ở đây là biệt ngữ xã hội chỉ việc thi cử của học sinh không chịu ôn tập kĩ càng chỉ ôn những phần mà mình nghĩ sẽ vào. 

CH2. 

Cái việc lơ đễnh rất hữu ý đó, cái chuyện bỏ quên hộp thuốc lào vẫn là một ám hiệu của Cai Xanh dùng tới mỗi lúc đi lim bạn để “đánh một tiếng bạc lớn" nghĩa là cướp mội đám lo.

(Nguyễn Tuân, Một đảm bất đắc chỉ)

Vì sao ở câu trên, người kể chuyện phải giải thích cụm từ "đánh một tiếng bạc lớn"? Theo em, tác giả dùng cụm từ đó với mục đích gì?

Trả lời rút gọn:

Người kể chuyện phải giải thích cụm từ "đánh một tiếng bạc lớn" để cho người đọc có thể hiểu được nội dung câu chuyện. Việc tác giả sử dụng như vậy giúp người đọc hiểu được vấn đề mà tác giả muốn nói tới. 

CH3. 

Trong phóng sự Tới kéo xe của Tam Lang (viết về những người làm nghề kéo xe chỗ người thời trước Cách mạng tháng Tắm năm 1945), có đoạn hội thoại:

- Mày đã "làm xe" lần nào chưa?

- Bẩm, chúng cháu chưa làm bao giờ cả.

Trong Cạm bẩy người của Vũ Trọng Phụng - một tác phẩm vạch trần trò gian xảo, bịp bợm của những kẻ đánh bạc trước năm 1945 - có câu: Tới rất lấy làm tạ là vì cứ thấy hai con chim mòng thẳng trận, ù tràn đi mà nhà đi săn kia đã phí hai mươi viên đạn.

Nêu tác dụng của việc sử dụng biệt ngữ xã hội (in đậm) trong các trường hợp trên. Đọc tác phẩm văn học, gặp những biệt ngữ như thế, việc đầu tiên cần làm là gì?

Trả lời rút gọn:

Việc sử dụng các biệt ngữ xã hội như vậy giúp người đọc có thể hiểu được một xã hội của một nhóm người cụ thể như: lao động, nông dân,... hình dung ra được cuộc sống của những con người ấy diễn ra như thế nào. 

Khi đọc các tác phẩm văn học mà gặp phải những biệt ngữ xã hội thì việc chúng ta cần làm phải tìm hiểu ngữ cảnh trong bài. 

CH4. Chỉ ra biệt ngữ xã hội trong các đoạn hội thoại sau và nhận xét về việc sử dụng biệt ngữ của người nói:

a. - Cậu ấy là bạn con đấy à?

    - Đúng rồi, bố. Nó lầy quá bố nhỉ?

b. - Nam. dạo này tớ thấy Hoàng buồn buồn, ít nói. Cậu có biết vì sao không?

   -Tớ cũng hem biết vì sao cậu ơi.

Trả lời rút gọn:

a. Từ "lầy" là biệt ngữ xã hội chỉ những người hài hước, hóm hỉnh => giúp cuộc hội thoại trở nên ngắn gọn, súc tích hơn. 

b. Từ "hem" là biệt ngữ xã hội chỉ những điều không biết => làm không khí nói chuyện trở nên gần gũi hơn.