BÀI 16. QUAN NIỆM CỦA DARWIN VỀ CHỌN LỌC TỰ NHIÊN VÀ HÌNH THÀNH LOÀI

Mở đầu: Darwin là nhà khoa học nổi tiếng thế giới. Ngày nay, chúng ta đều biết học thuyết tiến hoá nổi tiếng mang tên ông. Darwin sử dụng phương pháp nghiên cứu như thế nào để xây dựng học thuyết về chọn lọc tự nhiên và hình thành loài?

Giải nhanh:

Darwin sử dụng phương pháp nghiên cứu bằng cách quan sát và thu thập dữ liệu. Sau đó, anh đề xuất giả thuyết để giải thích các dữ liệu quan sát và tiến hành tìm kiếm bằng chứng thực nghiệm để kiểm chứng giả thuyết đó.

I. QUAN SÁT CỦA DARWIN VỀ CHỌN LỌC TỰ NHIÊN VÀ HÌNH THÀNH LOÀI

Câu 1: Theo quan niệm của Darwin, biến dị cá thể là gì?

Giải nhanh:

- Biến dị cá thể là đặc điểm sai khác của các cá thể. 

II. HÌNH THÀNH GIẢ THUYẾT KHOA HỌC VỀ CHỌN LỌC TỰ NHIÊN VÀ HÌNH THÀNH LOÀI

Câu 2: Quan sát Hình 16.2, hãy cho biết vai trò của những cá thể có biến dị cổ dài trong quần thể hươu cổ ngắn đối với việc hình thành loài hươu cao cổ.

Giải nhanh:

Vai trò của những cá thể có biến dị cổ dài trong quần thể hươu cổ ngắn đối với việc hình thành loài hươu cao cổ: là những biến dị cá thể thích nghi tốt hơn với môi trường nên có sức sống cao hơn và sinh sản mạnh hơn, làm cho số lượng hươu cao cổ ngày càng tăng trong quần thể. Trong khi đó các cá thể cổ ngắn chết vì thiếu thức ăn. Dần dần quần thể hươu cổ ngắn lúc đầu trở thành quần thể huơu cổ dài và hình thành loài mới.

Câu 3: Sử dụng quan niệm của Darwin, hãy giải thích kết quả của chọn lọc tự nhiên và chọn lọc nhân tạo ở Hình 16.3 và 16.4.

Giải nhanh:

- Chọn lọc tự nhiên hình 16.3: Những con chim sẻ ở các đảo thường có nhiều đặc điểm hình thái giống nhau nhưng chim ở đảo có nhiều cây cho hạt thì có mỏ ngắn, dày; trong khi những con sống ở đảo có nhiều sâu thì mỏ lại mảnh, dài thích nghi với việc bắt sâu; chim sẻ ăn xương rồng thì có mỏ dài và mỏng thích nghi với việc hút mật hoa xương rồng.

- Chọn lọc nhân tạo hình 16.4: Thông qua quá trình chọn lọc, con người đã giữ lại những biến dị di truyền phù hợp với mục tiêu sản xuất để cho nhân giống riêng, đồng thời loại bỏ các biến dị không có lợi cho con người, không phù hợp với mục đích sản xuất. Chỉ qua một số thế hệ, con người có thể tạo nên giống mới. 

Luyện tập: Hãy cho ví dụ về chọn lọc nhân tạo ở thực vật và động vật mà em biết.

Giải nhanh:

- Ở thực vật: chọn lọc để tạo ra giống chuốt không hạt, quả to, hình dáng đẹp.

- Ở động vật: nhân giống ngựa đua thuần chủng và chăn nuôi các động vật dùng để lấy thịt, chẳng hạn như bò, lợn, cừu và gà đã được thuần hóa.

Vận dụng: Vận dụng thuyết tiến hoá của Darwin để giải thích sự hình thành loài bướm bạch dương có cánh màu sẫm từ loài có cánh màu trắng dưới ảnh hưởng của muội, bụi công nghiệp làm thân cây bạch dương màu trắng bị sẫm màu.

Giải nhanh:

Khi thân cây bạch dương bị sẫm màu, bướm trắng dễ bị kẻ thù phát hiện và tiêu diệt. Nhưng những bướm có màu đen do đột biến lại có khả năng sống sót cao hơn. Qua quá trình chọn lọc tự nhiên, bướm đen dần trở nên phổ biến hơn, tạo thành một quần thể bướm bạch dương có cánh sẫm màu.