BÀI 16. QUAN NIỆM CỦA DARWIN VỀ CHỌN LỌC TỰ NHIÊN VÀ HÌNH THÀNH LOÀI

PHẦN I. HỆ THỐNG BÀI TẬP, BÀI GIẢI CUỐI SGK

Mở đầu: Darwin là nhà khoa học nổi tiếng thế giới. Ngày nay, chúng ta đều biết học thuyết tiến hoá nổi tiếng mang tên ông. Darwin sử dụng phương pháp nghiên cứu như thế nào để xây dựng học thuyết về chọn lọc tự nhiên và hình thành loài?

I. QUAN SÁT CỦA DARWIN VỀ CHỌN LỌC TỰ NHIÊN VÀ HÌNH THÀNH LOÀI

Câu hỏi 1: Theo quan niệm của Darwin, biến dị cá thể là gì?

II. HÌNH THÀNH GIẢ THUYẾT KHOA HỌC VỀ CHỌN LỌC TỰ NHIÊN VÀ HÌNH THÀNH LOÀI

Câu hỏi 2: Quan sát Hình 16.2, hãy cho biết vai trò của những cá thể có biến dị cổ dài trong quần thể hươu cổ ngắn đối với việc hình thành loài hươu cao cổ.

III. KIỂM CHỨNG GIẢ THUYẾT THÔNG QUA CÁC BẰNG CHỨNG TRONG TỰ NHIÊN VÀ ĐỜI SỐNG

Câu hỏi 3: Sử dụng quan niệm của Darwin, hãy giải thích kết quả của chọn lọc tự nhiên và chọn lọc nhân tạo ở Hình 16.3 và 16.4.

Luyện tập: Hãy cho ví dụ về chọn lọc nhân tạo ở thực vật và động vật mà em biết.

Vận dụng: Vận dụng thuyết tiến hoá của Darwin để giải thích sự hình thành loài bướm bạch dương có cánh màu sẫm từ loài có cánh màu trắng dưới ảnh hưởng của muội, bụi công nghiệp làm thân cây bạch dương màu trắng bị sẫm màu.

PHẦN 2. 5 PHÚT TRẢ LỜI CÂU HỎI, BÀI TẬP TRONG SGK

Đáp án MĐ: Darwin sử dụng phương pháp nghiên cứu bằng cách quan sát và thu thập dữ liệu. Sau đó, anh đề xuất giả thuyết để giải thích các dữ liệu quan sát và tiến hành tìm kiếm bằng chứng thực nghiệm để kiểm chứng giả thuyết đó.

I. QUAN SÁT CỦA DARWIN VỀ CHỌN LỌC TỰ NHIÊN VÀ HÌNH THÀNH LOÀI

Đáp án CH1: Biến dị cá thể là đặc điểm sai khác của các cá thể.

II. HÌNH THÀNH GIẢ THUYẾT KHOA HỌC VỀ CHỌN LỌC TỰ NHIÊN VÀ HÌNH THÀNH LOÀI

Đáp án CH2: Những cá thể có biến dị cổ dài trong quần thể hươu cổ ngắn giúp loài hươu cao cổ hình thành bằng cách thích nghi tốt hơn với môi trường, sinh sản mạnh mẽ hơn và có sức sống cao hơn. Điều này dẫn đến sự tăng trưởng đáng kể của số lượng hươu cao cổ trong quần thể. Trong khi đó, các cá thể có cổ ngắn chết vì thiếu thức ăn. Dần dần, quần thể hươu cổ ngắn ban đầu chuyển biến thành quần.

III. KIỂM CHỨNG GIẢ THUYẾT THÔNG QUA CÁC BẰNG CHỨNG TRONG TỰ NHIÊN VÀ ĐỜI SỐNG

Đáp án CH3:

- Chọn lọc tự nhiên: Chim sẻ trên các đảo thích nghi với môi trường sống bằng cách phát triển mỏ phù hợp với nguồn thức ăn địa phương. Ví dụ, chim ở đảo có nhiều cây cho hạt thì có mỏ ngắn, dày; chim ở đảo có nhiều sâu thì mỏ lại mảnh, dài để bắt sâu.

- Chọn lọc nhân tạo: Con người đã sử dụng quá trình chọn lọc để tạo ra những giống cây, động vật phù hợp với mục đích sản xuất. Qua một số thế hệ, những biến dị có lợi được giữ lại, tạo nên những giống mới đáp ứng nhu cầu của con người.

Đáp án LT: 

- Ở thực vật: chọn lọc để tạo ra giống chuối không hạt, quả to, hình dáng đẹp.

- Ở động vật: nhân giống ngựa đua thuần chủng và chăn nuôi các động vật dùng để lấy thịt, chẳng hạn như bò, lợn, cừu và gà đã được thuần hóa.

Đáp án VD: Khi thân cây bạch dương bị sẫm màu, bướm trắng dễ bị kẻ thù phát hiện và tiêu diệt. Nhưng những bướm có màu đen do đột biến lại có khả năng sống sót cao hơn. Qua quá trình chọn lọc tự nhiên, bướm đen dần trở nên phổ biến hơn, tạo thành một quần thể bướm bạch dương có cánh sẫm màu.