ÔN TẬP CHƯƠNG 4

PHẦN I. HỆ THỐNG BÀI TẬP, BÀI GIẢI CUỐI SGK

Câu 1: Trong các nhân tố tiến hoá, nhân tố nào đóng vai trò quy định chiều hướng và nhịp điệu cho quá trình tiến hoá của sinh vật? Giải thích.

Câu 2: Chọn từ/cụm từ thích hợp với các vị trí được đánh số: 

đột biến gene, biến dị tổ hợp, giữ lại, đào thải, chọn lọc tự nhiên, tần số, kiểu hình

Một đặc điểm thích nghi của cá thể biểu hiện ở kiểu hình là do sự phát sinh ...(1)... hoặc ...(2)... Chọn lọc tự nhiên có vai trò ...(3)... các cá thể có kiểu hình thích nghi và ...(4)... những kiểu hình kém thích nghi. Khi điều kiện môi trường thay đổi theo một hướng xác định thì ...(5)... là nhân tố duy nhất làm biến đổi ...(6)... các allele và cấu trúc di truyền của quần thể theo hướng thích nghi.

Loài sinh sản hữu tính có nhiều ...(7)... nên có nhiều cơ hội hình thành quần thể thích nghi hơn loài sinh sản vô tính; ở sinh vật có hệ gene đơn bội, khi ...(8)... phát sinh sẽ biểu hiện thành ...(9)... nên sẽ chịu tác động của ...(10)... mạnh hơn so với sinh vật có hệ gene lưỡng bội.

Câu 3: Hình 1 mô tả phương thức hình thành loài từ một quần thể gốc ban đầu. Trong đó, khi mực nước giảm xuống làm cho dòng chảy ban đầu bị ngăn lại và hình thành một hồ nước dẫn đến một số cá thể trong quần thể ban đầu bị giữ lại trong khu vực hồ nước này (Hình 1). Hãy xác định tên và cho biết cơ chế hình thành loài ở phương thức này.

Câu 4: Ở hai loài cá cùng chi, các con cái có xu hướng chọn bạn tình dựa vào màu sắc của con đực ở thời kì sinh sản. Trong đó, con đực của loài Pundamilia pundamilia có lưng màu xanh nhạt, còn con đực của loài Pundamilia nyererei có lưng màu đỏ nhạt. Khi nuôi các con đực và cái của hai loài này trong hai bể cá (Hình 2); kết quả cho thấy trong bể ở điều kiện có ánh sáng, cá cái chỉ giao phối với cá đực cùng loài, còn trong bể không có ánh sáng xảy ra hiện tượng cá cái giao phối với cá đực của loài khác.

a) Thí nghiệm trên mô tả sự hình thành loài mới theo con đường nào? Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng cách li sinh sản giữa hai loài này là gì?

b) Nếu sau khi chiếu ánh sáng đơn sắc mà vẫn không có sự hình thành con lai hữu thụ thì có thể kết luận điều gì về sự cách li sinh sản giữa hai loài cá này?

PHẦN 2. 5 PHÚT TRẢ LỜI CÂU HỎI, BÀI TẬP TRONG SGK

Đáp án câu 1: Trong các nhân tố tiến hoá, chọn lọc tự nhiên quy định chiều hướng và nhịp điệu tiến hoá. Nó thay đổi tần số allele và thành phần kiểu gen theo hướng xác định, là nhân tố quy định chiều hướng tiến hóa.

Đáp án câu 2: (1) đột biến gene; (2) biến dị tổ hợp; (3) giữ lại; (4) đào thải; (5) chọn lọc tự nhiên; (6) tần số; (7) kiểu hình; (8) đột biến gene; (9) kiểu hình; (10) chọn lọc tự nhiên 

Đáp án câu 3: Cơ chế hình thành loài là cách li địa lí: cá thể cùng loài phát tán sang hồ nước mới, bị chia cắt bởi chướng ngại địa lí, ngăn cản giao phối và thúc đẩy phân hóa vốn gene giữa các quần thể.

Đáp án câu 4: 

a) 

- Thí nghiệm mô tả sự hình thành loài mới qua cách li tập tính.

- Nguyên nhân cách li sinh sản: con đực hai loài có màu lưng khác nhau, con cái chỉ giao phối với con đực cùng loài.

b) Nếu sau khi chiếu ánh sáng đơn sắc vẫn không có con lai hữu thụ, hai loài cá này đã cách li sinh sản hoàn toàn.