ÔN TẬP CHƯƠNG 1

PHẦN I. HỆ THỐNG BÀI TẬP, BÀI GIẢI CUỐI SGK

Câu 1: Hãy cho biết các gene quy định màu da, chiều cao, hormone insulin ở người và gene quy định protein lacI ở vi khuẩn E. coli là gene cấu trúc hay gene điều hoà. Giải thích.

Câu 2: Đoạn mạch khuôn của một gene ở vi khuẩn có trình tự các nucleotide như sau: 3’... TAC TCA GCG GCT GCA ATT ...5’

a) Xác định trình tự các nucleotide của mạch bổ sung với mạch khuôn trên.

b) Có bao nhiêu codon trong đoạn phân tử mRNA do đoạn gene trên mã hoá.

Câu 3: Ở người, bệnh mù màu đỏ - lục do gene nằm trên vùng không tương đồng của nhiễm sắc thể giới tính X quy định, trong đó, gene A quy định khả năng nhìn màu bình thường trội hoàn toàn so với gene a quy định mù màu. Trong trường hợp không phát sinh đột biến mới, các phát biểu sau đây là đúng hay sai? Giải thích.

a) Người mẹ mắc bệnh mù màu có khả năng sinh con trai không mắc bệnh.

b) Để sinh được con gái không mắc bệnh thì người bố phải có kiểu gene X^AY.

c) Một cặp vợ chồng đều không mắc bệnh vẫn có khả năng sinh con bị bệnh mù màu.

Câu 4: Hãy trả lời các câu hỏi sau:

a) Cả tế bào gan và tế bào α đảo tụy đều có gene mã hoá cho hormone glucagon và protein albumin (một loại protein trong huyết tương). Tuy nhiên, hormone glucagon chỉ xuất hiện trong các tế bào α đảo tuỵ, còn albumin chỉ xuất hiện trong các tế bào gan. Hãy giải thích hiện tượng trên.

b) Trong hệ thống lactose ở vi khuẩn E. coli, nếu một đột biến xảy ra ở gene lac dẫn đến protein điều hoà bị mất hoạt tính thì sự biểu hiện của nhóm gene cấu trúc lacZ, lacY và lacA trên operon lac có thể bị ảnh hưởng như thế nào?

Câu 5: Ở người, bệnh máu khó đông do đột biến gene lặn nằm trên nhiễm sắc thể giới tính X dẫn đến thiếu hụt yếu tố antihemophilic A và antihemophilic B tham gia vào quá trình đông máu nên không thể hình thành cục máu đông. Khi phân tích tế bào của sáu bé trai (kí hiệu từ A đến G) mắc bệnh máu khó đông, người ta thấy trên nhiễm sắc thể X của những bé trai này đều bị đột biến mất một đoạn nhỏ thuộc các vùng khác nhau (kí hiệu từ 1 đến 12) (Hình 1).

a) Cho biết gene mã hoá các yếu tố đông máu có thể nằm trên vùng nào của nhiễm sắc thể X. Giải thích.

b) Khi sử dụng các kĩ thuật xét nghiệm, người ta nhận thấy các bé trai này ngoài bị máu khó đông còn mắc một số rối loạn di truyền khác. Giải thích.

c) Tại sao bệnh máu khó đông thường gặp ở các bé trai? Nhiễm sắc thể X mang gene đột biến ở những đứa trẻ này được di truyền từ bố hay mẹ? Giải thích.

Câu 6: Ở người, bệnh galactosemia do đột biến gene lặn gây thiếu hụt enzyme trong con đường chuyển hoá galactose, dẫn đến tích tụ galactose trong máu. Hình 2 mô tả tóm tắt con đường chuyển hoá này.

a) Hãy cho biết mối quan hệ giữa các gene A, B, C mã hoá cho các enzyme tương ứng là A, B, C trong con đường chuyển hoá galactose (biết mỗi enzyme do một gene quy định).

b) Trường hợp nào sau đây có thể sinh ra con mắc bệnh galactosemia và cho biết đứa trẻ bị thiếu hụt enzyme nào?

(1) AaBBCc x AaBbCC.

(2) AABBCc x AaBbCC.

(3) AaBbCc x AABBCC.

Câu 7: Khi lai thuận nghịch hai giống lúa đại mạch có lá màu xanh lục bình thường và lục nhạt với nhau thì thu được kết quả như Hình 3. Hãy nhận xét và giải thích kết quả của phép lai.

Câu 8: Khi nói về di truyền gene ngoài nhân, các phát biểu sau đây là đúng hay sai? Nếu sai, hãy giải thích.

a) Gene trong tế bào chất của tế bào sinh giao tử khi bị đột biến luôn được biểu hiện thành kiểu hình ở đời con.

b) Hiện tượng di truyền gene ngoài nhân còn được gọi là di truyền theo dòng mẹ.

c) Dựa trên cơ sở hiện tượng di truyền gene ngoài nhân, người ta gây bất thụ đực ở ngô nhằm tăng năng suất cây trồng.

d) Tính trạng do gene ngoài nhân quy định biểu hiện không đồng đều ở đời con.

PHẦN 2. 5 PHÚT TRẢ LỜI CÂU HỎI, BÀI TẬP TRONG SGK

Đáp án câu 1: 

- Gene màu da ở người (MC1R, TYR) là gene cấu trúc, điều chỉnh sản xuất melanin.

- Gene chiều cao ở người (BMP2, HMGA2, GDF5) là gene cấu trúc, quy định phát triển xương và cơ bắp.

- Gene hormone insulin ở người (INS) là gene cấu trúc, quy định sản xuất preproinsulin thành insulin.

- Gene protein lacI ở vi khuẩn E. coli là gene điều hoà, ức chế phiên mã các gene cấu trúc khi không có lactose.

Đáp án câu 2: 

a) Trình tự các nucleotide của mạch bổ sung: 

5’...ATG AGT CGC CGA CGT TAA ...3’

b) Có 6 codon trong đoạn phân tử mRNA.

Đáp án câu 3: 

a) Sai vì mẹ X^aX^a tạo giao tử X^a, kết hợp với Y sẽ sinh con trai mù màu.

b) Đúng vì bố X^AY tạo giao tử X^A kết hợp với X^a từ mẹ sẽ sinh con gái bình thường.

c) Đúng con trai X^aY nhận X^a từ mẹ X^AX^a, nhận Y từ bố X^AY, cả 2 bố mẹ bình thường.

Đáp án câu 4: 

a) Sự xuất hiện của mỗi loại protein trong các tế bào khác nhau là do quá trình biểu hiện gen và tương tác trong phát triển, dẫn đến chuyên hóa chức năng và tính chất của từng loại tế bào, giúp cơ thể hoạt động hiệu quả và đáp ứng nhu cầu cụ thể.

b) Nếu đột biến ở gene lac dẫn đến protein điều hoà mất hoạt tính, các gene cấu trúc sẽ phiên mã liên tục.

Đáp án câu 5:

a) Gene mã hóa các yếu tố đông máu có thể nằm trên vùng số 7 của NST X vì tất cả bé trai máu khó đông đều bị đột biến mất vùng này.

b) Các bé trai mất thêm vùng khác ngoài vùng số 7, dẫn đến máu khó đông và các rối loạn di truyền khác.

c) 

- Bệnh máu khó đông thường gặp ở bé trai vì gene lặn trên NST X, nam chỉ cần một allele lặn, nữ cần hai allele lặn.

- Nhiễm sắc thể X mang gene đột biến di truyền từ cả bố và mẹ vì gene lặn trên NST X, cả bố và mẹ đều tạo giao tử X. 

Đáp án câu 6:

a) - Gene A mã hóa enzyme A, bước đầu tiên chuyển hóa galactose.

- Gene B mã hóa enzyme B, bước tiếp theo trong chuyển hóa.

- Gene C mã hóa enzyme C, bước cuối cùng chuyển hóa galactose.

b) Con mắc bệnh galactosemia: (1) AaBBCc x AaBbCC: con thiếu enzyme A. 

Đáp án câu 7: 

- Nhận xét: Đời con có kiểu hình giống hệt đời mẹ.

- Giải thích: Kiểu hình màu lá của lúa đại mạch do gene trong ti thể quy định và di truyền theo dòng mẹ, nên đời con sẽ có kiểu hình giống mẹ.

Đáp án câu 8: 

a) Sai. Đột biến gene biểu hiện kiểu hình còn tùy thuộc vào vị trí đột biến và tương tác với môi trường. 

b, c, d) Đúng.