BÀI 3: NÀNG TIÊN ỐC

PHẦN KHỞI ĐỘNG

Câu 1: Sắp xếp các từ sau thành câu tục ngữ:

hiền        lành           ở            gặp

Đáp án chuẩn: 

Ở hiền gặp lành

Câu 2: Cho biết câu tục ngữ khuyên chúng ta điều gì?

Đáp án chuẩn: 

Hãy ăn ở hiền lành, lương thiện, không làm điều ác thì những điều may mắn, tốt đẹp cũng sẽ đến với chúng ta.

PHẦN KHÁM PHÁ VÀ LUYỆN TẬP

PHẦN ĐỌC

1. Đọc bài thơ: Nàng tiên Ốc – Nguyễn Thị Thanh Nhàn

Câu 1: Bà cụ đã làm gì khi bắt được con ốc? Vì sao?

Đáp án chuẩn: 

Bà giữ lại không bán con ốc và thả nó vào chum vì thấy con ốc này đẹp, vỏ xanh biêng biếc không giống như những con ốc khác.

Câu 2: Từ khi bắt được ốc, những chuyện lạ gì đã xảy ra trong ngôi nhà của bà?

Đáp án chuẩn: 

Sân nhà sạch sẽ, đàn lợn đã được ăn, cơm nước nấu tinh tươm, vườn rau đã cỏ sạch.

Câu 3: Hành động “đập vỡ vỏ ốc xanh” và “ôm lấy nàng tiên" của bà cụ thể hiện điều gì ?

Đáp án chuẩn: 

Bà không muốn nàng tiên Ốc sống trong vỏ ốc nữa mà muốn nagf sống cùng bà như một đứa con.

Câu 4: Theo em, cách kể chuyện của tác giả có gì thú vị?

Đáp án chuẩn: 

Tác giả lựa chọn cách kể chuyện bằng thơ giúp cho câu chuyện có tính nhịp điệu hơn, ngắn gọn hơn nhưng vẫn đảm bảo đầy đủ nội dung.

2. Đọc mở rộng: Sinh hoạt câu lạc bộ đọc sách

Chủ điểm: Vòng tay thân ái

a. Tìm đọc một bài thơ hoặc một đoạn lời bài hát viết về:

• Tình cảm, sự gắn bó với thiên nhiên.
• Tình cảm với con người.
• ...

Đáp án chuẩn: 

CON LÀ NGUỒN HẠNH PHÚC ĐẦU TIÊN

                    Tác giả: Hoàng Kim

Mẹ đi về quê ngoại để sinh con

Trời tháng Sáu xanh một màu thương nhớ

Ba mong con mấy đêm liền không ngủ

Ngày hai mươi con khóc chào đời.

Con mang về Ba Mẹ một nguồn vui

Hạnh phúc trăm năm, niềm ao ước lớn

Mong mỏi chứa chan, tình yêu trọn vẹn

Bao yêu thương âu yếm rộn trong lòng.

Ba vui mừng chọn đặt tên con

Cặp tên đẹp giữa muôn ngàn từ ngữ

Cái tên vì con mà thành rực rỡ

Con hãy làm tên đẹp hóa bài ca.

Con Tố Nguyên của Mẹ và Ba

Hoàng Tố Nguyên ngân nga niềm hạnh phúc

Mẹ cùng con

Thủy Nguyên thành chữ kép

Con là nguồn hạnh phúc đầu tiên

b. Ghi chép những từ ngữ, hình ảnh đẹp và nội dung, ý nghĩa của bài thơ hoặc đoạn lời bài hát vào Nhật ký đọc sách.

Đáp án chuẩn: 

• Nội dung: Bài thơ nói về niềm hạnh phúc của tác giả khi đứa con của mình ra đời.
• Ý nghĩa: Con cái chính là niềm hạnh phúc lớn nhất, là niềm mong mỏi, hi vọng của ba mẹ.
• Hình ảnh đẹp: Mong mỏi chứa chan, tình yêu trọn vẹn; Cặp tên đẹp giữa muôn ngàn từ ngữ; Con là nguồn hạnh phúc đầu tiên;…

c. Cùng bạn chia sẻ:

• Bài thơ hoặc đoạn lời bài hát đã đọc.
• Nhật ký đọc sách.

Đáp án chuẩn: 

Học sinh tự cùng bạn chia sẻ

d. Thi nghệ sĩ nhí: Đọc và chia sẻ tình cảm, suy nghĩ của em sau khi đọc bài thơ hoặc lời bài hát.

Đáp án chuẩn: 

Tình yêu thương của cha mẹ vĩ đại đến nhường nào. Bởi vậy, chúng ta cần phải giữ gìn tình cảm tốt đẹp với cha mẹ. Mỗi người hãy tích cực nói yêu thương cha mẹ nhiều hơn, luôn ý thức sống tốt để cha mẹ cảm thấy tự hào. Bản thân em cũng ý thức được điều đó. Vì vậy, em luôn cố gắng học tập chăm chỉ, rèn luyện đạo đức hay thường xuyên giúp đỡ công việc nhà. Như vậy, cha mẹ có thể cảm thấy tự hào về em, bớt đi nỗi vất vả hằng ngày.

PHẦN LUYỆN TỪ VÀ CÂU

Trạng ngữ chỉ phương tiện

Câu 1: Xác định trạng ngữ trong mỗi câu dưới đây và cho biết trạng ngữ bổ sung ý nghĩa gì cho câu.

a. Bằng lời ru ngọt ngào, bà đã đưa tôi vào giấc ngủ.

b. Với hai màu vàng và xanh, họa sĩ đã vẽ nên bức tranh mùa thu rất đẹp.

c. Bằng thuyền buồm, ông Ma-gien-lăng và đoàn thủy thủ đã đi vòng quanh thế giới.

d. Với rất nhiều nghiên cứu, tìm tòi, khám phá, thực nghiệm,... con người đã lên được mặt trăng.

Đáp án chuẩn: 

a. Giải thích bà đã đưa tôi vào giấc ngủ bằng gì.

b. Giải thích họa sĩ đã vẽ nên bức tranh mùa thu rất đẹp bằng gì.

c. Giải thích ông Ma-gien-lăng và đoàn thủy thủ đã đi vòng quanh thế giới bằng gì.

d. Giải thích làm thế nào con người đã lên được mặt trăng.

Câu 2: Tìm trạng ngữ chỉ phương tiện phù hợp thay cho * trong mỗi câu sau:

a. *,  bố đưa đón tôi đi học mỗi ngày.

b. *,  thầy giáo đọc cho chúng tôi nghe câu chuyện "Cậu bé gặt gió".

Đáp án chuẩn: 

a. Bằng chiếc xe cúp cũ kĩ,...

b. Bằng giọng nói truyền cảm,…

Câu 3: Tìm chủ ngữ và vị ngữ phù hợp thay cho * để tạo thành câu có trạng ngữ chỉ phương tiện:

a. Với đôi bàn tay khéo léo, *

b. Bằng một điệu múa dân tộc độc đáo, *

Đáp án chuẩn: 

a. ..., người nghệ nhân ấy đã tạo ra một tác phẩm thật đẹp.

b. ..., cô gái đã thu hút tất cả ánh nhìn.

Câu 4: Đặt 2 - 3 câu ta hoạt động hoặc thói quen của một con vật mà em thích, trong đó có một câu sử dụng trạng ngữ chỉ phương tiện.

Đáp án chuẩn: 

• Bằng những bước đi nhẹ nhàng, chú mèo đã tóm gọn được con chuột.
• Bằng những đệm thịt dưới lòng bàn chân, chú mèo có thể bước đi vô cùng nhẹ nhàng. 

PHẦN VIẾT 

Luyện tập viết đoạn văn cho bài văn miêu tả con vật

Câu 1: Đọc đoạn văn sau và Đáp án chuẩn câu hỏi:

Cả đàn nai đi nhanh xuống suối. Xuống đến suối, việc đầu tiên là chúng uống một bụng nước thật hả hê. Hai cánh mũi phập phồng, cái mõm đen kịt nhệu nhạo nhai, như lựa từng miếng nước ngon lành, đầy thích thú. Sau đó cả đàn từ từ lội xuống giữa suối. Bao giờ nước vừa xâm xấp  chớm đến bụng thì chúng dừng lại.

Theo Vi Hồng, Hồ Thủy Giang

a. Đoạn văn tả con vật nào?

b. Tác giả chọn tả hoạt động nào của con vật?

c. Khi thực hiện hành động đó, đặc điểm hình dáng của con vật có gì đáng chú ý?

Đáp án chuẩn: 

a. Nai

b. Ra suối uống nước.

c. Hai cánh mũi phập phồng, cái mõm đen kịt nhệu nhạo nhai.

Câu 2: Dựa vào dàn ý trang 114 ( Tiếng Việt 4, tập hai). Viết đoạn văn tả hoạt động hoặc thói quen của một con vật sống trong môi trường tự nhiên mà em thích.

Đáp án chuẩn: 

Bài tham khảo 1:

Chú thỏ có miệng rất nhỏ, nhưng hàm răng không tầm thường đâu nhé! To nhất là hai chiếc răng cửa cứng khỏe, chuyên găm lên thức ăn để cắn xuống. Mỗi khi mẹ em cho rau má, rau khoai vào chuồng chú lại lon ton chạy đến nhai rau ráu ngon lành. Cũng như bao chú thỏ khác, chú thỏ loang này rất thích ăn cà rốt. Hễ có cà rốt cho vào, bằng hàm răng sắc bén của mình chỉ một nhoáng là chú đã gặm hết cả củ. Thỏ ăn suốt ngày, vì vậy việc vệ sinh chuồng rất quan trọng. Mẹ em nói nếu không cẩn thận thỏ sẽ ốm mà chết.

Bài tham khảo 2:

Ngày này em cứ thả chú rùa như tự do đi lại trên nền nhà, cậu rùa lúc này đây dường như cũng đã chọn góc nhà cạnh cái tủ để nằm nghỉ. Nó cứ như bò đi bò lại tha thẩn trên nền nhà, bắt ruồi, muỗi. Cứ mỗi lần mà được em cho một con giun hay con tôm nhỏ, cậu ta ngốn một cách ngon lành nhìn thật là đáng yêu biết bao nhiêu.

Câu 3: Đọc lại và chỉnh sửa đọna văn của em

Đáp án chuẩn:

Học sinh tự đọc và chỉnh sửa

Câu 4: Chia sẻ với bạn điều em thích ở đoạn văn của mình.

Đáp án chuẩn: 

Ví dụ: Với đoạn văn tả con chim

Từ ngữ gợi tả: cái mỏ hồng hồng.

Hình ảnh so sánh: há thật rộng để chờ mồi như đứa trẻ đói lòng đang chờ bầu sữa mẹ; Chim mẹ rỉa lông cho con như người mẹ âu yếm con mình.

PHẦN VẬN DỤNG

Câu hỏi: Kể lại câu chuyện "Nàng tiên Ốc" bằng lời của em

Đáp án chuẩn: 

Bài tham khảo 1:

Ngày xửa ngày xưa, ở làng nọ có một bà lão rất nghèo. Bà sống một mình, không có con cái nương tựa. Hằng ngày bà phải ra đồng để mò cua bắt ốc kiếm tiền sinh sống. Tuy đã già nhưng trông bà còn rất khoẻ.

Một hôm, bà lão đi ra đồng và bắt được một con ốc xinh xắn. Con ốc trông rất lạ, không giống với các con ốc khác, vỏ ốc có màu xanh biếc. Thấy con ốc đẹp, bà lão động lòng thương. Bà quyết định không bán mà đem thả vào chum nước. Từ hôm đó, ngày nào bà đi làm về cũng thấy nhiều chuyện khác lạ. Nhà cửa sạch sẽ, ngăn nắp. Trong bếp, cơm nước đã nấu sẵn. Lợn trong chuồng, con nào con nấy đều được ăn no nê. Ngoài vườn, cỏ được dọn sạch, cây cối được tưới nước tươi tốt. Bà lão ngạc nhiên lắm. Thế rồi bà quyết định sẽ rình xem sự việc thế nào.

Hôm ấy, bà lão vẫn ra đồng như thường lệ. Nhưng đến giữa buổi thì bà quay về. Bà nấp sau cánh cửa để xem điều kì lạ từ đâu mà có. Bỗng nhiên, bà nhìn thấy từ trong chum nước một nàng tiên tuyệt đẹp bước ra. Khuôn mặt nàng tròn trĩnh, trắng và dịu dàng như ánh trăng rằm.

Trong bộ váy màu xanh biếc, nàng đi lại thật nhẹ nhàng và uyển chuyển. Đôi bàn tay búp măng làm mọi việc nhanh thoăn thoắt: quét nhà, quét sân, nhổ cỏ... Như hiểu ra mọi chuyện, bà lão rón rén đến gần chum nước, đập vỡ vỏ ốc. Bà chạy đến ôm chầm lấy nàng tiên và nói:

- Cảm ơn con! Con đến giúp già đấy ư! Con hãy ở lại đây với già nhé!

Nàng tiên xúc động nói:

- Thưa mẹ! Con phải cảm ơn công cứu mạng của mẹ mới đúng.

Kể từ đó, bà cụ và nàng tiên sống hạnh phúc bên nhau dưới mái tranh nghèo. Họ yêu thương nhau như hai mẹ con ruột thịt.

Bài tham khảo 2:

Ngày xưa có một bà lão hiền lành, nghèo khổ, sống một mình không có con cháu để nương tựa. Bà đã già da nhăn nheo, người gầy còm lưng đã còng, quần áo vá chằng vá đụp. Ngày ngày bà lặn lội ở ngoài đồng, mò cua bắt ốc để sinh nhai.

Một hôm, khi mò tay dưới bùn, bà bắt được một con ốc xinh xinh. Con ốc có vỏ màu xanh ánh bạc, sáng lấp lánh dưới ánh mặt trời. Nhiều người thấy con ốc đẹp muốn mua nhưng bà lão tự nhiên thấy thương ốc nên không bán. Bà đem con ốc thả vào chum nước ở hiên nhà. Hôm sau, bà lại tiếp tục ra đồng để mò cua bắt ốc. Chiều tối, bà về nhà thì cảnh nhà thật lạ: sân nhà sạch bóng, cỏ đã được bàn tay ai nhổ sạch cả rồi, lợn trong chuồng đã ăn no, ngủ kĩ. Trong nhà, cơm nước được dọn sẵn tinh tươm. Thấy chuyện lạ, bà tìm xem ai đã giúp mình. Mờ sáng, bà cắp rổ ra đồng, nhưng đi được nửa đường bà lẻn về núp ở bụi cây sát nhà, im lặng rình xem. Sân nhà yên ắng chẳng động tĩnh gì nhưng đột nhiên có một người con gái bước ra từ chum nước, nàng có khuôn mặt trái xoan, làm da trắng hồng, môi mọng tươi như son. Mái tóc nàng đen nhánh quấn quanh đầu. Nàng mặc một cái áo xanh óng ánh như màu vỏ ốc. Nàng tiên áo xanh ấy đi lại, dọn dẹp nấu cơm, cho lợn ăn nhẹ nhàng và nhanh thoăn thoắt. Bà lão ngây người ra nhìn nàng. Ánh mặt trời chiếu lên áo nàng lấp lánh màu vỏ ốc làm bà sực tỉnh. Bà rón rén đến cái chum nước đập vỡ vỏ ốc xanh, không cho nàng tiên chui vào nữa. Bà lão cầm tay nàng tiên, tha thiết nói:

– Bà già chẳng có ai nương tựa. Con hãy làm con gái ta nhé!

Từ đó, hai mẹ con sống bên nhau yêu thương đùm bọc, không rời nhau nửa bước.