BÀI 4: BUỔI SÁNG Ở HÒN GAI

PHẦN KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Chia sẻ với bạn những điều thú vị vào buổi sáng ở quê hương hoặc nơi em ở dựa vào gợi ý:

Cảnh vật             Con người                ?

Đáp án chuẩn: 

Tiếng gà gáy, tiếng loa phường,...

Bài tham khảo 1:

Sáng sớm, thành phố chìm trong màn sương. Trên mặt đất, thảm cỏ xanh mướt, mượt như tấm thảm nhung xanh. Sương tan để lại trên cỏ cây, hoa lá những giọt sương to, lấp lánh như hạt ngọc. Công viên diễm lệ, đẹp lung linh giữa mai hồng như một bức tranh hữu tình làm rung động lòng người. Nắng chan hoà buổi sớm, chiếu những tia nắng lên nàng hồng đỏ thắm, làm rực vàng cánh cúc pha lê.

Bài tham khảo 2:

Sáng sớm, thành phố chìm trong màn sương. Trong khoảng khắc, mặt trời nhô lên, nhuộm hồng vừng đông. Toàn cảnh công viên được thắp sáng bởi các tia nắng hồng soi nghiêng như ánh đèn sân khấu. Nắng xuyên qua màn sương, soi rõ những bồn hoa dọc lối đi công viên. 

PHẦN KHÁM PHÁ VÀ LUYỆN TẬP

PHẦN ĐỌC

Bài đọc: Buổi sáng ở Hòn Gai

Câu 1: Tìm những chi tiết cho thấy Hòn Gai vào buổi sáng sớm rất nhộn nhịp

Đáp án chuẩn: 

Khi tiếng còi tầm vừa cất lên, những chiếc xe bò tót cao to chở thợ mỏ lên tầng, vào lò, tiếng còi bíp bíp inh ỏi, những người thợ điện, thợ cơ khí, thợ sàng rửa vội vã tới xưởng thay ca, các chị mậu dịch viên mở cửa các quầy hàng, các em nhỏ, khăn quảng đỏ bay trên vai kéo nhau tới lớp.

Câu 2: Cách tả những đoàn thuyền đánh cá có gì thú vị?

Đáp án chuẩn: 

Những từ ngữ gợi tả, hình ảnh cụ thể giúp người đọc dễ dàng hình dung.

Câu 3: Mỗi loại tôm, cá bày bán ở chợ Hòn Gai được tả bằng những từ ngữ, hình ảnh nào?

Đáp án chuẩn: 

• Những con cá song khoẻ, vớt lên hàng giờ vẫn giãy đành đạch, vảy sáng hoa đen lốm đốm.
• Những con cá chim mình dẹt như hình con chim lúc sải cánh bay, thịt ngon vào loại nhất nhì.
• Những con cá nhụ béo núc, trắng lốp, bóng mượt như được quét một lớp mỡ ngoài vảy.
• Những con tôm he tròn, thịt căng lên từng ngắn như cổ tay của trẻ lên ba, da xanh ánh, hàng chân choi choi như muốn bơi.

Câu 4: Bài đọc giúp em cảm nhận được điều gì về cuộc sống của người dân ở Hòn Gai?

Đáp án chuẩn: 

Luôn nhộn nhịp, nổi bật là những công việc ra khơi và buôn bán hải sản.

PHẦN LUYỆN TỪ VÀ CÂU

Câu chủ đề

Câu 1: Xác định nội dung của mỗi đoạn văn sau rồi Đáp án chuẩn câu hỏi:

Trống đồng Đông Sơn đa dạng không chỉ về hình dáng, kích thước mà cả về phong cách trang trí, sắp xếp hoa văn. Giữa mặt trống bao giờ cũng có hình ngôi sao nhiều cánh toả ra xung quanh. Tiếp đến là những hình tròn đồng tâm, hình vũ công nhảy múa, chèo thuyền, hình chim bay, hươu nai có gạc,...

Theo Nguyễn Văn Huyên

Nhà cửa ở đây phần lớn xây bằng đá với sò, hai thứ vật liệu sẵn có của núi và biển. Trong nhà, ngoài ngõ đâu đâu cũng sực nức mùi cá biển. Cá thu, cá chim, cá mực, tôm hùm,... phơi đây trên sàn, trên nóc nhà, bờ tường, bãi cát. Chậu cảnh thì làm bằng những con ốc biển khổng lồ, to bằng cái mũ. Sản vật ở biển tô điểm cho phố chài một vẻ đẹp độc đáo, riêng biệt.

Theo Tiếng Việt 4, 2002

a. Mỗi câu in nghiêng trong từng đoạn có vai trò gì đối với cả đoạn?

b. Các câu còn lại nêu ý cụ thê hay ý khái quát của đoạn văn?

Đáp án chuẩn: 

Đoạn văn 1: Miêu tả trống đồng Đông Sơn.

Đoạn văn 2: Miêu tả quang cảnh ở phố chài.

a. Đóng vai trò làm câu chủ đề trong câu, khái quát nội dung của đoạn.

b. Ý cụ thể.

Câu 2: Đoạn văn dưới đây có gì khác với hai đoạn văn ở bài tập 1:

    Trời nắng chang chang, tiếng tu hú gần xa ran ran. Hoa ngô xơ xác như hoa cỏ may. Lá ngô quắt lại rủ xuống. Những bắp ngô đã mập và chắc, chỉ còn chờ tay người đến bẻ mang về.

Đáp án chuẩn: 

Không có câu chủ đề.

Câu 3: Tìm câu chủ đề của từng đoạn văn dưới đây và cho biết vị trí của nó:

a. Trên nương, mỗi người một việc. Người lớn thì đánh trâu ra cày. Các cụ già nhặt cỏ, đốt lá. Mấy chú bé đi tìm chỗ ven suối để bắc bếp thổi cơm. Chẳng mấy chốc, khói bếp đã um lên. Các bà mẹ cúi lom khom tra ngô. Được mẹ địu ấm, có khi em bé vẫn ngủ khi trên lưng mẹ.

Theo Tô Hoài

b. Ngoài đồng, những đám kê mới gieo đã lên xanh mướt. Trên bờ suối, nấm mọc chi chít. Trên những thân gỗ mục, mộc nhĩ xoè ra như những vành tai đang lắng nghe. Dây gấc leo khắp nơi, quả chín đỏ rực. Những giàn lạc tiên dăng dăng trên các bụi rậm, từ những chùm hoa và quả bay lên một mùi thơm ngọt ngào. Đâu đâu cũng thấy dấu hiệu của sự sung túc.

Theo Vũ Hùng

Đáp án chuẩn: 

a. Trên nương, mỗi người một việc: câu đầu tiên.

b. Đâu đâu cũng thấy dấu hiệu của sự sung túc: câu cuối cùng.

Câu 4: Viết tiếp 2 - 3 câu để hoàn thành đoạn văn từ câu chủ đề dưới đây

Sáng sớm, thành phố chìm vào màn sương.

Đáp án chuẩn: 

Sáng sớm, thành phố chìm vào màn sương. Phố xá yên tĩnh như vẫn chưa muốn thức dậy. Lác đác vài ngôi nhà đã sáng đèn.

PHẦN VIẾT

Luyện tập viết bài văn miêu tả cây cối

Câu hỏi: Viết bài văn tả một cây hoa em thích, trong bài văn có sử dụng hình ảnh so sánh hoặc nhân hóa

Gợi ý: 

Mở bài: 

Giới thiệu cây hoa

• Tên cây hoa
• Vị trí trồng
• …

Thân bài: 

Cách 1: 

• Tả đặc điểm nổi bật của cây
• Chọn tả đặc điểm nổi bật của cây hoa: Hoa, cành, lá, …
• Sử dụng từ ngữ chỉ hình dáng, màu sắc, hương thơm, …
• Sử dụng biện pháp so sánh, nhân hóa

Cách 2: 

• Tả cây theo từng thời kỳ phát triển
• Chọn tả đặc điểm nổi bật của cây, hoa gắn với từng giai đoạn phát triển: Ra nụ, chớm nở, …
• Sử dụng từ ngữ chỉ thời gian, hình dáng, màu sắc, hương thơm
• Sử dụng biện pháp so sánh

Kết bài: 

Tình cảm, cảm xúc, mong ước, …

Đáp án chuẩn: 

Bài tham khảo 1:

Trong các loài hoa, em đặc biệt yêu thích hoa cúc họa mi trắng - loại hoa của mùa thu Hà Nội.

Cây cúc họa mi trông giống như những cây cỏ dại. Thân nhỏ dài mà mảnh mai. Lá cây cũng nhỏ mà dài như những sợi cỏ trên sân trống. Nhưng khi mùa thu đến, cây lột xác hoàn toàn, trở thành loài hoa đẹp đến ngây ngất. Hoa cúc họa mi không lớn. Khi còn là nụ, chỉ lớn chừng hạt lạc mà thôi. Khi nở bung thì lớn chừng chén trà. Nhụy hoa tròn đầy như cái cúc áo, màu vàng ruộm như rơm phơi chín nắng. Cánh hoa cúc nhỏ mà dài, mỏng manh. Cánh hoa xếp thành hai lớp, vừa không quá mỏng nhưng cũng không quá dài, tạo nên vẻ đẹp thướt tha và mềm mại. Chính vì nét đẹp ấy, mà người ta thường mặc áo dài khi chụp ảnh cùng cúc họa mi. Những bông cúc họa mi ấy mang vẻ đẹp thanh khiết, mộc mạc tuy giản dị nhưng không hề tầm thường.

Cứ mỗi khi những cơn gió heo may đầu tiên bắt đầu thổi trên ngõ ngách Hà Thành, em lại bất giác dõi theo những gánh hàng rong, để tìm hình dáng quen thuộc của những bó hoa cúc họa mi yêu dấu.

Bài tham khảo 2:

Bông hoa em thích là một bông hoa hồng nhỏ xinh, nhưng lại rất đặc biệt và thu hút sự chú ý của mọi người.

Khi nhìn vào nó, em nghĩ ngay tới một bông hoa hồng nhưng có vẻ như nó được nhân hóa lên với màu đỏ rực rỡ và lá xanh tươi tràn đầy sức sống. Nếu so sánh bông hoa này với những bông hoa khác, nó như một vị thần nữa đang tồn tại giữa thiên nhiên. Cánh hoa nhẹ nhàng và thơm ngát như sợi tơ mềm mại. Nhìn thấy nó, ta cảm thấy như dường như được một phút hạnh phúc bình yên, cảm giác mọi lo lắng đều tan biến. Một bức tranh đẹp như trong cổ tích, đầy ma mị và quyến rũ. Đây là một bông hoa thật đặc biệt, biểu tượng cho sự mãnh liệt, sự nồng nàn và tình yêu cuồng nhiệt.

Bông hoa hồng là biểu tượng của tình yêu và sự đam mê, và bông hoa em thích lại là một biểu tượng hòa quyện giữa cảm xúc đó với nét đẹp rực rỡ trong thiên nhiên.

PHẦN VẬN DỤNG

Câu hỏi: Viết tên và từ chỉ đặc điểm tương ứng của 2 - 3 loài tôm, cá có trong bài "Buổi sáng ở Hòn Gai" vào sổ tay.

Đáp án chuẩn: 

Cá nhụ: trắng lốp, béo múp, bóng mượt,.

Cá song: khỏe, vảy sáng hoa đen lốm đốm.

Cá chim: mình dẹt.

Tôm he: tròn, căng lên từng ngấn, xanh ánh, nhoi nhoi.