BÀI 8: PHONG TRÀO TÂY SƠN

MỞ ĐẦU

Bảo tàng Quang Trung ở huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định hiện đang lưu trữ nhiều tư liệu, hiện vật xuyên suốt các thời kì phát triển của phong trào Tây Sơn và Hoàng đế Quang Trung. Em biết phong trào Tây Sơn, Hoàng đế Quang Trung đã có những đóng góp gì đối với lịch sử dân tộc? Việc xây dựng Bảo tàng Quang Trung phản ánh điều gì?

Giải rút gọn:

Hoàng đế Quang Trung (Nguyễn Huệ): Quang Trung đã thể hiện tài năng quân sự và tinh thần đoàn kết của nhân dân. Chiến công mùa xuân năm Kỷ Dậu 1789 vang dội, đánh dấu sự trỗi dậy của dân tộc Việt Nam.

Việc xây dựng Bảo tàng Quang Trung cho thấy ông là người có công lao vĩ đại trong lịch sử dân tộc. Những cống hiến của ông được người đời sau vô cùng biết ơn và trân trọng.

I. KHỞI NGHĨA TÂY SƠN BÙNG NỔ

Câu hỏi: Khai thác tư liệu 1 (SGK, tr.34) và thông tin trong mục, hãy trình bày nguyên nhân bùng nổ khởi nghĩa Tây Sơn.

Giải rút gọn:

Nguyên nhân khởi nghĩa Tây Sơn bao gồm sự suy yếu của chính quyền phong kiến Đàng Trong, tham nhũng trong bộ máy quan lại, địa chủ lấn chiếm đất đai, và chế độ thuế má nặng nề, dẫn đến mâu thuẫn gay gắt giữa nông dân và chính quyền.

II. NHỮNG THẮNG LỢI TIÊU BIỂU CỦA PHONG TRÀO TÂY SƠN

Câu hỏi: Hãy mô tả thắng lợi đầu tiên của nghĩa quân Tây Sơn.

Giải rút gọn:

Thắng lợi đầu tiên của nghĩa quân Tây Sơn năm 1774 bao gồm việc kiểm soát vùng từ Quảng Nam đến Bình Thuận và lật đổ chính quyền chúa Nguyễn ở Đàng Trong sau khi đánh bại quân Nguyễn tại Gia Định năm 1777.

Câu hỏi: Quan sát lược đồ hình 8.4 (SGK, tr.36) và cho biết vì sao Nguyễn Huệ chọn khúc sông từ Rạch Gầm đến Xoài Mút làm trận địa quyết chiến?

Giải rút gọn:

Nguyễn Huệ chọn khúc sông Tiền từ Rạch Gầm đến Xoài Mút làm trận địa quyết chiến do địa hình thuận lợi cho việc phục kích, với cồn cù lao và bờ sông rậm rạp, giúp nghĩa quân Tây Sơn tấn công bất ngờ và tiêu diệt quân địch hiệu quả.

Câu hỏi: Mô tả những nét chính (thời gian, người lãnh đạo, địa điểm, cách đánh, kết quả) về trận Rạch Gầm - Xoài Mút trên lược đổ. Thắng lợi này có ý nghĩa quan trọng như thế nào?

Giải rút gọn:

Trận Rạch Gầm - Xoài Mút, dưới sự lãnh đạo của Nguyễn Huệ vào tháng 1/1785, đã đánh bại quân Xiêm, chấm dứt âm mưu xâm lược. Đồng thời khẳng định sức mạnh của nghĩa quân Tây Sơn cùng tài chỉ huy của Nguyễn Huệ.

Câu hỏi: Hãy cho biết các cuộc tiến quân của Nguyễn Huệ ra Bắc trong những năm 1786 - 1788 đạt được kết quả như thế nào?

Giải rút gọn:

Các cuộc tiến quân của Nguyễn Huệ ra Bắc từ 1786 - 1788 đã thành công tiêu diệt quân Trịnh, giải phóng Đàng Trong và lật đổ chính quyền chúa Trịnh tại Thăng Long, sau đó xây dựng chính quyền mới ở Bắc Hà.

Câu hỏi: Khai thác hình 8.5, 8.6 (SGK, tr.37 – 38), hãy mô tả trận đại phá quân Thanh xâm lược năm 1789 của quân Tây Sơn.  

Giải rút gọn:

Trận đại phá quân Thanh năm 1789 do Quang Trung chỉ huy, diễn ra từ đêm 30 tết đến mùng 5 tết, đã tiêu diệt gọn quân địch tại các đồn quan trọng và quét sạch 29 vạn quân Thanh trong vòng 5 ngày đêm.

III. NGUYÊN NHÂN THẮNG LỢI VÀ Ý NGHĨA LỊCH SỬ CỦA PHONG TRÀO TÂY SƠN

Câu hỏi: Khai thác tư liệu 3 và thông tin trong mục, hãy cho biết nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của phong trào Tây Sơn.

Giải rút gọn:

Phong trào Tây Sơn thắng lợi nhờ ý chí đấu tranh và tinh thần yêu nước của nhân dân, cùng sự lãnh đạo của vua Quang Trung. Ý nghĩa lịch sử là lật đổ chính quyền phong kiến, thống nhất đất nước và bảo vệ độc lập dân tộc.

Câu hỏi: Hãy cho biết đánh giá của em về vai trò của Quang Trung - Nguyễn Huệ trong phong trào Tây Sơn và lịch sử dân tộc.

Giải rút gọn:

Quang Trung - Nguyễn Huệ là trụ cột của phong trào Tây Sơn, có vai trò quan trọng trong việc thống nhất đất nước và lãnh đạo kháng chiến chống Xiêm và Thanh, bảo vệ độc lập dân tộc và có công lao lớn trong việc xây dựng quốc gia.

LUYỆN TẬP

Câu hỏi: Hãy lập bảng về những sự kiện chính của phong trào Tây Sơn từ năm 1771 đến năm 1789 theo các tiêu chí: thời gian, thắng lợi tiêu biểu.

Giải rút gọn:

Câu hỏi: Có ý kiến cho rằng: Quyết định tiêu diệt quân Thanh vào dịp Tết Kỉ Dậu (1789) thể hiện thiên tài quân sự của vua Quang Trung. Em đồng ý với ý kiến đó không? Vì sao?

Giải rút gọn:

Em đồng ý với nhận định trên. Vua Quang Trung đã chọn thời điểm tấn công quân Thanh vào dịp Tết, khiến quân giặc bị bất ngờ, không kịp trở tay và nhanh chóng thất bại.

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Tìm hiểu thông tin từ sách, báo và internet, em hãy viết bài giới thiệu (khoảng 7 - 10 câu) về vị anh hùng dẫn tộc Quang Trung theo gợi ý sau:

• Vai trò.

• Điều khiến em ấn tượng nhất về ông.

• Những con đường, ngôi trường, di tích lịch sử mang tên ông.

Giải rút gọn:

Vua Quang Trung, một vị vua tài năng và anh hùng của dân tộc, đã có những đóng góp quan trọng trong lịch sử Việt Nam. Ông là một tướng chinh chiến sa trường, không bao giờ thất bại. Điều làm ấn tượng về ông là sự kết hợp giữa tài năng quân sự và tính bình dị trong cuộc sống đời thường. Hiện nay, tượng đài vua Quang Trung - Nguyễn Huệ được dựng ở nhiều nơi trên cả nước. Tên ông cũng được đặt cho nhiều con đường và ngôi trường, gắn liền với những kỷ niệm về anh hùng này. Đặc biệt, khu di tích Tây Sơn Tam Kiệt ở thị trấn Phú Phong, tỉnh Bình Định, là nơi quan trọng ghi lại công lao của ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ trong phong trào khởi nghĩa Tây Sơn. Di tích này bao gồm Điện thờ Tây Sơn Tam Kiệt, Bến Trường Trầu và Bảo tàng Quang Trung.

Câu hỏi: Nếu được tham gia học tập tại một trong các địa điểm sau: Bảo tàng Quang Trung (Bình Định), di tích Rạch Gầm - Xoài Mút (Tiền Giang), di tích Gò Đống Đa (Hà Nội), em chọn địa điểm nào? Vì sao em chọn địa điểm đó?

Giải rút gọn:

Em sẽ lựa chọn thăm quan Bảo tàng Quang Trung. Theo em, đây là một địa điểm vô cùng hấp dẫn để thăm quan và tìm hiểu về cuộc khởi nghĩa Tây Sơn hào hùng cũng như để tưởng nhớ công lao của người anh hùng áo vải Quang Trung - Nguyễn Huệ.