BÀI 3. CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP

MỞ ĐẦU

C.Mác đã từng khẳng định: Năng suất lao động là cái đảm bảo cho sự thắng lợi của trật tự xã hội này đối với một trật tự xã hội khác. Cách mạng công nghiệp điễn ra vào nửa sau thế kỉ XVIII - giữa thế kỉ XIX...

Gợi ý đáp án:

+ Phát minh ra các loại máy móc: máy kéo sợi chạy bằng sức nước, máy hơi nước, máy dệt, đầu máy xe lửa chạy bằng hơi nước,...

+ Phát triển nền công nghiệp nặng, hiện đại, tập trung: luyện kim, hóa chất,...

I. CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP ANH

CH: Trình bày những thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp ở Anh. Theo em, thành tựu nào là tiêu biểu nhất? Vì sao?

Gợi ý đáp án:

+ Năm 1764: Giêm Ha-gri-vơ chế tạo ra máy kéo sợi Gien-ni.

+ Năm 1785: Ét-mơn Các-rai chế tạo được máy dệt chạy bằng sức nước, đưa năng suất tăng gần 40 lần so với dệt bằng tay.

+ Năm 1784: máy hơi nước do Giêm Oát phát minh được đưa vào sử dụng.

+ Năm 1814: Xti-phen-xơn chế tạo thành công chiếc đầu máy xe lửa đầu tiên.

Tiêu biểu nhất là việc phát minh ra máy hơi nước vì máy hơi nước giúp nền công nghiệp thoát khỏi sự lệ thuộc vào nguồn nước.

II. CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP LAN RA CÁC NƯỚC CHÂU ÂU VÀ MỸ

CH: Hãy nêu những thành tựu của cách mạng công nghiệp ở Pháp, Đức và Mỹ. 

Gợi ý đáp án:

* Ở Pháp: Cuộc cách mạng công nghiệp diễn ra từ những năm 30 của thế kỉ XIX đến những năm 1850 - 1870, và có những phát minh trong ngành công nghiệp nhẹ.

* Ở Đức:  diễn ra từ những năm 40 của thế kỉ XIX và có những phát minh trong các ngành công nghiệp nặng, chủ yếu là luyện kim và hóa chất.

* Ở Mỹ: Hai phát minh lớn của Mỹ là máy tách hạt bông (1793) và máy thu hoạch bông (1831)

III. NHỮNG TÁC ĐỘNG CỦA CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP ĐỐI VỚI SẢN XUẤT VÀ XÃ HỘI.

CH: Khai thác tư liệu trên và hình 3.5 cho em biết mặt trái của cách mạng công nghiệp là gì?

Gợi ý đáp án:

+ Ô nhiễm môi trường;

+ Sự bóc lột sức lao động của phụ nữ và trẻ em; Sự tăng cường bóc lột của giai cấp tư sản làm mâu thuẫn trong xã hội tư bản và các cuộc đấu tranh giữa giai cấp vô sản với giai cấp tư sản không ngừng tăng lên.

+ Sự xâm chiếm và tranh giành thuộc địa.

CH: Hãy trình bày những tác động của cách mạng công nghiệp đối với sản xuất và xã hội.

Gợi ý đáp án:

* Về kinh tế:

+ Bộ mặt các nước tư bản có nhiều thay đổi

+ Năng suất lao động được nâng cao và ngày càng xã hội hóa quá trình lao động của chủ nghĩa tư bản.

+ Thúc đẩy những chuyển biến mạnh mẽ trong các nghành kinh tế 

* Về xã hội:

+ Hai giai cấp cơ bản của xã hội tư bản được hình thành: tư sản và vô sản.

+ Mâu thuẫn trong xã hội tư bản và cuộc đấu tranh giữa giai cấp vô sản với giai cấp tư sản không ngừng tăng lên.

LUYỆN TẬP

CH: Lập bảng hệ thống những thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp từ nửa sau thế kỉ XVIII đến giữa thế kỉ XIX ở các nước châu Âu và Mỹ.

Gợi ý đáp án:

CH: Có ý kiến cho rằng: "Xã hội loài người chuyển từ văn minh nông nghiệp sang văn minh công nghiệp là nhờ cách mạng công nghiệp". Em đồng ý với ý kiến đó không? Vì sao?

Gợi ý đáp án:

Em đồng ý với ý kiến trên vì cách mạng công nghiệp đã làm thay đổi cơ bản điều kiện về kinh tế - xã hội, văn hóa, khoa học kĩ thuật của xã hội loài người. 

VẬN DỤNG

CH: Theo em, nếu con người không sáng tạo ra những loại máy móc dùng trong sản xuất hoặc những phương tiện giao thông hiện đại như tàu hoả, tàu thuỷ,... thì hoạt động sản xuất và cuộc sống của chúng ta sẽ thế nào?

Gợi ý đáp án:

Nếu con người không sáng tạo ra những loại máy móc dùng trong sản xuất hoặc những phương tiện giao thông hiện đại như tàu hoả, tàu thuỷ,... thì sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội

CH: Sưu tầm tư liệu từ sách, báo, internet về một thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp từ nửa sau thế kỉ XVIII đến giữa thế kỉ XIX và viết bài giới thiệu (khoảng 200 chữ) về thành tựu đó.

Gợi ý đáp án:

Năm 1776, Watt đã hợp tác với Matthew Boulton, một doanh nhân người Anh, để sản xuất hàng loạt động cơ mới của mình với tên gọi là “động cơ hơi nước Boulton-Watt”. Động cơ Boulton-Watt cũng là loại động cơ đầu tiên cho phép người vận hành máy điều khiển tốc độ của thiết bị bằng bộ điều tốc ly tâm