BÀI 6. CÔNG CUỘC KHAI PHÁ VÙNG ĐẤT PHÍA NAM TỪ THẾ KỈ XVI ĐẾN THẾ KỈ XVIII

MỞ ĐẦU

Đánh giá về chúa Nguyễn Hoàng - người có công rất lớn trong quá trìnt khai phá, mở mang vùng đất Đàng Trong từ nửa cuối thế kỉ XVL, sử triêu Nguyễn có chép: “Chúa vỗ về quân dân, thu dùng hào kiệt... được đân mến phục... Nghiệp đế ựng lên từ đấy” (Quốc sử quán triểu Nguyễn, Đại Nam tực lục, Tập I, NXB Giáo dục, 2002, tr. 28)…

Giải rút gọn:

Chúa Nguyễn Hoàng, được cử trấn thủ Thuận Hóa vào năm 1558, đã đặt nền móng cho việc khai phá và mở mang vùng đất Đàng Trong. Trong 68 năm, ông đã xây dựng dinh phủ tại ba địa điểm khác nhau, góp phần quan trọng trong quá trình Nam tiến của người Việt. Dù thời gian và biến động lịch sử đã làm mờ dấu vết, nhưng công trình của chúa Nguyễn Hoàng vẫn là một phần không thể phủ nhận trong lịch sử phát triển của đất nước.

I. CÔNG CUỘC KHAI PHÁ VÙNG ĐẤT PHÍA NAM TRONG CÁC THẾ KỈ XVI - XVIII

Câu hỏi: Khai thác sơ đồ hình 6.2 (SGK, tr.28) và thông tin trong mục, hãy trình bày khái quát công cuộc khai phá vùng đất phía Nam trong các thế kỉ XVI - XVIII.

Giải rút gọn:

Trong giai đoạn từ thế kỷ XVI đến XVIII, cuộc khai phá vùng đất phía Nam (Đàng Trong) có những sự kiện quan trọng:

Năm 1558: Nguyễn Hoàng vào trấn thủ Thuận Hóa.

Năm 1611: Nguyễn Hoàng lập phủ Phú Yên.

Năm 1653: Dinh Thái Khang (Khánh Hòa ngày nay) được thành lập.

Năm 1698: thành lập Phủ Gia Định.

Năm 1757: Chúa Nguyễn hoàn thiện hệ thống chính quyền trên vùng đất Nam Bộ tương đương như ngày nay.

Đến cuối thế kỷ XVIII, chúa Nguyễn đã làm chủ một vùng đất rộng lớn từ phía nam dải Hoành Sơn đến mũi Cà Mau.

II. QUÁ TRÌNH THỰC THI CHỦ QUYỀN ĐỐI VỚI QUẦN ĐẢO HOÀNG SA VÀ QUẦN ĐẢO TRƯỜNG SA CỦA CÁC CHÚA NGUYỄN

Câu hỏi: Khai thác tư liệu 1, 2 (SGK, tr.28 – 29) và thông tin trong mục, hãy mô tả quá trình thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa của người Việt Nam trong các thế kỉ XVII - XVIII. Những việc làm đó có ý nghĩa như thế nào?

Giải rút gọn:

Trong thế kỷ XVII và XVIII, người Việt Nam đã thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa bằng cách khai thác và xác lập quyền kiểm soát. Hai tổ chức dân binh độc đáo là đội Hoàn Sa và đội Bắc Hải đã thực hiện nhiệm vụ kinh tế và kiểm soát biển, đảo. Sự quan tâm và liên tục của các chính quyền phong kiến trong suốt thời gian này đã khẳng định quá trình thực thi chủ quyền của người Việt Nam đối với hai quần đảo này.

LUYỆN TẬP

Câu hỏi: Hãy lập bảng tóm tắt về công cuộc khai phá vùng đất phía Nam trong các thế kỉ XVI - XVIII theo các tiêu chí: thời gian, sự kiện chính.

Giải rút gọn:

Bảng tóm tắt về công cuộc khai phá vùng đất phía Nam trong các thế kỉ XVI - XVIII:

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Sưu tầm tư liệu từ sách, báo, internet, hãy giới thiệu về công cuộc khai phá vùng đất phía Nam và thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa, quần đảo Trường Sa trong các thế kỉ XVI - XVIII.

Giải rút gọn:

Từ thế kỷ XVI đến XVIII, Việt Nam đã khẳng định chủ quyền trên Hoàng Sa và Trường Sa. Chúa Nguyễn Phúc Nguyên mở rộng thương cảng Hội An và lãnh thổ, trong khi Chúa Nguyễn Phúc Chu xác lập quản lý nhà nước ở miền Đông Nam Bộ. Năm 1702, Việt Nam đã đánh đuổi quân Anh khỏi Côn Lôn, bảo vệ chủ quyền biển đảo.

Câu hỏi: Tìm hiểu thông tin trên internet, em hãy giới thiệu về nguồn gốc của Lễ Khao lề thế lính trên đảo Lý Sơn. Theo em, việc duy trì tổ chức Lễ Khao lề thế lính trên đảo Lý Sơn ngày nay có ý nghĩa gì?

Giải rút gọn:

Lễ khao lề thế lính là một lễ hội độc đáo với truyền thống uống nước nhớ nguồn nhằm ghi nhớ công ơn người xưa hay nhóm An Vĩnh thuộc hải đội Hoàng Sa đã ra đi tìm kiếm sản vật và cắm mốc biên giới hải phận mà không trở về. 

Việc duy trì tổ chức Lễ Khao lề thế lính trên đảo Lý Sơn ngày nay không những thể hiện sự tri ân những người lính trong đội hùng binh Hoàng Sa kiêm quản Trường Sa năm xưa đã hy sinh thân mình để bảo vệ chủ quyền lãnh hải của Tổ quốc, mà còn là dịp để giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ, với mong muốn lớp con cháu hôm nay và mai sau tiếp tục gìn giữ chủ quyền biển đảo Việt Nam như ông cha đã từng làm từ hàng trăm năm trước.