BÀI 8: PHONG TRÀO TÂY SƠN

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

MỞ ĐẦU

CH1: Bảo tàng Quang Trung ở huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định hiện đang lưu trữ nhiều tư liệu, hiện vật xuyên suốt các thời kì phát triển của phong trào Tây Sơn và Hoàng đế Quang Trung. Em biết phong trào Tây Sơn, Hoàng đế Quang Trung đã có những đóng góp gì đối với lịch sử dân tộc? Việc xây dựng Bảo tàng Quang Trung phản ánh điều gì?

I. KHỞI NGHĨA TÂY SƠN BÙNG NỔ

CH1: Khai thác tư liệu 1 (SGK, tr.34) và thông tin trong mục, hãy trình bày nguyên nhân bùng nổ khởi nghĩa Tây Sơn.

II. NHỮNG THẮNG LỢI TIÊU BIỂU CỦA PHONG TRÀO TÂY SƠN

CH1: Hãy mô tả thắng lợi đầu tiên của nghĩa quân Tây Sơn.

CH2: Quan sát lược đồ hình 8.4 (SGK, tr.36) và cho biết vì sao Nguyễn Huệ chọn khúc sông từ Rạch Gầm đến Xoài Mút làm trận địa quyết chiến?

CH3: Mô tả những nét chính (thời gian, người lãnh đạo, địa điểm, cách đánh, kết quả) về trận Rạch Gầm - Xoài Mút trên lược đổ. Thắng lợi này có ý nghĩa quan trọng như thế nào?

CH4: Hãy cho biết các cuộc tiến quân của Nguyễn Huệ ra Bắc trong những năm 1786 - 1788 đạt được kết quả như thế nào?

CH5: Khai thác hình 8.5, 8.6 (SGK, tr.37 – 38), hãy mô tả trận đại phá quân Thanh xâm lược năm 1789 của quân Tây Sơn.  

III. NGUYÊN NHÂN THẮNG LỢI VÀ Ý NGHĨA LỊCH SỬ CỦA PHONG TRÀO TÂY SƠN     

CH1: Khai thác tư liệu 3 và thông tin trong mục, hãy cho biết nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của phong trào Tây Sơn.

CH2: Hãy cho biết đánh giá của em về vai trò của Quang Trung - Nguyễn Huệ trong phong trào Tây Sơn và lịch sử dân tộc.

LUYỆN TẬP 

CH1: Hãy lập bảng về những sự kiện chính của phong trào Tây Sơn từ năm 1771 đến năm 1789 theo các tiêu chí: thời gian, thắng lợi tiêu biểu.

CH2: Có ý kiến cho rằng: Quyết định tiêu diệt quân Thanh vào dịp Tết Kỉ Dậu (1789) thể hiện thiên tài quân sự của vua Quang Trung. Em đồng ý với ý kiến đó không? Vì sao?

VẬN DỤNG

CH1: Tìm hiểu thông tin từ sách, báo và internet, em hãy viết bài giới thiệu (khoảng 7 - 10 câu) về vị anh hùng dẫn tộc Quang Trung theo gợi ý sau:

• Vai trò.

• Điều khiến em ấn tượng nhất về ông.

• Những con đường, ngôi trường, di tích lịch sử mang tên ông.

CH2: Nếu được tham gia học tập tại một trong các địa điểm sau: Bảo tàng Quang Trung (Bình Định), di tích Rạch Gầm - Xoài Mút (Tiền Giang), di tích Gò Đống Đa (Hà Nội), em chọn địa điểm nào? Vì sao em chọn địa điểm đó?

PHẦN II. 5 PHÚT GIẢI BÀI

MỞ ĐẦU

CH1:

- Đóng góp của Quang Trung: đại phá quân Thanh lập nên chiến công mùa xuân năm Kỷ Dậu 1789 vang dội, giải phóng kinh thành Thăng Long, đánh đuổi 29 vạn quân Thanh 

- Xây dựng Bảo tàng Quang Trung cho thấy ông là người có công lao vĩ đại trong lịch sử dân tộc; được người đời sau vô cùng biết ơn và trân trọng.

I. KHỞI NGHĨA TÂY SƠN BÙNG NỔ

CH1: 

• Chính quyền phong kiến Đàng Trong ngày càng suy yếu: bộ máy quan lại rất cồng kềnh và tham nhũng.

• Địa chủ, cường hào lấn chiếm ruộng đất của nông dân.

• Chế độ tô thuế, lao dịch nặng nề.

=> Mâu thuẫn giữa nông dân với chính quyền lên đến đỉnh điểm.

II. NHỮNG THẮNG LỢI TIÊU BIỂU CỦA PHONG TRÀO TÂY SƠN

CH1:

- Năm 1774, nghĩa quân Tây Sơn đã làm chủ được một vùng rộng lớn từ Quảng Nam đến Bình Thuận. Tuy nhiên, nghĩa quân phải đối mặt với tình thế bất lợi.

- Nguyễn Nhạc buộc phải tạm hoà hoãn với quân Trịnh để dồn sức đánh quân Nguyễn. Trong lần tiến quân năm 1777, chúa Nguyễn bị bắt, giết, chỉ còn Nguyễn Ánh chạy thoát. Chính quyền chúa Nguyễn ở Đàng Trong bị lật đổ.

CH2: Vì vị trí hiểm yếu của khúc sông này:  dài khoảng 6km, rộng hơn 1km, có chỗ gần 2km. Có nhiều cồn, cù lao, hai bên bờ sông cây cối rậm rạp.

CH3:

• Diễn biến chính:

- 7 – 1784, quân Xiêm kéo vào Gia Định.

- 1/1785, Nguyễn Huệ tiến quân vào Gia Định, chọn Rạch Gầm – Xoài Mút làm trận địa quyết chiến.

- Rạng sáng 19 – 1 – 1785, Nguyễn Huệ dùng mưu nhử địch vào trận địa xông ra đánh thẳng vào đội hình quân địch.

• Kết quả: Quân Xiêm bị đánh tan, Nguyễn Ánh thoát chết, chạy sang Xiêm

• Ý nghĩa: Đập tan âm mưu xâm lược của phong kiến Xiêm.

CH4:

- Tháng 6-1786, quân Tây Sơn nhanh chóng tiêu diệt quân Trịnh ở thành Phú Xuân. Thừa thắng, giải phóng toàn bộ đất Đàng Trong.

- Ngày 21-7-1786, Nguyễn Huệ đánh vào Thăng Long, Chính quyền chúa Trịnh tồn tại hơn 200 năm sụp đổ.

- Giữa năm 1788 Nguyễn Huệ xây dựng chính quyền ở Bắc Hà.

CH5:

• Ngày 25/11 năm Mậu Thân, Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế, lấy hiệu là Quang Trung, chỉ huy quân tiến ra Bắc.

• Vua Quang Trung chia quân làm 5 đạo tiến ra Bắc Hà.

* Diễn biến:

• Đêm 30 tết, quân ta vượt sông Gián Khẩu tiêu diệt gọn quân địch.

• Đêm mùng 3 tết, tiêu diệt đồn Hà Hồi.

• Đêm mùng 5 tết, tấn công và hạ đồn Ngọc Hồi. Tiêu diệt đồn Đống Đa.

*Kết quả: Trong vòng 5 ngày đêm, quét sạch 29 vạn quân Thanh.

III. NGUYÊN NHÂN THẮNG LỢI VÀ Ý NGHĨA LỊCH SỬ CỦA PHONG TRÀO TÂY SƠN

CH1:

* Nguyên nhân thắng lợi:

•  Ý chí đấu tranh chống áp bức bóc lột, tinh thần yêu nước của nhân dân ta.

•  Sự lãnh đạo của vua Quang Trung.

* Ý nghĩa lịch sử:

•  Lật đổ thành công chính quyền phong kiến thối nát Nguyễn - Trịnh - Lê, xoá bỏ ranh giới chia cắt đất nước, đặt nền tảng cho việc thống nhất quốc gia.

• Đập tan tham vọng xâm lược nước ta của nhà Thanh và quân Xiêm.

CH2: 

• Ông giữ vai trò quan trọng trong việc đánh đổ chúa Nguyễn ở Đàng Trong và vua Lê ở Đàng Ngoài, thống nhất đất nước.

• Trong hai cuộc kháng chiến chống Xiêm và chống Thanh, ông lãnh đạo nghĩa quân để bảo vệ nền độc lập dân tộc.

• Ông có công lao to lớn trong sự nghiệp thống nhất, xây dựng đất nước và kháng chiến chống giặc ngoại xâm.

LUYỆN TẬP 

CH1: 

CH2:  đồng ý, vì Vua Quang Trung đã rất đúng đắn khi chọn thời điểm tấn công dịp Tết, khiến quân giặc bị bất ngờ, không kịp trở tay và nhanh chóng thất bại.

VẬN DỤNG

CH1: Vua Quang Trung, một vị vua tài năng, một người anh hùng áo vải hào kiệt của dân tộc. Những công lao của ông có lẽ ta không bao giờ kể hết được và đó sẽ là những dấu son chói lọi trong chiều dài lịch sử hào hùng của dân tộc ta. Điều làm em ấn tượng nhất về vua Quang Trung đó là mặc dù ông là một vị tướng Nam chinh Bắc chiến, là vua một nước nhưng trong cuộc sống đời thường, vua Quang Trung lại rất bình dị, bình dân. Tên ông cũng được đặt cho những con đường ở trung tâm các thành phố lớn như phố đi bộ Nguyễn Huệ (Tp.HCM),... 

CH2: Em sẽ lựa chọn thăm quan Bảo tàng Quang Trung. Bảo tàng được xây dựng trên nền nhà cũ của anh em Nhà Tây Sơn, vị trí bao quanh Đền thờ Tây Sơn tam kiệt.  Theo em, đây là một địa điểm vô cùng hấp dẫn để thăm quan và tìm hiểu về cuộc khởi nghĩa Tây Sơn.