BÀI 34. NGUỒN CARBON. CHU TRÌNH CARBON VÀ SỰ ẤM LÊN TOÀN CẦU

Mở đầu: Trong những năm gần đây, hiện tượng biến đổi khí hậu diễn ra hầu như ở nhiều nơi trên Trái Đất. Ảnh hưởng của nó ngày càng nghiêm trọng đến môi trường tự nhiên và con người. Nguyên nhân gây ra sự bất thường của khí hậu là do đâu? Con người đã thực hiện những biện pháp nào để làm giảm sự biến đổi đó?

Đáp án chuẩn:

- Nguyên nhân: hiệu ứng nhà kính, gây nên sự ấm lên toàn cầu. 

- Biện pháp: Hưởng ứng giờ Trái Đất, tích cực nghiên cứu và chuyển dần sang sử dụng các nguồn năng lượng mới thân thiện với môi trường…

1. NGUỒN CARBON VÀ CHU TRÌNH CARBON TRONG TỰ NHIÊN

Câu 1: Quan sát Hình 34.1, hãy cho biết carbon tồn tại dưới những dạng nào trong tự nhiên?

Đáp án chuẩn:

Than, kim cương, carbon dioxide có trong khí quyển, các muối carbonate và trong các hợp chất hữu cơ (hydrocarbon, protein, vitamin…).

Luyện tập: Em hãy tìm một số vật thể trong tự nhiên có thành phần là hợp chất của nguyên tố carbon

Đáp án chuẩn:

Thạch nhũ (CaCO₃), soda khan dùng trong công nghiệp thủy tinh, đồ gốm… Na₂CO₃ 

Câu 2: Em hãy cho biết vì sao các nhiên liệu than mỏ, khí thiên nhiên, khí mỏ dầu khi đốt cháy sẽ sinh ra CO₂

Đáp án chuẩn:

Đây là những nhiên liệu có chứa carbon.

Câu 3: Sự chuyển hoá carbon trong tự nhiên diễn ra như thế nào?

Đáp án chuẩn:

- Thực vật hấp thụ khí carbon dioxide từ không khí thông qua quá trình quang hợp để tạo ra các hợp chất hữu cơ như tinh bột và cellulose, giúp thực vật phát triển. Động vật sau đó sử dụng các hợp chất này làm nguồn dinh dưỡng.

- Carbon dioxide có thể hòa tan trong nước biển, sông, hồ.

- Hô hấp sinh vật: Mọi sinh vật đều hô hấp và phát thải carbon dioxide vào không khí.

- Hoạt động con người: Các hoạt động như đốt nhiên liệu để sản xuất, đi lại bằng phương tiện giao thông cũng đóng góp vào phát thải carbon dioxide vào khí quyển.

Câu 4: Em hãy trình bày dưới dạng sơ đồ về vai trò của carbon dioxide trong chu trình carbon

Đáp án chuẩn:

Luyện tập: Trong chu trình carbon, quá trình nào đóng vai trò quan trọng nhất trong việc hấp thụ carbon dioxide từ khí quyển?

Đáp án chuẩn:

Quá trình quang hợp đóng

2. NGUỒN GỐC CỦA METHANE

Câu 5: Trong tự nhiên, methane được tạo thành từ đâu?

Đáp án chuẩn:

- Từ các ao, hố bùn, đầm lầy… và các mỏ khí (khí thiên nhiên, khí mỏ dầu). 

- Các quá trình sinh học cũng là nguồn phát thải methane tự nhiên. 

- Quá trình khai thác nhiên liệu hóa thạch, các hoạt động nông nghiệp như chăn nuôi gia súc (trâu, bò…).

Luyện tập: Hãy sử dụng sơ đồ tư duy để tóm tắt lại nguồn gốc của methane

Đáp án chuẩn:

3. HIỆU ỨNG NHÀ KÍNH VÀ SỰ ẤM LÊN TOÀN CẦU

Câu 6: Vì sao lượng khí nhà kính trên Trái Đất ngày càng tăng?

Đáp án chuẩn:

Các hoạt động sản xuất, chăn nuôi của con người, đã khiến lượng khí nhà kính (carbon dioxide, methane…) tăng cao; nạn chặt phá rừng vẫn hoành hành, cây xanh bị giảm số lượng, khiến cho quá trình quang hợp, hấp thụ khí carbon dioxide bị ảnh hưởng.

Luyện tập: Có ý kiến cho rằng khí nhà kính gây ảnh hưởng tiêu cực cho hành tinh xanh. Em hãy cho biết ý kiến của mình về vấn đề trên

Đáp án chuẩn:

Khí nhà kính không hoàn toàn chỉ gây ra những ảnh hưởng tiêu cực cho Trái Đất. Khí nhà kính có vai trò quan trọng trong việc giữ nhiệt cho hành tinh xanh.

Câu 7: Em hãy nêu một số hậu quả do biến đổi khí hậu trên thế giới

Đáp án chuẩn:

Thời tiết cực đoan, băng ở 2 cực tan ra, mực nước biển dâng cao gây xâm lấn, ngập mặn, diện tích đất đai, đất canh tác bị thu hẹp, nhiễm mặn, ảnh hưởng tiêu cực đến an ninh lương thực…

Luyện tập: Sử dụng sơ đồ tư duy để hệ thống lại những tác động tiêu cực do biến đổi khí hậu gây ra

Đáp án chuẩn:

4. MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIẢM LƯỢNG KHÍ CARBON DIOXIDE TRONG NƯỚC VÀ TOÀN CẦU

Câu 8: Với vai trò là một học sinh, một công dân nhỏ của nước Việt Nam, em sẽ có những hành động nào để góp phần giảm lượng khí carbon dioxide?

Đáp án chuẩn:

Em sẽ tích cực tuyên truyền về những tác hại của việc gia tăng lượng khí thải carbon dioxide trên toàn cầu, cũng như tham gia những hoạt động ý nghĩa

Luyện tập: Không chỉ Việt Nam mà thế giới cũng đều kêu gọi mọi người chung tay trồng nhiều cây xanh, phủ kín đồi trọc. Việc làm này đem lại lợi ích gì cho môi trường?

Đáp án chuẩn:

Cây xanh đóng vai trò rất quan trọng trong việc giảm thiểu lượng khí thải carbon dioxide thông qua quá trình quang hợp. Từ đó làm giảm những tác hại của biến đổi khí hậu.

Vận dụng: Hãy tìm hiểu và giới thiệu cho các bạn cùng biết nội dung Nghị định thư Kyoto đề cập đến vấn đề gì?

Đáp án chuẩn:

Vấn đề: giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính để ngăn chặn biến đổi khí hậu toàn cầu.