BÀI 8. NGUỒN SÁNG VÀ SỰ TRUYỀN ÁNH SÁNG

Câu 1: Em có nhận xét gì về đường đi của ánh sáng trong hình 1?

Đáp án chuẩn:

Ánh sáng được truyền đi theo đường thẳng.

1. Vật phát sáng và vật được chiếu sáng

Câu 1: 

• Trong hình 2a. bạn An có nhìn thấy rõ mọi vật trong phòng không. Để thấy rõ mọi vật trong phomg, bạn An phải làm gì? Vì sao?

• Chúng ta có thể nhìn rõ cảnh vật trong hình 3a hay 3b? Vì sao?

• Nếu gọi vatah phát ra ánh sáng là vật phát sáng (hay nguồn sáng) và vật nhận ánh sáng chiếu đến là vật được chiếu ánh sáng thì trong hình 2b và 3b, vật nào là vật phát sáng, vật nào là vật được chiếu sáng.

• Tìm một số ví dụ về nguồn sáng trong tự nhiên

Đáp án chuẩn:

- Trong hình 2a, bạn An không nhìn rõ mọi vật trong phòng. Để thấy rõ, bạn An phải bật đèn lên. Vì bật đèn lên sẽ giúp phòng sáng và bạn có thể nhìn thấy mọi vật

- Chúng ta có thể nhìn rõ cảnh vật ở hình 3b vì có đủ ánh sáng

- Hình 2b: Vật phát sáng là bóng đèn, vật được chiếu sáng là đồ vật trong phòng. Ở hình 3b, vật phát sáng là mặt trời, vật được chiếu sáng là cáng đồng, ngôi làng.

- Một số nguồn sáng trong tự nhiên là: ngọn lửa của nến, đèn, mặt trời, …

Cùng thảo luận:

Câu hỏi: Hãy kể tên một số vật phát sáng và vật được chiếu sáng trong lớp học của em và chia sẻ với bạn.

Đáp án chuẩn:

- Vật phát sáng: đèn học, bóng đèn, đèn điện thoại, ...

- Vật được chiếu sáng: bàn, ghế, tường, học sinh, ...

2. Vật cho ánh sáng truyền qua và vật cản ánh sáng

Câu 1: 

- Ánh sáng sẽ truyền qua được cuốn sách hay tấm kính trong? Hãy đề xuất cách thực hiện thí nghiệm để kiểm chứng dự đoán của em.

Thí nghiệm

Chuẩn bị:

Một tấm kính trong, một cuốn sách, một đèn pin.

Thực hiện:

• Chiếu đèn pin để tạo vệt sáng trên mặt bàn.

• Lần lượt lấy tấm kính và cuốn sách chắn trước đèn pin (hình 3a và 3b).

Thảo luận:

• Khi dùng tấm kính chắn trước đèn pin, em thấy gì trên mặt bàn. Vì sao?

• Điều gì xảy ra khi dùng cuốn sách chắn trước đèn pin?

• Kết luận được gì về sự truyền của ánh sáng qua tấm kính và qua cuốn sách?

Đáp án chuẩn:

- Ánh sáng sẽ truyền qua được tấm kính trong. 

- Thảo luận:

• Khi dùng tấp kính chắn trước đèn pin, em thấy ánh sáng trên mặt bàn vì ánh sáng chiếu qua được vật trong suốt 

• Khi dùng cuốn sách chắn trước đèn pin thì ta không còn thấy ánh sáng chiếu trên mặt bàn nữa.

• Ánh sáng truyền qua được những chất trong suốt như tấm kính, không truyền qua được quyển sách.

Câu 2: 

• Hoàn thành bảng theo gợi ý dưới đây và chia sẻ với bạn.

• Vì sao ta có thể nhìn thấy những ngôi sao lấp lánh trên bầu trời vào những đêm bầu trời trong và không có mây?

• Vì sao vào ban ngày, mặc dù trời sáng nhưng đôi khi ta không nhìn thấy Mặt Trời ?

Đáp án chuẩn:

- Vì không có vật cản, mây không cản ánh sáng nên chúng ta có thể nhìn thấy được sao

- Đôi khi không thấy Mặt Trời vì có mây che mất tầm nhìn của chúng ta.

Câu 3: Đố em

• Rèm cửa thường dùng để làm gì?

• Bể nuôi cá cảnh thường được làm bằng gì? Vì sao?

Đáp án chuẩn:

• Rèm cửa dùng để chắn ánh sáng từ ngoài vào.

• Bể nuôi cá thường làm bằng kính trong suốt để có thể cung cấp ánh sáng cho cá và có thể quan sát cá ở bên trong.

3. Sự truyền thẳng của ánh sáng

Câu 1: Thí nghiệm:

Chuẩn bị:

Ba tấm bìa kích thước khoảng bằng cuốn vở có khoét lỗ tròn nhỏ ở giữa, đất nặn, đèn pin, một sợi dây mềm.

Thực hiện:

• Đặt ba tấm bia thẳng đứng trên đất nặn. Căng dây xuyên qua ba lỗ tròn sao cho ba lỗ tròn cùng nằm trên một đường thẳng (hình 4).

• Dùng đèn pin chiếu vào tấm bìa phía trước để có vệt sáng trên tường (hình 5).

• Kéo tấm bìa ở giữa lệch sang một bên.

Thảo luận:

• Vì sao khi ba lỗ tròn thẳng hàng, ta thấy có vệt sáng trên tường?

• Vì sao không thấy vệt sáng trên tường khi tấm bìa giữa bị lệch sang một bên?

• Có thể kết luận gì về đường truyền của ánh sáng?

Đáp án chuẩn:

• Vì ánh sáng truyền thẳng đi xuyên qua 3 lỗ tròn ở giữa tấm bìa

• Do ánh sáng không thể đi xuyên qua tấm bìa

• Trong không khí, ánh sáng truyền đi theo đường thẳng.

4. Ánh sáng và bóng của vật

Câu 1: Thí nghiệm

Chuẩn bị:

Đèn pin, tấm bìa, hộp đựng bút.

Thực hiện:

• Dùng đèn pin chiếu sáng tấm bìa.

• Đặt hộp bút vào khoảng giữa đèn pin và tấm bìa (hình 6).

• Di chuyển đèn pin hoặc hộp bút ra xa và lại gần tấm bìa.

Thảo luận:

• Em nhìn thấy gì trên tấm bìa khi có hộp bút giữa tấm bìa và đèn pin? Vì sao?

• Hình dạng và kích thước bóng của hộp bút trên tấm bìa thay đổi như thế nào khi di chuyển đèn pin hoặc hộp bút ra xa và lại gần tấm bìa?

• Em rút ra được kết luận gì về sự thay đổi của bóng khi vị trí của vật hoặc nguồn sáng thay đổi?

Đáp án chuẩn:

• Em thấy bóng của hộp bút in trên tấm bìa. Vì ánh sáng tạo bóng của vật cản ở phía sau vật đó.

• Bóng của hộp bút trên tấm bìa to hơn khi di chuyển đèn pin lại gần tấm bìa và nhỏ hơn khi di chuyển ra xa tấm bìa.

• Bóng của vật cản ánh sáng có hình dạng tương tự với vật và kích thước bóng của vật thay đổi khi vị trí của vật hoặc của nguồn sáng thay đổi.

Câu 2: Đố em:

• Xác định hướng của Mặt Trời trong các hình 8a và 8b.

• Để tránh nắng, em sẽ chọn đứng ở vị trí nào?

Đáp án chuẩn:

- Hình 8a :  từ bên trái chiếu sang bên phải

- Hình 8b : từ trên xuống.

- Để tránh nắng e sẽ đứng dưới gốc cây của hình 8b.

Câu 3: Trò chơi “Tạo bóng bằng tay”

Dùng hai bàn tay tạo bóng trên tường như các hình 91, 9b, 9c và đoán đó là các con vật gì

Đáp án chuẩn:

- Hình 9a: hình con chim

- Hình 9b: hình con chó

- Hình 9c: hình con trâu