BÀI 8. NGUỒN SÁNG VÀ SỰ TRUYỀN ÁNH SÁNG

Câu 1: Em có nhận xét gì về đường đi của ánh sáng trong hình 1?

Giải nhanh:

Ánh sáng được truyền đi theo đường thẳng.

Câu 1: Thí nghiệm:

• Chuẩn bị:

Một hộp các-tông kín, có hai lỗ tròn phía trên và một khe có nắp đậy phía sau để có thể để các vật vào; một đèn pin; một số đồ vật; giấy và bút (hình 2).

• Thực hiện:
• Đặt đồ vật hoặc tờ giấy có viết chữ vào hộp, đóng kín hộp. Mắt đặt sát hộp, nhìn vào một lỗ tròn. Lấy tay bịt kín lỗ tròn thứ hai.
• Lấy tay ra và chiếu đèn pin vào lỗ tròn thứ hai.
• Thảo luận:
• Khi bịt kín lỗ tròn thứ hai, em có nhìn thấy gì trong hộp không? Vì sao?
• Vì sao khi chiếu đèn pin vào lỗ thứ hai, em nhìn thấy đồ vật trong hộp?
• Nếu gọi vật phát ra ánh sáng là vật phát sáng (hay nguồn sáng) và vật nhận ánh sáng chiếu đến là vật được chiếu sáng thì trong thí nghiệm này, vật nào là vật phát sáng, vật nào là vật được chiếu sáng?
• Trong thí nghiệm trên, vật nào là nguồn sáng? Tìm một số ví dụ về nguồn sáng trong tự nhiên.

Giải nhanh:

• Khi bịt kín lỗ tròn thứ 2 em không nhìn thấy gì trong hộp vì không có ánh sáng 
• Khi chiếu đèn pin vào lỗ thứ 2 em thấy đồ vật trong hộp vì khi đó vật được chiếu sáng
• Vật phát sáng là đèn pin, vật được chiếu sáng là đồ vật hoặc tờ giấy có viết chữ.
• Nguồn sáng là đèn pin. Một số nguồn sáng khác như: mặt trời, bóng đèn đường, ...

Câu 2: Cùng thảo luận:

Hãy kể tên một số vật phát sáng và vật được chiếu sáng trong lớp học của em và chia sẻ với bạn.

Giải nhanh:

- Vật phát sáng: đèn học, bóng đèn, đèn điện thoại, ...

- Vật được chiếu sáng: bàn, ghế, tường, học sinh, ...

Câu 1: Ánh sáng sẽ truyền qua được cuốn sách hay tấm kính trong? Hãy đề xuất cách thực hiện thí nghiệm để kiểm chứng dự đoán của em.

Thí nghiệm

Chuẩn bị:

Một tấm kính trong, một cuốn sách, một đèn pin.

Thực hiện:

• Chiếu đèn pin để tạo vệt sáng trên mặt bàn.

• Lần lượt lấy tấm kính và cuốn sách chắn trước đèn pin (hình 3a và 3b).

Thảo luận:

• Khi dùng tấm kính chắn trước đèn pin, em thấy gì trên mặt bàn. Vì sao?

• Điều gì xảy ra khi dùng cuốn sách chắn trước đèn pin?

• Kết luận được gì về sự truyền của ánh sáng qua tấm kính và qua cuốn sách?

Giải nhanh:

Ánh sáng sẽ truyền qua được tấm kính trong. 

Thảo luận:

- Khi dùng tấp kính chắn trước đèn pin, em thấy ánh sáng trên mặt bàn vì ánh sáng chiếu qua được vật trong suốt 

- Khi dùng cuốn sách chắn trước đèn pin thì ta không còn thấy ánh sáng chiếu trên mặt bàn nữa.

- Ánh sáng truyền qua được những chất trong suốt như tấm kính, không truyền qua được quyển sách.

Câu 2: Hoàn thành bảng theo gợi ý dưới đây và chia sẻ với bạn.

Vì sao ta có thể nhìn thấy những ngôi sao lấp lánh trên bầu trời vào những đêm bầu trời trong và không có mây?

Vì sao vào ban ngày, mặc dù trời sáng nhưng đôi khi ta không nhìn thấy Mặt Trời ?

Giải nhanh:

Vì không có vật cản, mây không cản ánh sáng nên chúng ta có thể nhìn thấy được sao

Đôi khi không thấy Mặt Trời vì có mây che mất tầm nhìn của chúng ta.

Câu 3: Rèm cửa thường dùng để làm gì?

Bể nuôi cá cảnh thường được làm bằng gì? Vì sao?

Giải nhanh:

Rèm cửa dùng để chắn ánh sáng từ ngoài vào.

Bể nuôi cá thường làm bằng kính trong suốt để có thể cung cấp ánh sáng cho cá và có thể quan sát cá ở bên trong.

Câu 1: Thí nghiệm:

Chuẩn bị:

Ba tấm bìa kích thước khoảng bằng cuốn vở có khoét lỗ tròn nhỏ ở giữa, đất nặn, đèn pin, một sợi dây mềm.

Thực hiện:

Đặt ba tấm bia thẳng đứng trên đất nặn. Căng dây xuyên qua ba lỗ tròn sao cho ba lỗ tròn cùng nằm trên một đường thẳng (hình 4).

Dùng đèn pin chiếu vào tấm bìa phía trước để có vệt sáng trên tường (hình 5).

Kéo tấm bìa ở giữa lệch sang một bên.

Thảo luận:

• Vì sao khi ba lỗ tròn thẳng hàng, ta thấy có vệt sáng trên tường?
• Vì sao không thấy vệt sáng trên tường khi tấm bìa giữa bị lệch sang một bên?
• Có thể kết luận gì về đường truyền của ánh sáng?

Giải nhanh:

• Vì ánh sáng truyền thẳng đi xuyên qua 3 lỗ tròn ở giữa tấm bìa
• Do ánh sáng không thể đi xuyên qua tấm bìa
• Trong không khí, ánh sáng truyền đi theo đường thẳng.

Câu 1: Thí nghiệm

Chuẩn bị:

Đèn pin, tấm bìa, hộp đựng bút.

Thực hiện:

• Dùng đèn pin chiếu sáng tấm bìa.
• Đặt hộp bút vào khoảng giữa đèn pin và tấm bìa (hình 6).
• Di chuyển đèn pin hoặc hộp bút ra xa và lại gần tấm bìa.

Thảo luận:

• Em nhìn thấy gì trên tấm bìa khi có hộp bút giữa tấm bìa và đèn pin? Vì sao?
• Hình dạng và kích thước bóng của hộp bút trên tấm bìa thay đổi như thế nào khi di chuyển đèn pin hoặc hộp bút ra xa và lại gần tấm bìa?
• Em rút ra được kết luận gì về sự thay đổi của bóng khi vị trí của vật hoặc nguồn sáng thay đổi?

Giải nhanh:

• Em thấy bóng của hộp bút in trên tấm bìa. Vì ánh sáng tạo bóng của vật cản ở phía sau vật đó.
• Bóng của hộp bút trên tấm bìa to hơn khi di chuyển đèn pin lại gần tấm bìa và nhỏ hơn khi di chuyển ra xa tấm bìa.
• Bóng của vật cản ánh sáng có hình dạng tương tự với vật và kích thước bóng của vật thay đổi khi vị trí của vật hoặc của nguồn sáng thay đổi.

Câu 2: Đố em:

Xác định hướng của Mặt Trời trong các hình 7a và 7b.

Để tránh nắng, em sẽ chọn đứng ở vị trí nào?

Giải nhanh:

Hình 7a :  từ bên trái chiếu sang bên phải

Hình 7b : từ trên xuống.

Để tránh nắng e sẽ đứng dưới gốc cây của hình 7b.