Slide bài giảng Sinh học 11 chân trời bài 9: Hô hấp ở động vật

Tóm lược nội dung

BÀI 9. HÔ HẤP Ở ĐỘNG VẬT

HOẠT ĐỘNG MỞ ĐẦU

CH: Tế bào hồng cầu trong máu có vai trò vận chuyển từ phổi đến các tế bào và vận chuyển từ tế bào về phổi. Tại sao những người sống ở vùng núi cao có số lượng hồng cầu trong máu lại tăng lên so với khi sống ở vùng đồng bằng

Trả lời rút gọn:

Không khí trên cao áp lực thấp, làm giảm khả năng kết hợp oxi với hemoglobin (Hb), dẫn đến tăng số lượng hồng cầu để đáp ứng nhu cầu oxi cho hoạt động của con người.

I. VAI TRÒ CỦA HÔ HẤP Ở ĐỘNG VẬT

CH 1: Tại sao ở động vật, quá trình trao đổi và giữa cơ thể và môi trường luôn diễn ra?

Trả lời rút gọn:

Cung cấp oxy cho các tế bào để tạo ATP cho hoạt động sống của tế bào cũng như cơ thể, đồng thời thải cacbonic độc hại ra khỏi cơ thể.

CH 2: Quan sát Hình 9.1, hãy nêu mối liên hệ giữa các giai đoạn trong quá trình hô hấp

Trả lời rút gọn:

- Thông khí ở phổi duy trì nồng độ O₂ và CO₂ trong không khí phế nang ở mức thích hợp cho sự trao đổi khí ở phổi.

- Trong quá trình trao đổi khí ở phổi, O₂ từ không khí phế nang khuếch tán vào máu và CO₂ theo chiều ngược lại, tạo điều kiện thuận lợi cho sự trao đổi khí ở tế bào. Ở cấp độ tế bào, O₂ khuếch tán từ mao mạch máu vào tế bào và CO₂ khuếch tán theo chiều ngược lại.

II. CÁC HÌNH THỨC TRAO ĐỔI KHÍ

CH 3: Quan sát Hình 9.2, hãy trình bày hình thức trao đổi khí ở giun đất

Trả lời rút gọn:

- Trong quá trình trao đổi khí ở giun đất, bề mặt trao đổi khí qua da và mang. Oxi khuếch tán từ môi trường bên ngoài vào hệ thống mạch máu, trong khi khí CO₂ khuếch tán từ máu ra môi trường.

+ Bề mặt ẩm ướt là quan trọng để hoà tan các chất khí và cho phép chúng đi qua một cách dễ dàng.

+ Có nhiều mạch máu giúp cơ quan trao đổi khí và vận chuyển oxy hoà tan đi khắp cơ thể.

Luyện tập: Giải thích vì sao sau cơn mưa lớn giun đất thường chui hết lên khỏi mặt đất.

Trả lời rút gọn:

Giun đất, giống như các sinh vật khác, cũng hít thở bằng không khí. Dù sống dưới đất, nhưng vẫn có đủ không khí cho giun thở. Khi trời mưa, đất ẩm ướt khiến lượng không khí giảm, khiến giun phải ngoi lên mặt đất để thở.

CH 4: Quan sát Hình 9.3, hãy trình bày hình thức trao đổi khí ở côn trùng

Trả lời rút gọn:

Ở côn trùng, có hệ thống ống khí dẫn không khí qua cơ thể. Khí O₂ từ bên ngoài đi vào qua lỗ thở, đi qua các ống khí nhỏ đến tế bào. Khí CO₂ từ tế bào đi ngược lại, qua ống khí đến lỗ thở ra ngoài.

CH 5: Quan sát Hình 9.4, hãy trình bày hình thức trao đổi khí ở cá

Trả lời rút gọn:

Ở cá, trao đổi khí được thực hiện qua mang. Máu chảy trong mao mạch trên mang, lấy được khoảng 80% O₂ từ dòng nước. Oxi được vận chuyển đến các tế bào, trong khi CO₂ từ tế bào được khuếch tán ra nước thông qua mao mạch trên mang.

CH 6: Quan sát Hình 9.5, hãy trình bày hình thức trao đổi khí ở người.

Trả lời rút gọn:

Hoạt động hô hấp giúp ta hít vào và thở ra, thay đổi không khí trong phổi. Trao đổi khí ở phổi xảy ra khi O₂ từ không khí ở phế nang khuếch tán vào máu và CO₂ từ máu khuếch tán vào không khí phế nang. Ở cấp độ tế bào, O₂ từ máu khuếch tán vào tế bào và CO₂ từ tế bào khuếch tán vào máu.

CH 7: Quan sát Hình 9.7, hãy trình bày hình thức trao đổi khí ở chim

Trả lời rút gọn:

Chim sử dụng phổi và túi khí để trao đổi khí. Phổi của chim chứa các ống khí được bao quanh bởi mao mạch, kết nối với hệ thống túi khí. Chim hít vào và thở ra để lấy O₂, có hiệu suất hô hấp cao.

III. BẢO VỆ SỨC KHỎE HỆ HÔ HẤP

CH 8: Hút thuốc lá có hại như thế nào đối với hệ hô hấp

Trả lời rút gọn:

- Nicotine trong khói thuốc lá gây biến đổi niêm mạc phế quản, tăng sinh tuyến phế quản và làm tê liệt lông rung trong khi quản, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ hô hấp.

- Khi khí CO chiếm chỗ của O₂ trong máu, gây giảm hiệu quả hô hấp, thậm chí gây tử vong.

- Nito oxit trong khói thuốc lá gây viêm niêm mạc, cản trở trao đổi khí và có thể gây tử vong ở liều cao.

Luyện tập: Nêu ý nghĩa của việc xử phạt người hút thuốc lá nơi công cộng và cấm trẻ em dưới 16 tuổi hút thuốc lá

Trả lời rút gọn:

- Trong khói thuốc lá có đến 7.000 hóa chất độc hại, trong đó có 69 chất gây ung thư. Hút thuốc làm các chất độc tích tụ, phá hủy tế bào, gây ra nhiều bệnh nguy hiểm cho bản thân và người xung quanh. Việc hút thuốc ở nơi công cộng làm ô nhiễm không khí và gây ra các vấn đề về đường hô hấp, đặc biệt nguy hiểm cho phụ nữ mang thai và trẻ em.

- Khói thuốc hít vào phổi sau khi hút hoặc tiếp xúc với người hút, tích luỹ trong máu và gây ra các bệnh tim mạch, viêm nhiễm đường hô hấp, tổn thương mạch máu. Người hút thuốc có thể gặp các vấn đề như rụng tóc, đục thủy tinh thể, da nhăn, giảm thính lực, sâu răng, ung thư da, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính,…

Vận dụng: Hãy tìm hiểu một số bệnh về đường hô hấp. Trong đó trình bày rõ nguyên nhân, triệu chứng, hậu quả và những biện pháp phòng tránh bệnh.

Giải thích vì sao trong quá trình nuôi cá, tôm ở mật độ cao người ta thường dùng quạt nước.

Trả lời rút gọn:

Quạt nước giúp: - Tạo dòng chảy và cung cấp oxy cho ao nuôi. -> Tăng cường hoạt động của tôm, giúp tôm tiêu hóa và hấp thụ thức ăn tốt hơn