Slide bài giảng Sinh học 11 chân trời bài 20: Sinh trưởng và phát triển ở thực vật (phần 1)

Tóm lược nội dung

BÀI 20. SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở THỰC VẬT

HOẠT ĐỘNG MỞ ĐẦU

CH: Khi thảo luận về cách tính tuổi cây dựa vào vòng gỗ hằng năm, bạn A cho rằng mỗi vòng gỗ là 1 tuổi. Bạn B cho rằng mỗi vòng gỗ là 2 tuổi. Theo em, bạn nào nói đúng? Bằng cách nào có thể đếm được vòng gỗ của cây?

Trả lời rút gọn:

- Theo em, bạn A nói đúng

- Có thể đếm số vòng gỗ của cây bằng cách cắt ngang mặt thân cây

I. SỰ SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở THỰC VẬT

CH 1: Hãy chứng minh sự sinh trưởng và phát triển của thực vật thay đổi theo từng giai đoạn sống

Trả lời rút gọn:

- Giai đoạn sinh trưởng (dinh dưỡng): Cơ quan dinh dưỡng như rễ, lá, thân phát triển, cây lớn lên và tăng sinh khối.

- Giai đoạn phát triển (sinh sản): Cây hình thành cơ quan sinh sản như hoa, hạt, quả để duy trì nòi giống.

CH 2: Quan sát Hình 20.2, 20.3 và 20.4, phân tích sự ảnh hưởng của các yểu tố môi trường đến sinh trưởng và phát triển ở thực vật

Trả lời rút gọn:

- Nước và độ ẩm: Cung cấp cho quang hợp và trao đổi chất, nhu cầu nước tùy theo loại cây.

- Nhiệt độ: Ảnh hưởng trực tiếp đến sinh trưởng, cây nhiệt đới cần 25-35°C.

- Ánh sáng: Ảnh hưởng quang hợp, tích lũy chất, sinh trưởng của thân mầm, và phân hóa mầm hoa.

- Đất và dinh dưỡng: Cung cấp các nguyên tố thiết yếu, thiếu hụt gây ức chế sinh trưởng, chậm phát triển, giảm năng suất.

CH 3: Quan sát Hình 20.5, hãy cho biết vị trí và chức năng của các loại mô phân sinh trong cây

Trả lời rút gọn:

- Mô phân sinh đỉnh: Ở đỉnh thân và rễ, tạo sinh trưởng sơ cấp, tăng chiều dài thân và rễ. Có ở cả cây một lá mầm và hai lá mầm.

- Mô phân sinh bên: Theo hình trụ ngoài thân, tạo sinh trưởng thứ cấp, tăng độ dày thân. Chỉ có ở cây hai lá mầm.

- Mô phân sinh lóng: Ở mắt của vỏ thân, tăng chiều dài lóng. Chỉ có ở cây một lá mầm.

Luyện tập: Hãy phân biệt sinh trưởng sơ cấp và sinh trưởng thứ cấp ở thực vật

 Trả lời rút gọn:

II. HORMONE THỰC VẬT

CH 4: Phân biệt các loại hormone kích thích sinh trưởng và hormone ức chế sinh trưởng

Trả lời rút gọn:

*Hoocmon kích thích:

1. Auxin (IAA)

  - Nơi sản sinh: Đỉnh thân và cành, chồi, hạt đang nảy mầm, lá đang sinh trưởng, tầng phân sinh bên, nhị hóa.

  - Tác động:

    + Tế bào: Kích thích nguyên phân và sinh trưởng kéo dài của tế bào.

    + Cơ thể: Tham gia hướng động, ứng động, kích thích nảy mầm, ra rễ phụ.

  - Ứng dụng: Kích thích ra rễ ở cành giâm, cành chiết, tăng tỉ lệ thụ quả, tạo quả không hạt, nuôi cấy mô thực vật.

2. Gibberellin (GA)

  - Nơi sản sinh: Lá và rễ, nhiều ở thân, chồi, cành, củ.

  - Tác động:

    + Tế bào: Tăng nguyên phân và sinh trưởng kéo dài của tế bào.

    + Cơ thể: Kích thích nảy mầm, sinh trưởng chiều cao, tạo quả không hạt, phân giải tinh bột.

  - Ứng dụng: Kích thích nảy mầm khoai tây, tăng chiều cao cây lấy sợi, tạo quả nho không hạt, sản xuất mạch nha.

3. Cytokinin

  - Nơi sản sinh: Đỉnh rễ, chồi, nhiều ở chồi và rễ.

  - Tác động:

    + Tế bào: Kích thích phân chia tế bào, làm chậm quá trình già của lá.

    + Cơ thể: Hoạt hoá phân hoá, sinh trưởng chồi bên, nảy mầm hạt, chậm hóa già của lá.

  - Ứng dụng: Nuôi cấy mô tế bào thực vật, bảo tồn giống cây quý.

*Hoocmon ức chế:

1. Ethylene

  - Nơi sản sinh: Mọi bộ phận của cây, đặc biệt trong lá, chóp rễ, cơ quan già hóa, rụng lá, quả chín.

  - Tác động: Kích thích chín quả, rụng lá, ức chế kéo dài thân, giãn nở bên, sinh trưởng ngang, hóa già, hình thành rễ và lông hút.

  - Ứng dụng: Sử dụng đất đèn để thúc quả chín.

2. Abscisic acid (ABA)

  - Nơi sản sinh: Mọi tế bào thực vật, có trong tất cả mô sống, nhiều ở tế bào khí khổng.

  - Tác động: Kìm hãm trao đổi chất, giảm hoạt động sinh lý, chuyển cây vào trạng thái ngủ nghỉ, kích thích ngủ hạt, ức chế nảy mầm sớm, lá hóa già, rụng lá, điều chỉnh khí khổng, đóng lỗ khí khi khô hạn, chống chọi môi trường bất lợi.

CH 5: Trình bày mối tương quan giữa các hormone thực vật và cho ví dụ minh họa

Trả lời rút gọn:

Các hormone trong cơ thể thực vật không tác động riêng rẽ mà có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Tương quan giữa các hormone gồm hai mức độ:

1. Tương quan chung: Giữa nhóm chất kích thích sinh trưởng và nhóm chất ức chế.

2. Tương quan riêng: Giữa hai hoặc một số hormone quyết định đến một biểu hiện sinh trưởng, phát triển của cây.

Ví dụ:

- Tương quan của hormone kích thích so với hormone ức chế sinh trưởng:

 + Ví dụ: Tương quan giữa AAB (Axit Abscisic) và GA (Gibberellin) điều tiết trạng thái ngủ và nảy mầm của hạt. Khi hạt nảy mầm, nồng độ GA cao cực đại và AAB thấp; trong hạt khô, GA thấp và AAB cao.

- Tương quan giữa các hormone kích thích với nhau:

 + Ví dụ: Tương quan giữa Auxin và Cytokinin điều tiết sự phát triển của mô sẹo. Nếu tỉ lệ Auxin/Cytokinin < 1 thì kích thích tạo chồi; nếu tỉ lệ Auxin/Cytokinin > 1 thì kích thích ra rễ.

CH 6: Dựa vào thông tin ở mục 5, hãy kể thêm một số ứng dụng của hormone thực vật trong thực tiễn. Cho ví dụ minh họa

Trả lời rút gọn:

Một số ví dụ về ứng dụng của hormone thực vật:

- Auxin: Tăng thụ quả ở nho, cà chua.

- Gibberellin: Tạo quả không hạt ở cam, dưa hấu; thúc đẩy tăng trưởng chiều cao ở cây lấy thân như mía, cây gỗ.

- Etilen: Làm quả chín đều ở chuối, xoài.

Luyện tập: Sự tương quan hormone có ý nghĩa gì trong trồng trọt?

Trả lời rút gọn:

Tương quan hormone là quá trình bài tiết các hormone gây ra các tương tác giữa chúng, ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển của cây. 

- Tương quan tích cực kích thích tăng trưởng của cây.

- Tương quan tiêu cực ức chế sự phát triển của cây.

- Các hormone tham gia vào quá trình chuyển hóa gây kích ứng lẫn nhau.