Slide bài giảng Ngữ văn 10 kết nối bài 8 Đọc 3: Phục hồi tầng ozone: Thành công hiếm hoi của nỗ lực toàn cầu

Tóm lược nội dung

^{VĂN BẢN: PHỤC HỒI TẦNG OZONE: THÀNH CÔNG HIẾM HOI CỦA NỖ LỰC TOÀN CẦU}

TRƯỚC KHI ĐỌC 

Câu 1: Bạn có hay theo dõi tin tức không? Bạn thường theo dõi tin tức trên những kênh truyền thông nào và quan tâm đến những gì khi tiếp nhận tin tức?

Trả lời:

- Học sinh tự trả lời những thông tin mà mình theo dõi và tìm hiểu.

- Gợi ý: theo dõi thông tin trên các kênh thời sự, kênh VTV trên ti vi hoặc các trang báo mạng xã hội. Thông tin quan tâm có thể là các vấn đề về đời sống kinh tế - chính trị, về tự nhiên, về môi trường, …

Câu 2: Bạn biết gì về tầng ozone và đã bao giờ nghe về việc tầng ozone bị thủng?

Trả lời:

- Tầng ozon là một lớp sâu trong tầng bình lưu, bao quanh Trái Đất, chứa một lượng lớn ozone. Lớp này che chắn toàn bộ Trái đất khỏi phần lớn các bức xạ cực tím có hại đến từ mặt trời. Chức năng của tầng ozone là bảo vệ Trái Đất khỏi các yếu tố gây hại từ bên ngoài. Bảo vệ cuộc sống của con người, của hệ sinh thái động thực vật trên trái đất.

- Việc tầng ozone bị thủng có thể gây ra nhiều tác hại, ảnh hưởng xấu đến sự sống của con người và các loài sinh vật trên Trái Đất.

+ Có thông tin cho biết tầng ozone ở Nam Cực và Bắc Cực đã bị thủng dẫn đến hiện tượng biến đổi khí hậu. Nguyên nhân chính làm suy giảm tầng ozone đến mức báo động là sự giải phóng quá mức các chất clo và brom từ các hoạt động sinh hoạt và sản xuất của con người.

+ Các thông tin liên quan đến việc tầng ozone bị thủng hiện nay là vấn đề được rất nhiều người quan tâm. Vì tầng ozon hấp thụ tia cực tím từ mặt trời, giảm sút tầng ozon dự đoán sẽ làm tăng cường độ tia cực tím ở bề mặt Trái Đất, có thể dẫn đến nhiều thiệt hại bao gồm cả gia tăng bệnh ung thư da.

ĐỌC VĂN BẢN 

Câu 1: Nhan đề và những thông tin trong phần sa-pô của văn bản có gì đáng chú ý?

Trả lời:

Nhan đề và những thông tin trong phần sa-pô của văn bản nhằm làm nổi bật và nhấn mạnh vấn đề được nói đến trong văn bản là về việc phục hổi và bảo vệ tầng ozone. 

Câu 2: Hai nhà khoa học Mô-li-nơ và Rao-lân đã phát hiện sự thật gì về chất CFC?

Trả lời:

Hai nhà khoa học Mô-li-nơ và Rao-lân đã phát hiện sự thật về chất CFC: Ở thượng tầng khí quyển, các phân tử khí CFC bị phân hủy dưới tia UV. Sau đó, mỗi nguyên tử Cl tự do sẽ "cướp lấy" một nguyên tử O, khiến O3 (khí ozone) nay chỉ còn là O2 (khí oxygen), tức là "bào" lớp ozone.

Câu 3: Những tổn hại to lớn mà chất CFC gây ra đối với tầng ozone đã được diễn giải như thế nào?

Trả lời:

Những tổn hại to lớn mà chất CFC gây ra đối với tầng ozone đã được diễn giải bởi nhóm nhà hóa học khí quyển do bà Xu-đần Xô-lơ-mơn (Susan Solomon) dẫn đầu cuộc thám hiểm ở Nam Cực để tìm câu trả lời. Câu trả lời hoàn toán giống với kết quả nghiên cứu trước đó của Mô-li-nơ và Rao-lân vào năm 1974.

Câu 4: Những tổn hại to lớn mà chất CFC gây ra đối với tầng ozone đã được diễn giải như thế nào?    

- Những tổn hại to lớn mà chất CFC gây ra đối với tầng ozone được diễn giải bằng các hiện tượng hóa học: một nguyên tử Cl từ một phân tử CFC có thể phá hủy hàng trăm nghìn phân tử ozone. 

Câu 5: Liên hợp quốc đã có những nỗ lực gì nhằm xóa sổ các hóa chất có hại cho tầng ozone?

Trả lời:

Liên hợp quốc đã có những nỗ lực nhằm xóa sổ các hóa chất có hại cho tầng ozone:

- Liên hợp quốc bắt đầu đàm phán về hiệp ước xóa sổ các chất có hại cho tầng ozone từ năm 1986. Năm 1989, Nghị định thư Mông-tơ-rê-an có hiệu lực. 

- Năm 2008, Nghị định đó của Liên hợp quốc đã được mọi quốc gia trên thế giới phê chuẩn, góp phần đưa đến sự tẩy chay của người tiêu dùng, sự quyết liệt của giới chính trị và nguồn đầu tư vào công nghệ để ngừng sản xuất CFC.

Câu 6: Những nhân tố nào làm nên thành công của nỗ lực hồi phục tầng ozone?

Trả lời:

- Những nhân tố làm nên thành công của nỗ lực hồi phục tầng ozone: đầu tiên là vai trò phát hiện và nghiên cứu các giải pháp của các nhà khoa học, vai trò chỉ đạo, quy tụ của Liên hợp quốc, và quan trọng nhất là sự đồng thuận quốc tế, sự đồng lòng của toàn nhân loại, hành động nhất quán toàn cầu.

SAU KHI ĐỌC 

Câu 1: Thông tin chính của văn bản là gì? Đó là thông tin khoa học hay thông tin thời sự chính trị? Vì sao?

Trả lời:

- Thông tin chính của văn bản là nêu tác nhân bào mòn tầng ozone và thành công của nỗ lực phục hồi tầng ozone.

- Đây là thông tin thời sự chính trị. Vì dù văn bản có đề cập đến các thông tin về khoa học, nhưng mục đích chính của nó là cho thấy sự nỗ lực toàn cầu để phục hồi tầng ozone, cũng là để bảo vệ cuộc sống trên Trái Đất.

Câu 2: Hãy nhận xét về cách đặt nhan đề và cách triển khai nội dung của văn bản.

Trả lời:

- Nhan đề của văn bản đã nêu được mục đích và nội dung chính của văn bản.

- Cách triển khai nội dung thể hiện được sự lô-gíc, có tính dẫn dắt: Đi theo mạch thời gian, nêu sự phát hiện tầng ozone đang bị bào mòn cho đến sự xác nhận về tầng ozone đang bị đe dọa; sau đó tác giả bài viết nêu sự vào cuộc của Liên hợp quốc và nỗ lực của toàn cầu; cuối cùng nêu kết quả của nỗ lực đó.

Câu 3: Theo bạn, ngôn ngữ của văn bản này đã đáp ứng được những yêu cầu nào của một bản tin? Bạn có đồng tình khi người đưa tin coi nhà nghiên cứu khoa học là "thám tử", "tuyến phòng thủ", và nỗ lực phục hồi tầng ozone là "cuộc chiến"?

Trả lời:

- Theo tôi, ngôn ngữ của văn bản này đã đáp ứng được những yêu cầu nào của một bản tin:

Nội dung là sự kiện cập nhật, thu hút sự quan tâm, chú ý của nhiều người.

Thông tin mang tính xác thực cao.

Ngôn ngữ ngắn gọn, sáng rõ, đơn giản.

Hình thức một bài báo.

- Tôi hoàn toàn đồng tình khi người đưa tin coi nhà nghiên cứu khoa học là "thám tử', "tuyến phòng thủ". Vì bản chất của nghiên cứu khoa học là tìm tòi và khám phá bản chất của các hiện tượng, sự việc trong thế giới, từ đó góp phần bảo vệ thế giới. Tính chất ấy cũng giống với "thám tử" và "tuyến phòng thủ". Ở đây, tác giả đã sử dụng dấu ngoặc kép để chúng ta hiểu đó là một cách nói đặc biệt.

- Tôi cũng hoàn toàn đồng ý khi người đưa tin coi nỗ lực phục hồi tầng ozone là "cuộc chiến" vì để có thể phục hồi tầng ozone, cần phải loại bỏ hết các chất CFC trong sản xuất, đời sống cũng như cần sự hỗ trợ, chung tay của toàn cầu. Việc loại bỏ CFC - một chất đã quen thuộc trong sản xuất cũng như kêu gọi toàn cầu chung sức là điều không hề dễ dàng.

Câu 4: Hãy đánh giá tính hiệu quả của việc đưa phương tiện phi ngôn ngữ vào văn bản.

Trả lời:

Tính hiệu quả của việc đưa phương tiện phi ngôn ngữ vào văn bản: Làm cho văn bản trở nên trực quan, sinh động, giúp người đọc dễ hình dung được tình trạng của tầng ozone theo thời gian.

Câu 5: Nêu quan điểm chính của tác giả bài viết. Hãy bàn luận về quan điểm ấy.

Trả lời:

- Quan điểm chính của tác giả bài viết: Câu chuyện thành công của nỗ lực phục hồi tầng ozone cho thấy có những cá nhân cụ thể đã "kích hoạt" quá trình thay đổi quỹ đạo của nhân loại, nhưng chính công chúng, sự đồng thuận quốc tế và hành động nhất quán toàn cầu mới là năng lượng bền bỉ của cuộc chiến.

- Bàn luận về quan điểm ấy: Quan điểm của tác giả bài viết hoàn toàn đúng đắn. Nếu chỉ có những cá nhân cụ thể "kích hoạt" quá trình mà không có sự hưởng ứng của toàn cầu thì nỗ lực phục hồi tầng ozone không thể thành công. Chúng ta không thể phủ nhận vai trò của những cá nhân, nhưng để thành công, phải là sự hợp sức của từng cá nhân. Lúc này cá nhân không còn đơn lẻ mà trở thành tập thể. Quan điểm của tác giả, nói một cách khái quát hơn nữa chính là nói đến sức mạnh của tập thể, của số đông, như câu tục ngữ: Một cây làm chẳng nên non/ Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.

Câu 6: Hãy tìm hiểu một số vấn đề trên thế giới hiện nay cần đến những nỗ lực toàn cầu và chỉ ra những lí do dẫn

Trả lời:

- Một vấn đề trên thế giới hiện nay cần đến những nỗ lực toàn cầu: ngăn chặn COVID-19

- Vấn đề ngăn chặn COVID-19 hiện nay đã có những thành công nhờ nỗ lực toàn cầu như: truyền thông, nghiên cứu y tế và vắc-xin (vaccine), các biện pháp phòng tránh, chữa bệnh.

Câu 7: Từ hai văn bản Phục hồi tầng ozone: Thành công hiếm hoi của nỗ lực toàn cầu (Lê My) và Sự sống và cái chết (Trịnh Xuân Thuận), bạn suy nghĩ gì về sự tồn vong của nhân loại và Trái Đất?

Trả lời:

Từ hai văn bản Phục hồi tầng ozone: Thành công hiếm hoi của nỗ lực toàn cầu (Lê My) và Sự sống và cái chết (Trịnh Xuân Thuận), tôi nghĩ sự tồn vong của nhân loại và Trái Đất là một khả năng hoàn toàn có thể xảy ra nếu như con người không biết cách để bảo vệ môi trường, không có sự chung sức chung lòng cũng như khoa học hiện đại.

Câu 8: Theo bạn, thế nào là một bản tin có giá trị?

Trả lời:

- Bản tin có giá trị là

+ Đưa ra những thông tin hữu ích, cấp thiết với đời sống

+ Cách truyền đạt sinh động, dễ hiểu, sáng tạo

+ Có tính khách quan và thuyết phục với bạn đọc.

VIẾT KẾT NỐI 

Câu 1: Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nêu suy nghĩ của bạn về giải pháp làm giảm rác thải nhựa trên toàn cầu.

Trả lời:

Việc nỗ lực giảm thiểu rác thải nhựa đang là vấn đề cấp thiết toàn cầu hiện nay. Chỉ một chiếc túi nylon phải mất từ 400 đến 1000 năm mới có thể phân hủy. Để giảm rác thải nhựa, chúng ta có thể tái sử dụng hoặc hạn ché các sản phẩm từ nhựa. Thay vì sử dụng túi nylon khi đi chợ, ta có thể thay nó bằng những chiếc làn, giỏ,... để hạn chế tối đa các đồ nhựa chỉ sử dụng một lần,... Tuy nhiên, điều quan trọng nhất đó chính là ý thức bảo vệ môi trường của mỗi người.