Slide bài giảng Ngữ văn 10 kết nối bài 3 Đọc 3: Chữ bầu lên nhà thơ

Slide điện tử bài 3 Đọc 3: Chữ bầu lên nhà thơ. Kiến thức bài học được hình ảnh hóa, sinh động hóa. Trình bày với các hiệu ứng hiện đại, hấp dẫn. Giúp học sinh hứng thú học bài. Học nhanh, nhớ lâu. Có tài liệu này, hiệu quả học tập của học môn Ngữ văn 10 Kết nối sẽ khác biệt

Bạn chưa đủ điều kiện để xem được slide bài này. => Xem slide bài mẫu

Tóm lược nội dung

VĂN BẢN: CHỮ BẦU LÊN NHÀ THƠ

TRƯỚC KHI ĐỌC 

Câu 1: Trong hình dung của bạn, nhà thơ phải là người như thế nào? Bạn có cho rằng việc làm thơ gắn liền với những phút cao hứng, “bốc đồng”. 

Trả lời:

Những hình dung về nhà thơ: 

+ Là một người tri thức, vốn từ ngữ phong phú 

+ Là người giàu trí tưởng tượng, có tâm hồn mộng mơ 

+ Việc làm thơ với những phút cao hứng, “bốc đồng” là việc có thể, làm thơ thường dựa vào cảm hứng ngắn ngủi và bất chợt 

Câu 2: Bạn nhớ hoặc thích định nghĩa nào về thơ, nhà thơ và công việc làm thơ. 

Trả lời:

- “Thơ chỉ tràn ra khi trong tim ta cuộc sống đã tràn đầy” – Tố Hữu 

- “Nhà thơ, ngay cả những nhà thơ vĩ đại nhất cũng phải là những nhà tư tưởng” – Bêlinxki 

ĐỌC VĂN BẢN 

Câu 1: Phải chăng tác giả đã nhầm khi viết "ý tại ngôn tại"?

Trả lời:

  Tác viết “ý tại ngôn tại” là không nhầm, ở đây, tác giả muốn nói ngôn ngữ trong văn chương không giống với ngôn ngữ thơ. “Ý tại ngôn tại” là ý trên mặt chữ, đọc chữ có thể hiểu luôn ý nghĩa câu văn, nhưng câu chữ trong thơ thì không thể hiểu nghĩa mặt chữ mà cần phải hiểu nghĩa ẩn sâu bên trong của nó.

Câu 2: "Nghĩ tiêu dùng" và "nghĩa tự vị" - hai cụm từ này có diễn đạt cùng một ý không?

Trả lời:

=> Hai thuật ngữ không diễn đạt cùng một ý 

- “Nghĩa tiêu dùng” là nghĩa hay dùng hàng ngày khi giải nghĩa các từ; “nghĩa tự vị” là nghĩa trong từ điển.

- Hai cụm từ này đều cùng diễn đạt một nghĩa, ý nói khi nghĩa các từ thường được lấy ở từ điển, dùng nghĩa mà người ta biết.

Câu 3: Tác giả “rất ghét” hay “không mê” những gì? Ngược lại, ông “ưa” đối tượng nào? Bạn có nghĩa mình đã hiểu đúng điều tác giả muốn nói?

Trả lời:

- Tác giả “rất ghét” cái quan niệm: các nhà thơ Việt Nam thường chín sớm nên cũng lụi tàn và “không mê” các nhà thơ thần đồng, những người sống bằng vốn trời cho.

- Tác giả “ưa” những nhà thơ chăm chỉ làm việc trên cánh đồng giấy, tích góp từng câu chữ, hạt chữ.

- Tôi nghĩ rằng mình đã hiểu đúng điều mà tác giả muốn nói.

Câu 4: “Không có chức nhà thơ suốt đời”, vậy lúc nào một “nhà thơ” không còn là nhà thơ nữa?

Trả lời:

Một “nhà thơ” không còn là nhà thơ nữa khi họ không còn chăm chỉ làm việc trên những trang giấy nữa, hay khi họ thất bại trong “cuộc bầu cử chữ” khắc nghiệt.

SAU KHI ĐỌC 

 Câu 1: Vấn đề chính được bàn luận trong văn bản này là gì?

Trả lời:

Vấn đề chính được bàn luận trong văn bản này là ý nghĩa thực chất của việc sáng tác thơ ca đối với người nghệ sĩ. 

Câu 2: Hãy tìm trong văn bản một câu có thể nêu bật được ý cốt lõi trong quan niệm về thơ của tác giả.

Trả lời:

Câu văn nêu bật được ý cốt lõi trong quan niệm về thơ của tác giả: 

“Dẫu có theo con đường nào, một nhà thơ cũng phải cúc cung tận tụy đem hết tâm trí dùi mài và lao động chữ, biến ngôn ngữ công cộng thành ngôn ngữ đặc sản độc nhất làm phong phú cho tiếng mẹ như một lão bộc trung thành của ngôn ngữ.”

Câu 3: Ở phần 2 của văn bản, tác giả đã tranh luận với hai quan niệm khá phổ biến:

- Thơ gắn liền với những cảm xúc bột phát, “bốc đồng”, làm thơ không cần cố gắng.

- Thơ là vấn đề của những năng khiếu đặc biệt, xa lạ với lao động lầm lũi và nỗ lực trau dồi học vấn.

Những lí lẽ và bằng chứng mà tác giả nêu lên đã thực sự thuyết phục chưa? Hãy nói rõ ý kiến của bạn.

Trả lời:

- Những lí lẽ, bằng chứng mà tác giả đưa ra đã có sự mạch lạc, có thể thuyết phục được người đọc nhưng chưa thật sự làm nổi bật hai quan niệm trên.

- Tác giả có thể đưa ra những bằng chứng về một số nhà thơ tiêu biểu của nền văn học Việt Nam, so sánh với các nhà thơ nước ngoài để làm rõ hơn về hai quan niệm trên, tạo thêm sức thuyết phục với người đọc.

Câu 4: Tác giả không trực tiếp định nghĩa khái niệm chữ. Dựa vào “ý tại ngôn ngoại” của văn bản, bạn hãy thử thực hiện công việc này.

Trả lời:

- Chữ không chỉ hiểu đơn giản là vỏ âm thanh, là công cụ biểu đạt quan niệm của người viết mà đó còn là ngôn ngữ được sử dụng, tổ chức một cách nghệ thuật trong bài viết.

Câu 5: Bạn có ý kiến gì về luận điểm: “Nhà thơ làm chữ chủ yếu không phải ở “nghĩa tiêu dùng”, nghĩa tư vị của nó, mà ở diện mạo, âm lượng, độ vang vọng, sức gợi cảm của chữ trong tương quan hữu cơ với câu, bài thơ”? Nếu tán đồng với tác giả Lê Đạt, hãy đưa ra một ví dụ để minh họa.

Trả lời:

- Tôi đồng ý với luận điểm của tác giả Lê Đạt.

Ví dụ: những câu chữ trong một số bài thơ như Mùa xuân chín của Hàn Mặc Tử, bài Thu hứng của Đỗ Phủ, … đều không chỉ được hiểu ở “nghĩa tiêu dùng” mà chữ trong các bài thơ này còn có âm vang và nhịp điệu truyền tải tiếng lòng của nhà thơ.

Câu 6: Bài viết của Lê Đạt đã giúp bạn hiểu thêm gì về hoạt động sáng tạo thơ ca?

Trả lời:

Những hiểu biết về hoạt động sáng tạo thơ ca được rút ra từ văn bản:

- Hoạt động sáng tạo thơ ca là một quá trình dài và gian khổ, một con đường gập ghềnh nhiều khó khăn.

- Muốn sáng tạo thơ ca thì phải biết chữ và hiểu chữ, hiểu theo “ý tại ngôn ngoại” và phải có nhịp điệu, có sự gợi cảm, thu hút người đọc.

- Hoạt động sáng tạo thơ ca gắn liền với những cảm xúc bộc phát ngắn ngủi hoặc dựa vào năng khiếu cùng với sự trau dồi kiến thức của nhà thơ.

VIẾT KẾT NỐI 

Câu 1: Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nêu suy nghĩ về một nhận định mà bạn thấy tâm đắc trong văn bản Chữ bầu lên nhà thơ của Lê Đạt.

Trả lời:

Dàn ý: 

  1. Mở đoạn: 

- Nêu ra nhận định mà em cảm thấy tâm đắc 

Ví dụ: quan niệm “Con đường thơ chính là số phận của một nhà thơ” 

  1. Thân đoạn: 

- Giải thích nhận định: 

+ Con đường thơ gồm nhiều con đường riêng khác nhau và số phận của một nhà thơ chỉ có thể tồn tại khi họ đi trên con đường của riêng mình. 

- Nêu ý nghĩa của nhận định đó

3. Kết đoạn 

- Khái quát vấn đề trình bày