Slide bài giảng Ngữ văn 10 kết nối bài 8 Đọc 1: Sự sống và cái chết

Tóm lược nội dung

VĂN BẢN: SỰ SỐNG VÀ CÁI CHẾT

TRƯỚC KHI ĐỌC 

Câu 1: Khi quan sát những biểu hiện cụ thể của sự sống trên Trái Đất, điều gì đã khiến bạn suy nghĩ, băn khoăn hoặc tò mò?

Trả lời:

Khi quan sát những biểu hiện cụ thể của sự sống trên Trái Đất, những điều đã khiến tôi suy nghĩ, băn khoăn hoặc tò mò như: thứ gì trên Trái Đát đã giúp duy trì sự sống của sinh vật, những thứ Trái Đất có thì các hành tinh khác có không; vì sao các sinh vật chỉ có tuổi thọ nhất định…

ĐỌC VĂN BẢN 

Câu 1: Việc tác giả tưởng tượng ra một chuyến "du hành" ngược thời gian có ý nghĩa gì?

Trả lời:

Việc tác giả tưởng tượng ra một chuyến "du hành" ngược thời gian giúp người đọc hiểu rõ hơn về lịch sử hình thành sự sống, sự đa dạng của các loài sinh vật trên Trái Đất của hàng trăm triệu năm về trước. 

Câu 2: Chú ý những thuật ngữ chuyên ngành sinh học được sử dụng trong các đoạn 3, 4 và tác dụng của chúng.

Trả lời:

- Các thuật ngữ chuyên ngành sinh học được sử dụng trong đoạn (3), (4) là “bọ ba thùy”, “cuối kỉ Péc-mi”, “tuyệt chủng”, “ổ sinh thái”, “các loài tiến hóa”,…

- Tác dụng của các thuật ngữ chuyên ngành sinh học nhằm giúp cho bài viết có dẫn chứng thuyết phục hơn, cụ thể hơn và người đọc có thể thấy được sự rõ hơn nội dung vấn đề.

Câu 3: Sự khác nhau giữa các vật vô sinh và các sinh vật là gì?

Trả lời:

- Sự khác nhau giữa các vật vô sinh và các sinh vật là:

+ Các sinh vật có sự sống, chúng phải đấu tranh để sinh tồn, để không bị đào thải, bị chết hay dẫn đến việc bị tuyệt chủng.

+ Các vật vô sinh là vật không có sự sống, là các hạt, các nguyên tử; chúng không cần phải đấu tranh để sinh tồn.

SAU KHI ĐỌC 

Câu 1: Văn bản Sự sống và cái chết viết về đề tài gì? Từ việc liên hệ tới những văn bản khác cùng đề cập đề tài này mà bạn đã đọc, hãy cho biết góc độ tiếp cận vấn đề riêng của tác giả.

Trả lời:

- Văn bản Sự sống và cái chết viết về đề tài sự sống và cái chết của các loại sinh vật trên Trái Đất, lịch sử hình thành và sự đa dạng của các loài sinh vật.

- Từ việc liên hệ tới những văn bản khác cùng đề cập đề tài này mà tôi đã đọc, tôi nhận thấy góc độ tiếp cận vấn đề riêng của Trịnh Xuân Thuận nằm ở chỗ ông không viết quá hàn lâm, chuyên môn mà hướng đến đối tượng độc giả đại chúng, với một văn phong giản dị, nhưng hàm súc và mang tính triết lí.

Câu 2: Tóm tắt những thông tin chính trong văn bản và chỉ ra cách tác giả sắp xếp, tổ chức các thông tin đó.

Trả lời:

* Tóm tắt những thông tin chính trong văn bản:

- Lịch sử sự sống trên Trái Đất diễn ra đồng thời theo hai hướng dọc và ngang.

- Theo thời gian, các sinh vật ngày càng tiến hóa nhiều và đa dạng.

- Sự xuất hiện của các dạng động vật mới có khả năng thích nghi hơn không nhất thiết đồng nghĩa với sự đào thải các dạng kém tiến hóa hơn nhưng một loài nào đó được sinh ra không có nghĩa sẽ tồn tại mãi mãi.

- Lý do các loài sinh vật tiến hóa và tự hoàn thiện.

* Cách tác giả sắp xếp, tổ chức các thông tin đó: tác giả đi từ khái quát, giới thiệu về các sinh vật, sau đó đi theo chiều dài của lịch sử để thấy được sự tiến hóa của sinh vật và nêu lí do các loài sinh vật cần phải tiến hóa. Từ đó, ông mở rộng vấn đề ra sự sống và cái chết của sự sống trên Trái Đất cũng như đưa cho người đọc thêm nhiều thông tin bổ ích.

Câu 3: Dựa vào nội dung văn bản, vẽ sơ đồ mô tả quá trình phát triển của sự sống trên Trái Đất.

Trả lời:

Sơ đồ mô tả quá trình phát triển của sự sống trên Trái Đất dựa vào nội dung văn bản:

Cách đây 3 tỉ năm: các vi khuẩn và vi khuẩn cổ sinh => Cách đây 500 triệu năm: hai dạng vi khuẩn và một số tảo, bọt biển, rêu và nấm, một ít sâu bọ, bọ ba thùy, tôm, cua và động vật nhuyễn thể => Cách đây 140 triệu năm: bọ ba thùy không còn tồn tại; xuất hiện các loài bướm, ong, chim hót và cá ở trong biển cũng nhưng một số động vật có vú nhỏ nhoi trong rừng rậm; có sự hiện diện của khủng long ăn thịt và thằn lằn tiền sử => Cách đây 65 triệu năm: khủng long tuyệt chủng, các loaif kahcs chiém giữ các ổ sinh thái.

Câu 4: Văn bản đưa lại cho bạn hiểu biết gì về mối quan hệ giữa "đấu tranh sinh tồn" và "tiến hóa", giữa "sự sống" và "cái chết"?

Trả lời:

Văn bản cho tôi hiểu về mối quan hệ giữa "đấu tranh sinh tồn" và "tiến hóa", giữa "sự sống" và "cái chết" là những mặt tưởng như đối lập nhưng thực tế lại có mối quan hệ mật thiết, là một phần không thể tách rời khỏi nhau. “Các loài tiến hóa và tự hoàn thiện dần bởi vì chúng phải đấu tranh để sinh tồn và bởi vì cái chết đang chờ chúng ở cuối con đường. Cái chết cho phép sự sống tiến lên. Nó là một phần không thể tách rời của sự sống. Nó nằm trong trật tự của vạn vật.”

Câu 5: Ngoài việc biết thêm các thông tin khoa học về Trái Đất, bạn còn nhận được những thông điệp gì từ văn bản Sự sống và cái chết? Trình bày suy nghĩ của bạn về những thông điệp đó.

Trả lời:

Thông điệp:

- Con người cũng như sinh vật, được sinh ra và phải trải qua quá trình trưởng thành, phải biết đấu tranh để giành lấy sự sống, giành lấy hạnh phúc của đời mình.

- Trong cuộc sống luôn chứa đựng những khó khăn, vất vả, muốn đạt được hạnh phúc, thành tựu đời người chúng ta cần quá trình lột xác trong chiếc kén của mình để bước ra, phải trải qua những khổ đau, áp lực. Nếu muốn không bị bỏ lại, bị đào thải, bị cái chết đe doạ thì chúng ta cần phải phấn đấu, cố gắng không ngừng nghỉ.

Câu 6: Những đặc trưng của loại văn bản thông tin đã được thể hiện như thế nào trong văn bản này? Các yếu tố miêu tả, tự sự, biểu cảm, nghị luận đã được phối hợp sử dụng như thế nào và tạo được hiệu quả ra sao? 

Trả lời:

- Những đặc trưng của văn bản thông tin đã được thể hiện đầy đủ và rõ ràng trong văn bản đó. Văn bản trên đã cung cấp đủ thông tin liên quan đến vấn đề, đã đảm bảo tính chính xác, có sử dụng phương tiện phi ngôn ngữ là các số liệu thống kê, …

- Các yếu tố miêu tả, tự sự, biểu cảm, nghị luận đã được phối hợp sử dụng một cách hiệu quả và thành công trong văn bản. Các yếu tố này giúp văn bản có tính chính xác, khách quan hơn, dễ hiểu hơn và tăng hiệu quả tác động với người đọc.

Câu 7: Có thể đổi nhan đề của văn bản thành Sự sống và cái chết của các loài sinh vật trên Trái Đất được không? Vì sao?

Trả lời:

 - Có thể đổi nhan đề của văn bản thành Sự sống và cái chết của các loài sinh vật trên Trái Đất được.

- Vì nội dung của văn bản là về sự sống của các loài sinh vật trên Trái Đất. Tuy nhiên, nếu đổi tên văn bản thành Sự sống và cái chết của các loài sinh vật trên Trái Đất, tính bao quát của văn bản sẽ bị thu hẹp đồng thời không tạo được sự "lấp lửng", khơi gợi trí tò mò của người đọc.

Câu 8: Vấn đề tác giả đặt ra trong văn bản này đã tác động như thế nào đến nhận thức của bạn về cuộc sống?

Trả lời:

Vấn đề tác giả đặt ra trong văn bản này đã tác động đến nhận thức của tôi về cuộc sống. Tôi hiểu được sự sống và cái chết là một quá trình gắn liền với nhau, cũng thấy được sự kì diệu của sự sống và cái chết, hiểu được sự kì diệu mang bàn tay của tạo hóa.

VIẾT KẾT NỐI 

Câu 1: Thu thập thông tin về một loài sinh vật mà bạn muốn tìm hiểu. Trình bày thông tin đó bằng một đoạn văn (khoảng 150 chữ).

Trả lời:

Gấu Kaola là một trong những loài động vật đặc trưng của nước Úc. Đây là một loài động vật có túi và chỉ có thể tìm thấy ở đất nước Australia và đặc biêt là chỉ có ở khu vực đông và nam của đảo chính. Một chú gấu Koala trưởng thành thường có chiều dài cơ thể từ 60 cm cho đến 85 cm với khối lườn từ 4 kg đến 5 kg. Bạn có thể dễ dạng nhận ra một chú gấu túi với chiếc mũi to và đen hai tai tròn và long màu xám bạc hoặc sô cô la. Một đặc trưng thú vị về loài vật đáng yêu này là chúng gần như chẳng bao giờ uống nước. Từ xa xưa, tổ tiên chúng thường tránh phải tìm đến ven sông, hồ hay suối vì đây là nơi rất dễ bị các loài ăn thịt tấn công. Thức ăn chủ yếu của Koala là lá cây bạch đàn. Koala con mới sinh chỉ dài 2cm, nhưng khi trưởng thành, chúng có thể dài đến 60 – 85cm và nặng đến 14kg. Koala có thể sống đến 20 năm nếu không có bất kì yếu tố nào đe dọa đến chúng.