Slide bài giảng Ngữ văn 10 kết nối bài 1 Đọc 3: Chữ người tử tù

Tóm lược nội dung

VĂN BẢN: CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ

TRƯỚC KHI ĐỌC 

Câu 1: Dựa vào nhan đề Chữ người tử tù, bạn thử suy đoán xem tác phẩm viết về câu chuyện gì. 

Trả lời:

- Tác phẩm viết về cuộc đời của người tử tù và tài viết chữ của người đó. 

ĐỌC VĂN BẢN 

Câu 1: Tóm tắt nội dung cuộc trò chuyện giữa nhân vật quản ngục và thầy thơ lại. 

Trả lời:

Cuộc trò chuyện của quản ngục và thơ lại xoay quanh nội dung trại giam sắp nhận được sáu tên tù án chém, trong đó người đứng đầu là Huấn Cao. Quản ngục tỏ ý muốn biệt nhỡn Huấn Cao trong những ngày tháng cuối đời của người tử tù trong nhà lao tăm tối này.

Câu 2: Chú ý các chi tiết cho biết ngoại hình, suy nghĩ, lời nói, sở thích, môi trường sống của quản ngục và những câu văn khái quát được tính cách của nhân vật này. 

Trả lời:

*Những chi tiết miêu tả nhân vật quản ngục: 

- Ngoại hình: đầu đã điểm hoa râm, râu ngả màu, những đường nhăn nheo của một bộ mặt tư lự, bây giờ đã biến mất hẳn, ở đấy, giờ chỉ còn là mặt nước ao xuân, bằng lặng, kín đáo và êm nhẹ.

- Tính cách: có tâm điền tốt và thẳng thắn, biết quý trong người tài. 

- Sở thích: sưu tầm chữ để treo trong nhà à yêu cái đẹp 

- Môi trường sống: sống trong môi trường ngục tù 

Câu 3: Theo bạn, viên quản ngục sẽ đối xử với Huấn Cao như thế nào? Chi tiết nào ở phần 1 có thể khiến bạn suy đoán như vậy?

Trả lời:

- Viên quản ngục sẽ đối xử với Huấn Cao bằng thái độ rất kính trọng, khiêm nhường. 

Câu 4: Hình dung hoàn cảnh của cuộc gặp gỡ giữa quản ngục và Huấn Cao. 

Trả lời:

Hoàn cảnh: trong ngục tù tăm tối, hai nhân vật khác nhau về địa vị xã hội à hoàn cảnh éo le 

Câu 5: Huấn Cao đã tiếp nhận sự "biệt đãi" của quản ngục như thế nào?

Trả lời:

Ông Huấn Cao thản nhiên tiếp nhận sự "biệt đãi" của quản ngục, coi như đó là một việc vẫn làm trong cái hứng sinh bình lúc chưa bị giam cầm.

Câu 6: Dự đoán xem Huấn Cao có bằng lòng cho chữ viên quản ngục không? 

Trả lời:

Xét trên bình diện xã hội, quản ngục và Huấn Cao ở hai vị trí hoàn toàn đối lập nhau. Vì vậy, chắc chắn Huấn Cao không bằng lòng cho chữ viên quản ngục. 

Câu 7: Lưu ý các chi tiết được tác giả sử dụng để dựng cảnh cho chữ 

• Bối cảnh: thời gian, không gian 

• Lời nói, cử chỉ, hành động của người xin chữ và người cho chữ 

Trả lời:

Cảnh cho chữ: 

• Bối cảnh 

+ Không gian: buồng giam 

+ Thời gian: vào ban đêm 

• Hành động: 

+ Người nghệ sĩ tài hoa say mê tô từng nét chữ là người sắp phải chịu án tử hình 

+ Thầy thơ lại: “run run bưng chậu mực”

+ Quản ngục: “khúm núm cất những đồng tiền kẽm đánh dấu ô chữ” 

• Trật tự, kỉ cương trong nhà tù bị đảo ngược hoàn toàn 

Câu 8: Nhân vật Huấn Cao khuyên quản ngục điều gì? Quản ngục có thái độ như thế nào trước lời khuyên đó?

Trả lời:

*Lời khuyên của Huấn Cao: 

- Khuyên quản ngục nên thay đổi chỗ ở vì chỗ này không phải là nơi để treo chữ 

- Khuyên quản ngục nên tìm về quê ở, bỏ nghề này rồi hẵng nghĩ đến chuyện chơi chữ 

*Thái độ của quản ngục trước lời khuyên của Huấn Cao: cảm động 

Câu 9: Nội dung câu chuyện được kể có giống với suy đoán của bạn lúc mới đọc nhan đề tác phẩm hay không?

Trả lời:

Nội dung câu chuyện khá giống suy đoán của em lúc đọc nhanh đề tác phẩm.

SAU KHI ĐỌC 

Câu 1: Hãy xác định tình huống truyện trong Chữ người tử tù.

Trả lời:

Tình huống truyện trong Chữ người tử tù xoay quanh cuộc gặp gỡ kì lạ, có phần éo le của Huấn Cao, người tử tù đang bị áp giải về kinh lĩnh án chém và viên quản ngục người cai quản chốn ngục tù tối tăm nhưng lại là con người yêu và trân trọng cái đẹp. 

Tác giả đặt nhân vật trong tình thế đối địch: tử tù và quản ngục. Tình huống này làm nổi bật vẻ đẹp của hình tượng Huấn Cao, làm sáng tỏ lòng biệt nhôm liên tài của viên quản ngục. 

Câu 2: Lời kể về nhân vật quản ngục (trong phần 1) là của ai? Lời kể ấy tác động đến cách nhìn của bạn về nhân vật này như thế nào?

Trả lời:

- Lời kể về nhân vật quản ngục là lời của tác giả. 

- Qua lời kể, có thể thấy viên quản ngục là một người tầm trung tuổi, tính cách dịu dàng, tâm điền tốt, thẳng thắn, biết quý trọng người ngay thẳng.

Câu 3: Sự kiện nào đã tạo bước chuyển trong thái độ của Huấn Cao với quản ngục? Sau sự kiện ấy, mối quan hệ của họ đã thay đổi như thế nào?

Trả lời:

- Sự kiện tạo bước chuyển trong thái độ của Huấn Cao với quản ngục là khi ông nghe thầy thơ lại kể về nỗi lòng của viên quản ngục. 

- Sau sự kiện ấy, mối quan hệ giữa họ không còn là mối quan hệ giữa quản ngục - tử tù mà đã chuyển thành một quan hệ tri âm, tri kỉ.

Câu 4: Nhân vật Huấn Cao được tác giả khắc hoạ qua những chi tiết tiêu biểu nào? Hãy dựa vào các chi tiết đó để khái quát đặc điểm tính cách Huấn Cao.

Trả lời:

Các chi tiết tiêu biểu khắc họa nhân vật Huấn Cao:

*Tài hoa nghệ sĩ: 

- Huấn Cao là người có tài viết chữ đẹp. 

*Khí phách hiên ngang: 

- Huấn Cao là một anh hùng, dũng kiệt, trở thành tử tù bởi ông khởi nghĩa chống lại triều đình. 

- Khí phách hiên ngang được thể hiện rõ nhất trong thời gian ông ở trong nhà lao. 

- Trước cửa ngục tù, ông không run sợ, lo lắng, sợ hãi mà còn tỏ ra khí phách của mình qua hành động “dỗ gông” 

*Nhân cách trong sáng, cao cả: 

- Huấn Cao không bao giờ vì vàng bạc, quyền lực mà cho chữ 

- Cảm kích trước tấm lòng biệt nhỡn liên tài của viên quan coi ngục và quyết định cho chữ ở ngay chốn ngục tù 

Câu 5: Chỉ ra các yếu tố khiến cảnh cho chữ trở thành một cảnh tượng “xưa nay chưa từng có". Hãy phân tích ý nghĩa của cảnh tượng kì lạ đó.

Trả lời:

Các yếu tố khiến cảnh cho chữ trở nên đặc biệt thể hiện ở mọi góc của cảnh: Nhân vật, thời gian, không gian.

- Không gian: nơi ngục tù ẩm mốc, bẩn thỉu, tối tăm 

- Thời gian: giữa đêm khuya thanh vắng, đêm cuối cùng trước khi Huấn Cao phải thi hành án xử 

- Huấn Cao mặc dù bị cùm gông nhưng vẫn ung dung, tự tại, oai phong phóng bút với những nét bút đẹp tuyệt trần. 

- Huấn Cao và thầy thơ cúi đầu đón nhận như một đặc ân từ tử tù 

- Trật tự, kỉ cương trong nhà tù bị đảo lộn hoàn toàn: tù nhân trở thành người ban phát cái đẹp, răn dạy quản ngục.

Câu 6: Theo bạn, tác giả đã gửi gắm những thông điệp gì qua câu chuyện xin chữ và cho chữ?

Trả lời:

Thông điệp của tác giả:

• Cái đẹp có thể sinh ra, tỏa sáng giữa chốn hôi hám, nhơ bẩn nhưng cái đẹp không thể chung sống cùng cái xấu, cái ác.

• Con người xứng đáng được thưởng thức cái đẹp chỉ khi giữ được thiên lương.

• Cái đẹp có thể sẽ vươn lên và chiến thắng được cái ác.

Câu 7: Nêu và nhận xét về một điểm chung mà bạn nhận thấy giữa hai nhân vật Tử Văn (Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên, Nguyễn Dữ) và Huấn Cao (Chữ người tử tù, Nguyễn Tuân)

Trả lời:

Ngô Tử Văn và Huấn Cao đều là những người anh hùng trượng nghĩa, mang những vẻ đẹp phẩm chất đáng trân trọng.

- Tử Văn dám châm lửa đốt đền của tên tướng giặc trừ hại cho dân, dũng cảm đương đầu với cái ác để bảo vệ lẽ phải.

- Huấn Cao vì thấy dân chúng lầm than mà khởi nghĩa chống lại triều đình. 

- Họ không vì quyền uy, tiền bạc mà bị mua chuộc, đánh mất đi chính mình.

KẾT NỐI ĐỌC – VIẾT 

Câu 1: Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một yếu tố nghệ thuật đặc sắc trong truyện ngắn Chữ người tử tù.

Trả lời:

Phân tích nghệ thuật xây dựng nhân vật điển hình:

- Khắc họa thành công nhân vật Huấn Cao – một con người tài hoa, có chí khí hiên ngang, tâm trong sáng, lương thiện, tinh thần bất khuất và nhân vật quản ngục – một người biết thưởng thức cái đẹp, một con người với tâm hồn lương thiện, trong sáng. 

- Nhân vật Huấn Cao là một nghệ sĩ tài hoa, còn viên quản ngục là người có tâm hồn nghệ sĩ, biết say mê cái đẹp và quý trọng người tài. 

- Ông còn là người có chí khí hiên ngang, kiên cường bất khuất. 

- Quản ngục thì lại là kẻ không biết sợ cường quyền, là người có tâm hồn trong sáng, lương thiện. Tuy là người có địa vị ở trên nhưng lại kính cẩn, nghiêng mình trước tử tù có tài hoa hiếm có. 

- Viên quản ngục còn là người biết quý trọng người tài và tôn thờ cái đẹp

=> Hai hình tượng này thể hiện quan niệm thẩm mỹ vô cùng cao của Nguyễn Tuân: tài và tâm, đẹp và thiên là một thể thống nhất không thể tách rời.