Slide bài giảng Kinh tế pháp luật 10 kết nối bài 23: Hội đồng nhân dân và ủy ban nhân dân

Tóm lược nội dung

BÀI 23: TÒA ÁN NHÂN DÂN VÀ VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN

Mở đầu

Câu hỏi: Em hãy chia sẻ một số hoạt động của Hội đồng nhân dân hoặc Uỷ ban nhân dân địa phương nơi em sinh sống và cho biết ý nghĩa của hoạt động đó.

Trả lời rút gọn:

- Hoạt động tại kỳ họp thứ 3 (tháng 12/2021) của Hội đồng nhân dân (HĐND) thành phố Hà Nội, Bí thư Thành ủy Hà Nội đã nhấn mạnh việc tiếp tục tiêm vaccine, đặc biệt là cho học sinh theo khuyến cáo của ngành y tế.

+ Ông cũng đề xuất các kịch bản cho việc học sinh trở lại trường một cách an toàn và không để dịch bệnh ảnh hưởng đến đời sống kinh tế - xã hội của Thủ đô.

- Ý nghĩa của hoạt động này là đóng góp tích cực vào cuộc chiến phòng chống dịch Covid-19 và phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Hà Nội.
Khám phá 1

Câu hỏi: Em hãy đọc thông tin sau để Trả lời rút gọn câu hỏi:

1. Hội đồng nhân dân thành phố X đã thực hiện chức năng như thế nào?

2. Từ thông tin trên, em hãy cho biết Hội đồng nhân dân có chức năng gì. Em hiểu như thế nào về chức năng này.

Trả lời rút gọn:

1. Hội đồng nhân dân thành phố X đã thực hiện chức năng:

   - Xem xét và quyết định về tình hình thực hiện nhiệm vụ kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng trong 6 tháng đầu năm để đề xuất phương hướng và nhiệm vụ cho 6 tháng cuối năm 2020 của thành phố.

   - Xem xét và quyết định một số vấn đề thuộc thẩm quyền của Hội đồng nhân dân thành phố.

2. Chức năng của Hội đồng nhân dân là:

   - Quyết định về các biện pháp phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn theo quy định của pháp luật.

   - Quyết định về biện pháp bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, đấu tranh, phòng chống tội phạm và các vi phạm pháp luật khác, cũng như phòng chống quan liêu, tham nhũng.

   - Bảo vệ tài sản của cơ quan, tổ chức, và bảo vệ các quyền lợi hợp pháp của công dân trên địa bàn.

- Thực hiện quyền giám sát việc tuân thủ Hiến pháp và pháp luật ở địa phương, cũng như việc thực hiện nghị quyết của cấp trên.
Khám phá 2

Câu hỏi: Dựa vào sơ đồ 1, em hãy trình bày cơ cấu tổ chức của Hội đồng nhân dân
Trả lời rút gọn:

Hội đồng nhân dân bao gồm Thường trực và các Ban.

- Thường trực bao gồm Chủ tịch, Phó Chủ tịch và các uỷ viên.

- Các Ban có trưởng ban, phó trưởng ban và ủy viên.
Khám phá 3

Câu hỏi: Hội đồng nhân dân hoạt động theo hình thức nào? Hình thức hoạt động đó thể hiện nguyên tắc nào trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam?

Trả lời rút gọn:

- Hội đồng nhân dân họp hai kỳ chính mỗi năm và tổ chức cuộc họp chuyên đề khi có sự kiện đột xuất.

- Quyết định của Hội đồng nhân dân được đưa ra thông qua thảo luận và biểu quyết theo ý kiến tập thể.

- Hoạt động của Hội đồng nhân dân tuân theo nguyên tắc tập trung dân chủ, phản ánh sự tổ chức và hoạt động của chính quyền Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Khám phá 4

Câu hỏi: Em hãy đọc các thông tin sau để Trả lời rút gọn câu hỏi:

1. Uỷ ban nhân dân tỉnh X đã thực hiện chức năng của mình như thế nào?

2. Từ thông tin trên, em hãy cho biết Uỷ ban nhân dân có chức năng gì. Em hiểu như thế nào về chức năng này?
Trả lời rút gọn:

1. Uỷ ban nhân dân tỉnh X đã yêu cầu các cơ quan, đơn vị trên địa bàn phổ biến và triển khai Nghị quyết.

2. Chức năng của Ủy ban nhân dân gồm:

- Tổ chức thi hành Hiến pháp và pháp luật ở địa phương.

- Thực hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân và các nhiệm vụ được giao từ cơ quan nhà nước cấp trên.
Khám phá 5

Câu hỏi: 

1. Dựa vào sơ đồ 2, em hãy nêu cơ cấu tổ chức của Uỷ ban nhân dân.

2. Kể tên một số cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân địa phương em.

Trả lời rút gọn:

1. Cơ cấu tổ chức của Ủy ban nhân dân bao gồm Chủ tịch, Phó Chủ tịch và các uỷ viên có trách nhiệm như Ủy viên phụ trách cơ quan chuyên môn, Uỷ viên phụ trách công an, Uỷ viên phụ trách quân sự.

2. Các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân địa phương bao gồm Ban Tư pháp, Ban Tài chính - Kế hoạch, Ban Tài nguyên và Môi trường, Ban Lao động - Thương binh và Xã hội, Ban Văn hoá và Thông tin...
Khám phá 6

Câu hỏi: Em hãy đọc các thông tin sau để Trả lời rút gọn câu hỏi:

Ủy ban nhân dân hoạt động theo hình thức nào? Nêu ví dụ minh họa.
Trả lời rút gọn:

- Ủy ban nhân dân hoạt động bằng cách:

  + Họp một lần mỗi tháng và có thể tổ chức các cuộc họp chuyên đề khi cần thiết.

  + Quyết định các vấn đề thông qua biểu quyết lấy ý kiến tập thể.

- Ví dụ: Ngày 27/2/2022, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội, Chu Ngọc Anh, đã chủ trì cuộc họp bàn về phòng chống dịch Covid-19 tại Thủ đô Hà Nội.

Luyện tập 1

Câu hỏi: Em hãy cho biết các ý kiến sau đây đúng hay sai. Vì sao?

Trả lời rút gọn:

a. Đúng. Uỷ ban nhân dân được bầu ra và tổ chức thực hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân, cũng như chịu sự giám sát của Hội đồng nhân dân cùng cấp.

b. Sai. Số lượng thành viên trong Hội đồng nhân dân có thể khác nhau tùy thuộc vào đặc trưng từng địa phương.

c. Đúng. Nhân dân bầu ra các đại biểu Hội đồng nhân dân, và những đại biểu này thực hiện quyền lực nhà nước thông qua hoạt động của Hội đồng nhân dân.

d. Sai. Chủ tịch Uỷ ban nhân dân có thể quyết định các vấn đề quan trọng mà không nhất thiết phải thông qua ý kiến của tập thể.
Luyện tập 2

Câu hỏi: Em đồng tình hay không đồng tình với các hành vi nào sau đây? Vì sao?    

Trả lời rút gọn:

a. Không đồng tình với hành vi của anh T vì chưa thực hiện đúng quyền và trách nhiệm công dân trong xây dựng và phát triển bộ máy nhà nước.

b. Đồng tình với các cán bộ Uỷ ban nhân dân xã A vì đã phát huy quyền làm chủ của nhân dân địa phương.

c. Đồng tình với hành vi của ông H vì tôn trọng và chấp hành pháp luật, không lợi dụng chức vụ để giải quyết việc riêng.

d. Đồng tình với M vì M thể hiện tinh thần làm chủ và trách nhiệm của học sinh trong quyết định vấn đề cá nhân tại địa phương.
Luyện tập 3

Câu hỏi: Em hãy xử lí các tình huống sau:  

Nếu là T, em sẽ làm gì để mẹ thay đổi quyết định?

Nếu là bạn của H, em sẽ khuyên H lựa chọn như thế nào?
Trả lời rút gọn:

a. Nếu là T, em sẽ thuyết phục mẹ hướng dẫn tự đi đến Uỷ ban nhân dân xã để thực hiện thủ tục hành chính cần thiết, để rèn luyện kỹ năng và bổ sung kiến thức phục vụ học tập và cuộc sống.

b. Nếu là bạn của H, em sẽ giải thích về tầm quan trọng của việc trẻ em tham gia đóng góp ý kiến trong xây dựng chương trình và chính sách cho trẻ em ở địa phương, khuyên H nên tham gia cuộc họp để thể hiện ý kiến và nguyện vọng của bản thân, đảm bảo quyền và lợi ích của mình cũng như của trẻ em khác.
Vận dụng 1

Câu hỏi: Em hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 từ) bày tỏ nguyện vọng của bản thân về quyền trẻ em để gửi tới đại biểu Hội đồng nhân dân cấp huyện nơi em đang sinh sống.

Trả lời rút gọn:

Em có thể dựa vào gợi ý để hoàn thành bài viết:

- Nguyện vọng của em là gì? (Quyền học tập, quyền vui chơi,...)

- Bày tỏ suy nghĩ của em về quyền trẻ em (Quyền học tập, quyền vui chơi,...)

- Lí do em mong muốn thực hiện nguyện vọng này?

- Em hi vọng đại biểu Hội đồng nhân dân sẽ làm gì để thực hiện nguyện vọng?

- Bày tỏ cảm xúc, thái độ của em với nguyện vọng của mình đến Hội đồng nhân dân.

Vận dụng 2

Câu hỏi: Em hãy tìm hiểu và viết bài luận về việc thực hiện thủ tục hành chính một cửa ở Uỷ ban nhân dân xã/ phường nơi em sinh sống.

Trả lời rút gọn:

Ở địa phương của em, Uỷ ban nhân dân phường, xã đã tổ chức bộ phận một cửa do Phó Chủ tịch Uỷ ban nhân dân phụ trách. Họ đã tuyển chọn các thành viên có năng lực từ Văn phòng Ủy ban, Ban Tư pháp – Địa chính để xây dựng phương án cải cách hành chính. Cụ thể, họ đã xây dựng phòng làm việc và đầu tư phương tiện để giải quyết tốt các thủ tục hành chính.

Nhờ sự chuẩn bị chu đáo, việc giải quyết công việc ở 5 lĩnh vực có sự chuyển biến rõ rệt. Bộ phận một cửa hoạt động đúng nguyên tắc và thủ tục, giúp công việc được giải quyết một cách minh bạch và rõ ràng. Việc tiếp nhận và hoàn trả hồ sơ cũng được thực hiện đúng hẹn và ít tồn đọng. Các thủ tục như khai sinh, chứng thực hồ sơ đã được rút ngắn thời gian giải quyết. Công chức có trách nhiệm và thái độ phục vụ tốt, được cư dân đánh giá cao và giảm thiểu tiêu cực.

Thường trực Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân địa phương thường xuyên giám sát và tổ chức rút kinh nghiệm để nâng cao chất lượng và hiệu quả quá trình giải quyết công việc.