Slide bài giảng Kinh tế pháp luật 10 kết nối bài 17: Nội dung cơ bản của hiến pháp về kinh tế, văn hóa, xã hội, giáo dục, khoa học, công nghệ, môi trường

Tóm lược nội dung

BÀI 18: NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA HIẾN PHÁP VỀ BỘ MÁY NHÀ NƯỚC CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Mở đầu

Câu hỏi: Em hãy kể một số cơ quan nhà nước cấp địa phương nơi em sinh sống và chia sẻ hiểu biết của mình về cơ quan đó.

Trả lời rút gọn:

- Trụ sở thôn: quản lý dân cư của một thôn trong tỉnh.

- Ủy ban nhân dân xã: quản lý dân cư của các thôn trong xã.

- Ủy ban nhân dân huyện: quản lý các thôn và xã trên địa bàn huyện.

Cơ cấu tổ chức của bộ máy nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. dung của của Hiến pháp năm 2013 về về kinh tế

Câu hỏi: Nếu là T, em sẽ Trả lời rút gọn A như thế nào?

Trả lời rút gọn:

Các cơ quan xét xử bao gồm:

- Tòa án nhân dân, bao gồm Tòa án nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân địa phương, Tòa án quân sự và các tòa án khác do luật định.

- Các cơ quan kiểm sát, bao gồm Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân địa phương, Viện kiểm sát quân sự.

- Chính quyền địa phương, trong đó Hội đồng nhân dân là cơ quan quyền lực ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, được bầu ra và chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan Nhà nước cấp trên. Hội đồng nhân dân quyết định các vấn đề của địa phương theo luật định và giám sát việc tuân thủ Hiến pháp, pháp luật cũng như việc thực hiện nghị quyết của mình.

Các cơ quan trong bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội Việt Nam

1. Cơ quan quyền lực nhà nước

Câu 1: Theo em, vì sao Quốc hội và Hội đồng nhân dân được gọi là cơ quan quyền lực nhà nước?

Trả lời rút gọn:

Quốc hội thực hiện quyền lập hiến, lập pháp, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước và giám sát tối cao đối với hoạt động của nhà nước.

Câu 2: Hiến pháp quy định chức năng, nhiệm vụ của Quốc hội và Hội đồng nhân dân là gì?

Trả lời rút gọn:

- Quốc hội thực hiện giám sát tối cao đối với hoạt động của nhà nước, bao gồm việc giám sát tuân thủ Hiến pháp, luật và các nghị quyết của Quốc hội. Nhiệm vụ của Quốc hội cũng bao gồm xem xét báo cáo công tác của Chủ tịch nước và Ủy ban thường vụ Quốc hội.

- Hội đồng nhân dân có chức năng và nhiệm vụ được quy định tại Điều 113 của Hiến pháp năm 2013. Cụ thể, Hội đồng nhân dân quyết định các vấn đề của địa phương theo quy định của pháp luật, bao gồm các biện pháp phát triển kinh tế - xã hội và các biện pháp bảo đảm trật tự, an toàn xã hội. Hơn nữa, Hội đồng nhân dân cũng có trách nhiệm giám sát việc tuân thủ Hiến pháp, pháp luật và thực hiện các nghị quyết của mình.

1. Cơ quan hành chính nhà nước

Câu hỏi: Vì sao Chính phủ và Ủy ban nhân dân được gọi là cơ quan hanh chính nhà nước?

Trả lời rút gọn:

- Hiến pháp năm 2013 quy định về Chính phủ tại chương VII, từ Điều 94 đến Điều 101. Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất của Việt Nam, thực hiện quyền hành pháp và là cơ quan chấp hành của Quốc hội.

- Chính phủ có nhiệm vụ và quyền hạn như sau: tổ chức thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội và các cơ quan liên quan; thống nhất quản lí về kinh tế, văn hoá, xã hội, giáo dục, y tế, môi trường, đối ngoại, quốc phòng, an ninh quốc gia, và nhiều lĩnh vực khác; bảo vệ quyền và lợi ích của Nhà nước và xã hội; bảo đảm trật tự, an toàn xã hội; thực hiện quản lí về cán bộ, công chức, viên chức và công vụ trong các cơ quan nhà nước.

- Chính phủ chịu trách nhiệm trước Quốc hội và có nhiệm vụ thông tin và báo cáo về các hoạt động của mình.

1. Cơ quan tư pháp

Câu hỏi: Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân có chức năng, nhiệm vụ gì? Hãy nêu ví dụ thể hiện chức năng, nhiệm vụ đó.

Trả lời rút gọn:

- Tòa án nhân dân có nhiệm vụ là cơ quan xét xử và thực hiện quyền tư pháp. Chúng bảo vệ công lý và quyền lợi hợp pháp của cá nhân, tổ chức và nhà nước thông qua hoạt động xét xử.

- Viện kiểm sát nhân dân thực hiện chức năng công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp. Chúng đảm bảo việc thực thi pháp luật nghiêm túc và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cá nhân, tổ chức và xã hội.

1. Chủ tịch nước

Câu 1: Theo em, Chủ tịch nước có vị trí, vai trò như thế nào?

Trả lời rút gọn:

- Chủ tịch nước là người đứng đầu Nhà nước, đại diện cho nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong và ngoài nước.

Câu 2: Việc chủ tịch nước chịu trách nhiệm và báo cáo công tác trước Quốc hội thể hiện điều gì?

Trả lời rút gọn:

- Trách nhiệm của chủ tịch nước đối với Việt Nam là thể hiện sự minh bạch, rõ ràng.

1. Hội đồng bầu cử quốc gia, kiểm soát nhà nước

Câu 1: Theo em, vì sao Hiến pháp phải có nội dung quy định về Hội đồng bầu cử quốc gia và kiểm soát nhà nước?

Trả lời rút gọn:

- Hội đồng bầu cử quốc gia, do Quốc hội thành lập, tổ chức bầu cử đại biểu Quốc hội và chỉ đạo công tác bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp.

Câu 2: Hội đồng bầu cử quốc gia và Kiểm toán nhà nước có chức năng, nhiệm vụ gì? Hãy nêu ví dụ thể hiện chức năng, nhiệm vụ đó.

Trả lời rút gọn:

- Chức năng, nhiệm vụ của Hội đồng bầu cử quốc gia được quy định tại khoản 1 Điều 117; và chức năng, nhiệm vụ của Kiểm toán nhà nước được quy định tại khoản 1 Điều 118 của Hiến pháp.

Luyện tập

Câu 1: Em hãy cho biết các ý kiến sau đây đúng hay sai. Vì sao?

a. Bộ máy nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức theo bốn cấp.

b. Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân và là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất.

c. Chủ tịch Hội đồng nhân dân có quyền miễn nhiệm Chủ tịch Uỷ ban nhân dân.

d. Toà án nhân dân là cơ quan duy nhất thực hiện quyền tư pháp.

e. Khi thực hiện quyền công tố, Viện kiểm sát nhân dân độc lập và chỉ tuân theo pháp luật.

Trả lời rút gọn:

a. Sai. 

=> Bộ máy nhà nước Cộng hoà xã hội Việt Nam bao gồm Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân, Toà án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Hội đồng bầu cử quốc gia và Kiểm toán nhà nước.

b. Đúng

c. Sai

=> Chức năng và nhiệm vụ của Ủy ban nhân dân được quy định tại Điều 114 của Hiến pháp năm 2013. Đó là cơ quan chấp hành của Hội đồng nhân dân và cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương. Ủy ban nhân dân tổ chức thi hành Hiến pháp và pháp luật ở địa phương, thực hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân và các nhiệm vụ từ cơ quan nhà nước cấp trên giao.

d. Đúng

e. Sai.

=> Tuân theo pháp luật và hiến pháp

Câu 2: Em đồng tình hay không đồng tình với các hành vi nào sau đây? Vì sao?

a. K từ chối khi được bạn học rủ xem một clip có nội dung xuyên tạc về các cơ quan quyền lực nhà nước trên mạng xã hội.

b. T vừa quan sát sơ đồ bộ máy nhà nước vừa đọc các quy định trong Hiến pháp để hiểu rõ hơn về bộ máy nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

c. M biết các bạn trong nhóm đang hiểu sai quy định của Hiến pháp về Chính phủ nhưng vẫn im lặng. không lên tiếng nhắc nhở.

d. V đăng bài tập tìm hiểu về tổ chức bộ máy nhà nước theo Hiến pháp năm 2013 lên mạng xã hội nhờ người khác làm giúp.

Trả lời rút gọn:

a. Đồng tình. Vì bạn biết đó là thông tin không đúng sự thật nên không xem

b. Đống tình. Vì bạn biết cách tìm hiểu về bộ máy nhà nước

c.Không đồng tình. M phải lên tiếng giải thích cho các bạn hiểu rõ hơn

d. Không đồng tình. Vì V cần tự giác làm bài tập của mình để trau dồi thêm kiến thức đồng thời hiểu rõ hơn về bộ máy nhà nước

Câu 3: Xử lí tình huống

a. Buổi tối, khi hai anh em H đang làm bài tập về nhà thì em gái H bỗng quay sang hỏi:

“Anh ơi, tại sao Chủ tịch nước lại có thể thay mặt Nhà nước ta về đối nội, đối ngoại được hả anh?”

Nếu là H, em sẽ trà lời câu hỏi của em gái như thế nào?

b. Chính quyền xã A tổ chức cho thanh thiếu niên trên địa bàn họp để thảo luận, đóng góp ý kiến về việc xây dựng trung tâm thể dục thể thao của xã. Biết tin, C rủ V cùng đi họp nhưng V từ chối vì cho rằng trẻ em như mình đóng góp ý kiến là không có giá trị. V tin tưởng các lãnh đạo xã sẽ đủ sáng suốt để tự quyết định mọi việc. Người dân chỉ cần thực hiện các quyết định đó là được. C không đồng tình với suy nghĩ của V nhưng không biết nên giải thích thế nào để V thay đổi ý định. Nếu là C, em sẽ làm gì?

Trả lời rút gọn:

a. Bác là người sáng lập nước Việt Nam và có cương vị cao nhất, có toàn quyền.

b. Nếu là C, em sẽ giải thích cho V rằng đây là cuộc họp thảo luận đóng góp ý kiến của thanh niên, mọi người đều có quyền đưa ra ý kiến riêng và dựa trên đó đưa ra quyết định phù hợp và đúng đắn nhất.

Câu 4: Em hãy nêu những việc học sinh nên làm và không nên làm để góp phản xây dựng bộ máy nhà nước vững mạnh.

Trả lời rút gọn:

- Tuân thủ hiến pháp và pháp luật của nhà nước đưa ra

- Không tham gia các tệ nạn xã hội

Vận dụng

Câu hỏi: Em hãy tìm hiểu và vẽ sơ đồ hệ thống tổ chức của Uỷ ban nhân dân đa phương em đang sống và chia sẻ với thẳy cô cùng các bạn.

Trả lời rút gọn:

HS tìm hiểu nơi mình sống và vẽ sơ đồ