Slide bài giảng Kinh tế pháp luật 10 kết nối bài 22: Tòa án nhân dân và viện kiểm soát nhân dân

Tóm lược nội dung

BÀI 22: TÒA ÁN NHÂN DÂN VÀ VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN

Mở đầu

Câu hỏi: Em cùng các bạn xem một số hình ảnh hoặc clip xét xử của một phiên tòa và chia sẻ những hiểu biết của em về Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân.

Trả lời rút gọn:

- Toà án nhân dân là cơ quan xét xử của nước, thực hiện quyền tư pháp bảo vệ công lí, quyền con người, quyền công dân, và lợi ích hợp pháp của tổ chức và cá nhân.

- Viện kiểm sát nhân dân thực hiện chức năng công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp, do Viện trưởng lãnh đạo và chịu sự chỉ đạo của cấp trên.
Khám phá 1

Câu hỏi: Em hãy đọc các thông tin sau để Trả lời rút gọn câu hỏi:

1. Tòa án nước ta thực hiện các hoạt động xét xử nhằm mục đích gì?

2. Theo em, Tòa án nhân dân có vai trò gì?
Trả lời rút gọn:

1. Hoạt động xét xử của Toà án nhằm mục đích thực hiện quyền tư pháp và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, và lợi ích của đất nước.

2. Toà án thực hiện quyền tư pháp để bảo vệ công lí, quyền con người, quyền công dân, chế độ xã hội chủ nghĩa, và lợi ích hợp pháp của tổ chức và cá nhân.
Khám phá 2

Câu hỏi: Dựa vào sơ đồ 1 và hình 1, em hãy trình bày cơ cấu tổ chức và hoạt động của Tòa án nhân dân. 
Trả lời rút gọn:

- Toà án nhân dân được tổ chức thành:

  + Toà án nhân dân tối cao, gồm Toà án nhân dân cấp cao, Toà án nhân dân cấp tỉnh, và Toà án nhân dân cấp huyện.

  + Toà án quân sự bao gồm: Tòa án quân sự trung ương, Toà án quân sự quân khu và tương đương, Tòa án quân sự khu vực. Mỗi tòa án có cơ cấu tổ chức riêng, được quy định trong luật và tổ chức độc lập theo thẩm quyền xét xử.

- Hoạt động của toà án:

  + Toà án nhân dân xét xử công khai.

  + Trong trường hợp cần, Toà án nhân dân có thể xét xử kín để bảo vệ bí mật nhà nước, thuần phong, mỹ tục của dân tộc, người chưa thành niên, hoặc đời tư theo yêu cầu chính đáng của đương sự.

  + Toà án nhân dân thực hiện xét xử tập thể và quyết định theo đa số, trừ trường hợp xét xử theo thủ tục rút gọn.

 Khám phá 3

Câu hỏi: Em hãy đọc các thông tin sau để Trả lời rút gọn câu hỏi:

1. Từ các thông tin trên, em hãy cho biết Viện kiểm sát nhân dân thành phố H thực hiện chức năng gì.

2. Chức năng thực hành quyền công tố của Viện kiểm soát nhân dân là gì?

3. Nêu ví dụ về việc Viện kiểm sát nhân dân thực hiện chức năng thực hành quyền công tố tại một phiên tòa.

Trả lời rút gọn:

1. Viện kiểm sát nhân dân thành phố H thực hiện chức năng công tố, mở phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án và đề nghị mức án tử hình cho cha dượng và án tù chung thân cho mẹ ruột bạo hành con gái 3 tuổi tử vong.

2. Chức năng thực hành quyền công tố của Viện kiểm sát nhân dân là hoạt động trong tố tụng hình sự để buộc tội người phạm tội, bắt đầu từ khi tiếp nhận tố giác đến khi xét xử án hình sự.

3. Ví dụ về việc Viện kiểm sát nhân dân thực hiện chức năng công tố tại một phiên tòa là xét xử vụ bạo hành bé gái 3 tuổi ở Hà Nội, trong đó buộc tội các bị can và đề nghị án phạt dựa trên kết quả điều tra vụ án.
Khám phá 4

Câu hỏi: Em hiểu thế nào về chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp của Viện kiểm sát nhân dân? Nêu ví dụ minh họa.

Trả lời rút gọn:

- Chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp là hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân để kiểm sát tính hợp pháp của các hành vi, quyết định của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động tư pháp. 

+ Việc này bao gồm tiếp nhận và giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và trong suốt quá trình giải quyết các vụ án; thi hành án; giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp, cũng như các hoạt động tư pháp khác theo quy định của pháp luật.

- Ví dụ: Xử lý vi phạm và yêu cầu, kiến nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền khắc phục, xử lý nghiêm minh vi phạm pháp luật trong hoạt động tư pháp; cũng như kiến nghị các biện pháp phòng ngừa vi phạm pháp luật và tội phạm.

Khám phá 5

Câu hỏi: Dựa vào sơ đồ 2 và thông tin trên, em hãy trình bày cơ cấu tổ chức và hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân.

Trả lời rút gọn:

- Cơ cấu tổ chức của Viện kiểm sát nhân dân Việt Nam bao gồm:

  + Viện kiểm sát nhân dân tối cao gồm: Viện kiểm sát nhân dân cấp cao, Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh, Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện.

  + Viện kiểm sát quân sự gồm: Viện kiểm sát quân sự trung ương, Viện kiểm sát quân sự quân khu và tương đương, Viện kiểm sát quân sự khu vực.

- Hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân bao gồm:

  + Tất cả các Viện kiểm sát được lãnh đạo bởi Viện trưởng.

  + Viện trưởng của Viện kiểm sát nhân dân cấp dưới chịu sự lãnh đạo từ Viện trưởng của Viện kiểm sát nhân dân cấp trên.

  + Viện trưởng của các Viện kiểm sát cấp dưới đều chịu sự lãnh đạo thống nhất từ Viện trưởng của Viện kiểm sát nhân dân tối cao.

Luyện tập 1

Câu 1: Em hãy cho biết các ý kiến sau đây đúng hay sai. Vì sao?

Trả lời rút gọn:

a. Sai. Vì Toà án nhân dân được phân chia thành các cấp do đó khi cần, người dân cần nộp đơn ở toà án phù hợp để được giải quyết vấn đề của bản thân.

b. Đúng. Vì Viện kiểm sát cấp trên có trách nhiệm kiểm tra, xử lý nghiêm minh vi phạm pháp luật của Viện kiểm sát cấp dưới. Viện trưởng Viện kiểm sát cấp trên có quyền rút, đình chỉ, huỷ bỏ quyết định trái pháp luật của Viện trưởng Viện kiểm sát cấp dưới. Do đó, nếu không chấp thuận, đồng tình với quyết định của Viện kiểm sát, người dân có thể khiếu nại lên Viện kiểm sát cấp cao hơn.

c. Đúng. Vì cần bảo mật những thông tin liên quan đến trẻ em để tránh gây ảnh hưởng tới cuộc sống hoặc tương lai sau này của trẻ em nên được xét xử kín.

d. Sai. Vì trong một số trường hợp, bản án của Toà án có thể xảy ra sai sót và sẽ được huỷ bỏ.

Luyện tập 2

Câu hỏi: Em đồng tình hay không đồng tình với hành vi nào sau đây? Vì sao?

 
Trả lời rút gọn:

a. Không đồng ý với hành vi của cán bộ Viện kiểm sát A vì việc tiết lộ thông tin vụ án có thể ảnh hưởng xấu đến quá trình điều tra.

b. Đồng ý. Chị B đã hoàn thành trách nhiệm công việc của mình một cách tốt, bảo vệ quyền lợi của người dân.

c. Đồng ý. Thông qua các phiên tòa giả định về bạo lực học đường, học sinh được cung cấp kiến thức về pháp luật, giúp nâng cao ý thức trong việc phòng chống bạo lực học đường.

d. Đồng ý với hành động của ông N. Việc này có thể hỗ trợ kiểm sát viên phát hiện và sửa chữa các sai sót (nếu có), đồng thời giúp họ đưa ra các quyết định chính xác hơn.
Luyện tập 3

Câu hỏi: Em hãy xử lí các tình huống sau:  

Nếu là N, em sẽ làm gì để B thay đổi ý định?

Nếu là H, em sẽ làm gì để mẹ thay đổi ý định? 

Trả lời rút gọn:

a. Nếu là N, tôi sẽ giải thích cho B về những lợi ích của việc tham gia xem xét xử vụ án ma túy. Điều này giúp nâng cao nhận thức về pháp luật và các vấn đề liên quan, đồng thời có thể giúp B và những người xung quanh tránh những sai lầm tương tự trong tương lai.

b. Nếu là H, tôi sẽ giải thích cho mẹ hiểu rằng anh trai đã phạm sai và cần phải chịu trách nhiệm trước pháp luật. Tôi sẽ khuyên mẹ không nên yêu cầu ai làm giả giấy tờ hoặc cung cấp lời khai giả vì những hành vi này vi phạm quy định của pháp luật và có thể bị xử lý theo quy định của pháp luật.

Vận dụng 1

Câu hỏi: Em hãy viết bài luận tuyên truyền nhiệm vụ bảo vệ công lí của Tòa án nhân dân và chia sẻ với thầy cô cùng các bạn.

Trả lời rút gọn:

Trong bộ máy nhà nước Việt Nam, chỉ có tòa án, không phải cơ quan nào khác, có nhiệm vụ bảo vệ công lý. Điều này đồng nghĩa với việc tòa án phải đảm bảo sự công bằng trong các vụ tranh chấp mà nó phải xét xử. Quan trọng hơn, tòa án cũng phải thể hiện sự công bằng đã được thực thi trong mỗi vụ tranh chấp mà nó giải quyết. Trong lịch sử lập hiến của Việt Nam, Hiến pháp năm 2013 là bản hiến pháp đầu tiên chỉ rõ tòa án có nhiệm vụ thi hành công lý.

Tòa án có nhiệm vụ bảo vệ quyền con người, quyền công dân, điều này có nghĩa là mọi khi người dân cho rằng quyền của họ bị xâm phạm, họ đều có quyền kiện đến tòa án để được bảo vệ. Tòa án có trách nhiệm tiếp nhận và giải quyết các vụ kiện theo thẩm quyền cụ thể được quy định trong luật tố tụng, xác định rõ hành vi vi phạm, mức độ vi phạm và hình phạt tương ứng cho các vi phạm đối với quyền con người, quyền công dân. Dù người vi phạm là ai, tất cả đều phải tuân thủ quyết định của tòa án.

Chế độ Xã hội Chủ nghĩa được xây dựng trên nền tảng dân chủ, với quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân và bản chất của nhà nước là của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Chế độ này coi trọng công lý, công bằng và tôn trọng quyền con người, quyền công dân. Khi người dân cảm thấy có công lý và sự tôn trọng quyền con người, quyền công dân trong xã hội, họ sẽ tin tưởng vào chế độ này. Do đó, việc tòa án bảo vệ công lý cũng là thực hiện nhiệm vụ bảo vệ chế độ Xã hội Chủ nghĩa. Ngược lại, nếu tòa án không thể bảo vệ công lý, không thể thể hiện sự công bằng trong xã hội, hoặc công lý quá xa vời với người dân, sẽ phản tác dụng. Khi đó, người dân sẽ mất niềm tin vào tòa án và công lý, dẫn đến mất lòng tin vào chế độ.

Thực hiện nhiệm vụ bảo vệ công lý cũng là cơ sở để tạo ra lòng tin của người dân đối với tòa án. Mất lòng tin vào tòa án là điều tồi tệ nhất. Khi đó, người dân sẽ nghĩ rằng tòa án không thể bảo vệ quyền và lợi ích của họ và họ sẽ không tìm đến tòa án khi có tranh chấp. Từ đó, họ mất lòng tin vào công lý trong xã hội. Mất lòng tin của người dân, tòa án sẽ trở thành vô nghĩa đối với xã hội. Tóm lại, chỉ khi hoàn thành nhiệm vụ "bảo vệ công lý" thì tòa án mới có thể giành được niềm tin của xã hội.
Vận dụng 2

Câu hỏi: Em hãy viết bài luận tuyên truyền chức năng thực hành quyền công tố của Viện kiểm sát nhân dân nhằm đảm bảo xét xử kịp thời, nghiêm chỉnh, đúng pháp luật.

 Trả lời rút gọn:

Thực hành quyền công tố là hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân trong tố tụng hình sự để buộc tội người phạm tội theo quy định của pháp luật. Hoạt động này bao gồm việc tiếp nhận tố giác, tin báo, kiến nghị khởi tố và tham gia vào quá trình khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử vụ án hình sự.

Mục tiêu của việc thực hành quyền công tố là đảm bảo rằng mọi hành vi phạm tội sẽ được phát hiện, điều tra và xử lý một cách kịp thời, công bằng và theo đúng quy định của pháp luật. Đồng thời, không để xảy ra các trường hợp oan sai, bao gồm việc không làm oan người vô tội và không để lọt tội phạm. Đảm bảo rằng không có ai bị khởi tố, bắt, tạm giữ, tạm giam trái luật và không bị hạn chế quyền con người, quyền công dân trái luật.