BÀI 7. CHIẾN TRANH LẠNH (1945 – 1991)

MỞ ĐẦU

Trong đêm 12, rạng sáng ngày 13-8-1961, toàn bộ phương tiện giao thông giữa Đông và Tây thành phố Béc-lin đột ngột bị chặn lại. Trong một đêm, 14 500 quân Đông Đức, được sự yểm trợ của quân đội Liên Xô, đã xây dựng bức tường dài gần 50 km. Trong 28 năm tồn tại (1961 – 1989), Bức tường Béc-lin trở thành biểu tượng của Chiến tranh lạnh.

Vậy Chiến tranh lạnh diễn ra do những nguyên nhân nào? Biểu hiện và hậu quả của cuộc chiến tranh này là gì?

Giải rút gọn:

1. Nguyên nhân:

- Sự đối lập về hệ tư tưởng, mục tiêu, lợi ích chiến lược giữa hai siêu cường 

- Mỹ lo ngại sự phát triển của chủ nghĩa xã hội và ảnh hưởng của Liên Xô trên thế giới

1. Biểu hiện:

- Cả hai siêu cường Mỹ và Liên Xô chạy đua vũ trang, tăng cường ngân sách quốc phòng. Bên cạnh đó, hai nước còn cạnh tranh sức mạnh kinh tế, khoa học – kĩ thuật

- Không có đối đầu trực tiếp giữa Mỹ và Liên Xô 

- Tháng 3-1985, quan hệ Liên Xô – Mỹ trở nên hoà dịu. 

- Tháng 12-1989, tuyên bố chấm dứt Chiến tranh lạnh.

1. Hậu quả:

- Đẩy thế giới vào tình trạng căng thẳng, đứng trước nguy cơ bùng nổ cuộc chiến tranh thế giới mới có vũ khí hạt nhân.

- Nền kinh tế Mỹ và Liên Xô suy yếu

- Dẫn đến các cuộc chiến tranh cục bộ, xung đột khu vực 

I. NGUYÊN NHÂN

Câu hỏi: Nguyên nhân nào dẫn đến sự bùng nổ của Chiến tranh lạnh?

Giải rút gọn:

- Sự đối lập về hệ tư tưởng, mục tiêu, lợi ích chiến lược giữa hai siêu cường

- Mỹ lo ngại sự phát triển của chủ nghĩa xã hội và ảnh hưởng của Liên Xô trên thế giới

II. BIỂU HIỆN

Câu hỏi: Trình bày những biểu hiện của Chiến tranh lạnh.

Giải rút gọn:

- Hai siêu cường chạy đua vũ trang, tăng cường ngân sách quốc phòng, cạnh tranh sức mạnh kinh tế, khoa học – kĩ thuật:

+ Kinh tế: 

• Mỹ: Kế hoạch Phục hưng châu Âu, viện trợ cho Nhật Bản,...

• Liên Xô: Hội đồng tương trợ kinh tế (SEV, 1949); viện trợ cho các nước Đông Âu

+ Quân sự:

• Mỹ: Thành lập NATO, ANZUS, SEATO, CENTO

• Liên Xô: Thành lập Hiệp ước Vác-xa-va 

- Tuy không có đối đầu trực tiếp giữa Mỹ và Liên Xô nhưng các cuộc chiến tranh cục bộ, khủng hoảng vẫn bùng nổ.

- Tháng 3-1985, quan hệ Liên Xô – Mỹ trở nên hoà dịu. 

- Tháng 12-1989, tuyên bố chấm dứt Chiến tranh lạnh.

III. HẬU QUẢ

Câu hỏi: Nêu hậu quả của Chiến tranh lạnh.

Giải rút gọn:

- Đẩy thế giới vào tình trạng căng thẳng, đứng trước nguy cơ bùng nổ cuộc chiến tranh thế giới mới có vũ khí hạt nhân.

- Khiến nền kinh tế Mỹ và Liên Xô suy yếu

- Dẫn đến các cuộc chiến tranh cục bộ, xung đột khu vực 

- Để lại hậu quả đối với thế giới 

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu 1: Lập bảng thống kê về Chiến tranh lạnh theo các nội dung: nguyên nhân, biểu hiện, hậu quả vào vở ghi.

Giải rút gọn:

Câu 2: Sưu tầm tài liệu về một cuộc chiến tranh cục bộ, khủng hoảng trong Chiến tranh lạnh mà em quan tâm. Giới thiệu tài liệu đó với thầy cô và bạn học.

Giải rút gọn:

Khủng hoảng tên lửa Cuba (1962): "13 ngày kinh hoàng"

- Tư liệu: Khủng hoảng tên lửa Cuba: 13 ngày kinh hoàng

- Giới thiệu với thầy cô, bạn học:

+ Khủng hoảng tên lửa Cuba là một cuộc đối đầu căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Liên Xô vào tháng 10 năm 1962..

+ Khủng hoảng tên lửa Cuba được coi là một trong những thời điểm nguy hiểm nhất trong lịch sử Chiến tranh Lạnh. 

+ Khủng hoảng này cho thấy tầm quan trọng của ngoại giao và đối thoại trong việc giải quyết các tranh chấp quốc tế