BÀI 2. CHÂU ÂU VÀ NƯỚC MỸ TỪ NĂM 1918 ĐẾN NĂM 1945

MỞ ĐẦU

Ngày 9-11-1918, hàng trăm nghìn công nhân và binh lính thủ đô Béc-lin đình công, biểu tình lật đổ Hoàng đế Đức. Sự kiện này bắt đầu cuộc Cách mạng tháng Mười một, dẫn đến sự sụp đổ của đế quốc Đức. Cũng trong thời gian này, những cuộc đấu tranh của nhân dân diễn ra ở hầu khắp các nước châu Âu, tạo nên phong trào cách mạng 1918 - 1923.

Vậy những nét chính về phong trào cách mạng ở châu Âu sau Chiến tranh thế giới thứ nhất là gì? Quốc tế Cộng sản được thành lập ra sao? Đại suy thoái kinh tế 1929 – 1933 và quá trình hình thành chủ nghĩa phát xít ở châu Âu diễn ra như thế nào? Tình hình chính trị và kinh tế của nước Mỹ giữa hai cuộc chiến tranh thế giới có điểm gì nổi bật?

Giải rút gọn:

- Những nét chính:

+ Phong trào cách mạng ở Châu Âu chịu tác động mẽ: Cách mạng tháng Mười Nga và sự thành lập Xô viết; chịu những hậu quả Chiến tranh thế giới thứ nhất

+ Phong trào diễn ra ở hầu hết các nước châu Âu

+ Công nhân và các tầng lớp nhân dân lao động đấu tranh dưới nhiều hình thức

+ Phong trào tạm lắng năm 1923

- Sự thành lập Quốc tế Cộng sản: Tháng 3-1919, Quốc tế thứ 3 (Quốc tế Cộng sản) được tổ chức 

- Nét chính đại suy thoái kinh tế 1929 – 1933:

+ Từ 1924 – 1929, kinh tế phát triển nhanh chóng, sản xuất ồ ạt, hàng hoá ế thừa, cung vượt quá cầu, đời sống nhân dân không được cải thiện, sức mua giảm

+ Ngày 24-10-1929, cuộc đại suy thoái kinh tế bùng nổ ở Mỹ và lan rộng sang các nước tư bản chủ nghĩa khác

+ Cuộc đại suy thoái tàn phá nặng nề nền kinh tế, chính trị – xã hội. 

- Hình thành chủ nghĩa phát xít:

+ Bất mãn với Trật tự Véc-xai – Oa-sinh-tơn, chịu hậu quả đại suy thoái kinh tế

+ Đức và I-ta-li-a đã phát xít hoá bộ máy chính quyền

+ Năm 1936, trục phát xít Béc-lin - Rô-ma được thiết lập.

- Tình hình chính trị và kinh tế của nước Mỹ giữa hai cuộc chiến tranh thế giới:

+ Chính trị:

• Về đối nội, Đảng Cộng hoà cầm quyền thi hành các chính sách đề cao sự phồn vinh của nền kinh tế, đàn áp phong trào đấu tranh của công nhân. 

• Về đối ngoại, thực hiện và đề cao chủ nghĩa biệt lập truyền thống, không tham gia vào Hội Quốc liên. 

+ Kinh tế:

• Năm 1920 – 1921: kinh tế Mỹ phát triển nhanh chóng

• Năm 1924 -1929: giai đoạn phồn vinh

• Năm 1929 – 1933: lâm vào đại suy thoái 

I. PHONG TRÀO CÁCH MẠNG 1918 – 1923 VÀ SỰ THÀNH LẬP QUỐC TẾ

Câu hỏi: Trình bày những nét chính về phong trào cách mạng ở Châu Âu những năm 1918 – 1923

Giải rút gọn:

- Nguyên nhân: 

+ Chịu sự tác động: Cách mạng tháng Mười Nga và sự thành lập Xô viết

+ Chịu hậu quả Chiến tranh thế giới thứ nhất

- Diễn biến:

+ Phong trào diễn ra ở hầu hết các nước châu Âu

+ Công nhân và các tầng lớp nhân dân lao động đấu tranh dưới nhiều hình thức

+ Cuối năm 1923 các phong trào tạm lắng

Câu hỏi: Trình bày những nét chính về sự thành lập Quốc tế Cộng sản.

Giải rút gọn:

- Tháng 3-1919, Quốc tế thứ 3 (Quốc tế Cộng sản) được tổ chức tại Mát-xcơ-va

- Quốc tế Cộng sản đáp ứng yêu cầu của phong trào công nhân, thúc đẩy sự phát triển của phong trào cộng sản và công nhân.

II. CUỘC ĐẠI SUY THOÁI KINH TẾ 1929 – 1933

Câu hỏi: Trình bày những nét chính về cuộc đại suy thoái kinh tế 1929 – 1933

Giải rút gọn:

- Giai đoạn 1924 – 1929, kinh tế phát triển nhanh chóng, sản xuất ồ ạt, hàng hoá ế thừa, cung vượt quá cầu, mà  đời sống nhân dân không được cải thiện, sức mua giảm, dẫn đến suy thoái kinh tế.

- Diễn biến:

+ Ngày 24-10-1929, thị trường chứng khoán Niu Y-oóc sụp đổ, cuộc đại suy thoái kinh tế bùng nổ ở Mỹ kéo dài 4 năm (1929 – 1933), trầm trọng nhất năm 1932.

+ Nhà máy, xi nghiệp, ngân hàng phải đóng cửa. Tổng thu nhập quốc dân sụt giảm nghiêm trọng, tỉ lệ thất nghiệp gia tăng

- Hậu quả: tàn phá nặng nề nền kinh tế, chính trị, xã hội, ra đời chủ nghĩa phát xít

III. SỰ HÌNH THÀNH CHỦ NGHĨA PHÁT XÍT Ở CHÂU ÂU

Câu hỏi: Trình bày những nét chính về sự hình thành chủ nghĩa phát xít ở châu Âu.

Giải rút gọn:

- Sự bất mãn với Trật tự Véc-xai – Oa-sinh-tơn cùng với hậu quả nặng nề của cuộc đại suy thoái kinh tế dẫn đến sự hình thành chủ nghĩa phát xít. 

- Diễn biến: 

+ Đức và I-ta-li-a đã phát xít hoá bộ máy chính quyền, chuẩn bị phân chia thế giới.

+ Năm 1936, trục phát xít Béc-lin - Rô-ma được thiết lập. Sự thắng thế của chủ nghĩa phát xít ở I-ta-li-a và Đức đã dẫn đến hình thành lò lửa chiến tranh ở châu Âu

IV. NƯỚC MỸ GIỮA HAI CUỘC CHIẾN TRANH THẾ GIỚI (1918 – 1939)

Câu hỏi: Nêu những nét nổi bật về tình hình chính trị của Mỹ giai đoạn 1918 – 1939.

Giải rút gọn:

+ Về đối nội, Đảng Cộng hoà cầm quyền thi hành các chính sách đề cao sự phồn vinh của nền kinh tế, đồng thời đàn áp phong trào đấu tranh của công nhân. 

+ Về đối ngoại, thực hiện và đề cao chủ nghĩa biệt lập truyền thống, không tham gia vào Hội Quốc liên, giữ nước Mỹ trung lập, công nhận và đặt quan hệ ngoại giao với Liên Xô; thực hiện chính sách “láng giềng thân thiện” với Mỹ La-tinh

Câu hỏi: Nêu các giai đoạn phát triển của kinh tế Mỹ giữa hai cuộc chiến tranh thế giới.

Giải rút gọn:

- Năm 1920 – 1921: phát triển nhanh 

- Năm 1924 - 1929: bước vào giai đoạn phồn vinh.

- Năm 1929 - 1933, lâm vào đại suy thoái 

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu 1: Tóm tắt những nét chính về các giai đoạn phát triển của châu Âu và nước Mỹ từ năm 1918 đến năm 1939.

Giải rút gọn:

- Châu Âu:

+ Phong trào cách mạng diễn ra ở hầu hết các nước châu Âu.

+ Công nhân và các tầng lớp nhân dân lao động tiến hành đấu tranh dưới nhiều hình thức.

+ Từ cuối năm 1923 phong trào tạm lắng.

+ Tháng 3-1919, Quốc tế thứ 3 (Quốc tế Cộng sản) được tổ chức tại Mát-xcơ-va.

+ Từ năm 1929 - 1933, châu Âu chịu ảnh hưởng của cuộc đại suy thoái kinh tế

+ Năm 1925, chế độ độc tài phát xít được thiết lập tại I-ta-li-a

+ Tại Đức, tháng 8-1934, xoá bỏ nền cộng hoà, thiết lập chế độ độc tài, tái vũ trang đất nước, chuẩn bị chiến tranh.

+ Năm 1936, trục phát xít Béc-lin - Rô-ma được thiết lập

- Mỹ:

+ Đảng Cộng hoà thi hành các chính sách đề cao sự phồn vinh của nền kinh tế, đồng thời đàn áp phong trào đấu tranh của công nhân.

+ Năm 1920 – 1921: kinh tế Mỹ phát triển nhanh chóng 

+ Năm 1924 - 1929: Kinh tế Mỹ bước vào giai đoạn phồn vinh

+ Năm 1929 - 1933, Mỹ lâm vào đại suy thoái 

Câu 2: Sưu tầm tư liệu về hậu quả của cuộc đại suy thoái kinh tế 1929 – 1933, giới thiệu với thầy cô và bạn học thông qua các hình thức như sơ đồ tư duy, băng hình, áp phích,...

Giải rút gọn:

Phố Wall và Phố Broad sau vụ sụp đổ thị trường chứng khoán năm 1929.