BÀI 2. THIÊN NHIÊN NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA VÀ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SẢN XUẤT, ĐỜI SỐNG

MỞ ĐẦU

Tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa là đặc điểm cơ bản và nổi bật nhất của tự nhiên Việt Nam. Đặc điểm này không chỉ thể hiện trong tất cả các thành phần tự nhiên với mức độ khác nhau, mà còn có ảnh hưởng đến các ngành sản xuất và đời sống xã hội. Vậy thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa ở nước ta biểu hiện trong các thành phần tự nhiên như thế nào? Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa có ảnh hưởng như thế nào đến sản xuất và đời sống?

Giải rút gọn:

- Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa ở nước ta biểu hiện ở các thành phần: địa hình, sông ngòi, đất, sinh vật.

- Ảnh hưởng đến sản xuất:

+ Tạo thuận lợi cho nước ta phát triển nền nông nghiệp nhiệt đới.

+ Mật độ sông ngòi lớn, hệ thống sông ngòi nhiều nước => nguồn cung cấp nước tưới và cải tạo đất trồng, hoạt động đánh bắt, nuôi trồng thuỷ sản nước ngọt; thuận lợi cho phát triển một số ngành kinh tế.

+ Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa tạo điều kiện cho hoạt động du lịch, nghỉ dưỡng có thể diễn ra quanh năm.

- Ảnh hưởng đến đời sống:

+ Là nguồn cung cấp nước dồi dào, đáp ứng nhu cầu khai thác nước sinh hoạt.

+ Ảnh hưởng tiêu cực chủ yếu của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đối với đời sống người dân 

I. BIỂU HIỆN CỦA THIÊN NHIÊN NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA

Câu hỏi: Dựa vào thông tin và hình 2, hãy trình bày các biểu hiện của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa thông qua các yếu tố khí hậu ở nước ta.

Giải rút gọn:

* Tính chất nhiệt đới

- Tính chất nhiệt đới của khí hậu Việt Nam biểu hiện ở một số yếu tố chủ yếu, trong đó có tổng số giờ năng trong năm và nhiệt độ trung bình năm cao.

- Tổng số giờ nắng trong năm phổ biến từ 1 400 đến 3.000 giờ. 

* Tính chất ẩm

- Lượng mưa từ 1 500 đến 2000 mm, nhiều nơi mưa trên 2 500 mm/năm. 

- Độ ẩm tương đối đạt từ 80 đến 85%; cân bằng ẩm luôn dương.

* Tính chất gió mùa

- Tính chất gió mùa của khí hậu thể hiện ở sự đối lập về hướng, tính chất gió và đặc điểm thời tiết, khí hậu giữa các mùa trong năm.

- Nằm trong khu vực nội chí tuyến => trong năm có hai mùa gió là: gió mùa đông và gió mùa hạ.

Câu hỏi: Dựa vào thông tin bài học, hãy trình bày biểu hiện của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa thông qua các thành phần tự nhiên ở nước ta.

Giải rút gọn:

* Địa hình

- Ở miền núi, quá trình xâm thực do mưa và dòng chảy diễn ra mạnh, làm cho địa hình bị chia cắt hiểm trở. 

- Ở đồng bằng và dọc các thung lũng sông diễn ra quá trình bồi tụ mạnh, làm tầng trầm tích ngày càng dày thêm, đồng thời diện tích đồng bằng liên tục được mở rộng về phía biển.

* Sông ngòi

- Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa biểu hiện ở mật độ sông ngòi lớn, sông ngòi nhiều nước, nhiều phù sa và chế độ dòng chảy thay đổi theo mùa.

- Nước ta có mạng lưới sông ngòi với mật độ lớn. Cả nước có 2 360 con sông có chiều dài từ 10 km trở lên.

* Đất

- Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa biểu hiện ở quá trình hình thành đất và các loại đất chính.

- Trong điều kiện nhiệt, ẩm cao và phân mùa nên đất thường có độ dày lớn nhưng dễ bị xói mòn, rửa trôi, đặc biệt là ở các vùng đồi núi dốc. 

* Sinh vật

- Các loài sinh vật nhiệt đới ở nước ta chiếm tỉ lệ cao, thực vật có gần 70%.

- Hệ sinh thái rừng nhiệt đới gió mùa là kiểu rừng đặc trưng nhất của tự nhiên Việt Nam. 

II. ẢNH HƯỞNG ĐẾN SẢN XUẤT VÀ ĐỜI SỐNG

Câu hỏi: Dựa vào thông tin bài học, hãy phân tích những ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió màu đến sản xuất ở nước ta.

Giải rút gọn:

* Ảnh hưởng đến sản xuất

- Đối với nông nghiệp:

+ Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa => thuận lợi cho nước ta phát triển nền nông nghiệp nhiệt đới, các hoạt động sản xuất nông nghiệp có thể diễn ra quanh năm, tạo điều kiện để thâm canh, tăng vụ, đa dạng hoá cơ cấu cây trồng, vật nuôi.

+ Hệ thống sông ngòi nhiều nước là nguồn cung cấp nước tưới và cải tạo đất trồng. 

+ Tuy nhiên, tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa đã có những ảnh hưởng tiêu cực đối với sản xuất nông nghiệp. 

- Đối với các ngành khác:

+ Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa tạo thuận lợi cho phát triển một số ngành kinh tế như: du lịch, giao thông vận tải, xây dựng....

+ Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa tạo điều kiện cho hoạt động du lịch, nghỉ dưỡng có thể diễn ra quanh năm.

+ Mật độ sông ngòi lớn, nguồn nước dồi dào => phát triển giao thông vận tải đường thuỷ, thuỷ điện, cung cấp nước cho các ngành sản xuất. 

+ Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa cũng gây nhiều khó khăn cho các ngành kinh tế. 

Câu hỏi: Dựa vào thông tin bài học, hãy phân tích những ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến đời sống của người dân.

Giải rút gọn:

- Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa ở nước ta ảnh hưởng đến đời sống của người dân.

- Lượng mưa và lưu lượng dòng chảy sông ngòi lớn của vùng nhiệt đới ẩm là nguồn cung cấp nước dồi dào, đáp ứng nhu cầu khai thác nước sinh hoạt 

- Ảnh hưởng tiêu cực chủ yếu của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đối với đời sống người dân là có nhiều thiên tai.

LUYỆN TẬP – VẬN DỤNG

Câu 1: Phân tích những thuận lợi, khó khăn của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến một trong các ngành sản xuất ở nước ta.

Giải rút gọn:

Câu 2: Thu thập thông tin và viết báo cáo ngắn về ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến một trong các ngành sản xuất: nông nghiệp hoặc công nghiệp hoặc giao thông vận tải hoặc du lịch ở địa phương em.

Giải rút gọn:

Ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến ngành du lịch ở Hà Nội

1. Thuận lợi:

- Khí hậu đa dạng:

+ Mùa xuân: mát mẻ, dễ chịu, thích hợp cho du lịch tham quan, lễ hội.

+ Mùa hè: nóng ẩm, thích hợp cho du lịch nghỉ dưỡng, tắm biển.

+ Mùa thu: mát mẻ, lãng mạn, thích hợp cho du lịch khám phá, chụp ảnh.

+ Mùa đông: lạnh, có tuyết rơi (hiếm), thích hợp cho du lịch trải nghiệm văn hóa.

- Phong cảnh thiên nhiên đa dạng: sông hồ, đầm lầy, ruộng lúa; hang động, thác nước, rừng nguyên sinh.

- Di sản văn hóa phong phú:

+ Nhiều di tích lịch sử, văn hóa

+ Lễ hội truyền thống đa dạng

2. Khó khăn:

- Mùa mưa bão gây ảnh hưởng đến hoạt động du lịch ngoài trời; nguy cơ sạt lở đất, lũ lụt.

- Nắng nóng gay gắt: Ảnh hưởng đến sức khỏe du khách 

- Ô nhiễm môi trường: Ảnh hưởng đến chất lượng du lịch; gây mất mỹ quan đô thị.