BÀI 17. MỘT SỐ NGÀNH CÔNG NGHIỆP

MỞ ĐẦU

Nước ta đã hình thành một số ngành công nghiệp mang lại hiệu quả cao về kinh tế - xã hội, đồng thời đã tác động mạnh mẽ đến sự phát triển của các ngành kinh tế khác. Vậy, ở nước ta có các ngành công nghiệp nào? Đặc điểm phát triển và phân bố ra sao?

Giải rút gọn:

I. CÔNG NGHIỆP KHAI THÁC THAN, DẦU, KHÍ

Câu hỏi: Dựa vào hình 17.1 và thông tin trong bài, hãy trình bày đặc điểm phát triển và phân bố công nghiệp khai thác than, dầu, khí ở nước ta.

Giải rút gọn:

II. CÔNG NGHIỆP SẢN XUẤT ĐIỆN

Câu hỏi: Dựa vào các hình 17.2, 17.3 và thông tin trong bài, hãy trình bày đặc điểm phát triển và phân bố công nghiệp sản xuất điện ở nước ta.

Giải rút gọn:

* Đặc điểm phát triển

- Nước ta có nhiều tiềm năng để phát triển công nghiệp sản xuất điện 

- Công nghiệp sản xuất điện nước ta phát triển mạnh từ giữa thế kỉ XX đến nay, sản lượng điện tăng nhanh, đạt tông 244,9 tỉ kWh (năm 2021). 

- Cơ cấu sản lượng điện khá đa dạng và có sự thay đổi, gồm: nhiệt điện, thuỷ điện, năng lượng tái tạo,...

* Phân bố

- Về thuỷ điện, nước ta có các nhà máy với công suất lớn như Sơn La (2 400 MW), Hoà Bình (1 920 MW), Lai Châu (1 200 MW), laly (720 MW),...

- Về nhiệt điện:

+ Các nhà máy nhiệt điện than với công suất lớn như Duyên Hải 1 (1 245 MW), Vũng Áng 1 (1 200 MW), Hải Phòng (1 200 MW), Quảng Ninh (1 200 MW),... 

+ Các nhà máy nhiệt điện chạy bằng khí (tua bin khí) với công suất lớn như Phú Mỹ 1 (1 140 MW), Nhơn Trạch 2 (750 MW), Cà Mau 1 (771 MW), Ô Môn 1 (660 MW),... 

- Về năng lượng tái tạo:

+ Các nhà máy điện gió có công suất lớn ở Đắk Lắk, Ninh Thuận,... 

+ Các nhà máy điện mặt trời có công suất lớn ở Phú Yên, Ninh Thuận, Trà Vinh,...

III. CÔNG NGHIỆP SẢN XUẤT SẢN PHẨM ĐIỆN TỬ, MÁY VI TÍNH

Câu hỏi: Dựa vào hình 16 và thông tin trong bài, hãy trình bày đặc điểm phát triển và phân bố công nghiệp sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính ở nước ta.

Giải rút gọn:

* Đặc điểm phát triển 

- Nước ta có nhiểu điều kiện thuận lợi để phát triển công nghiệp sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính 

- Ở nước ta, công nghiệp sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính là ngành công nghiệp trẻ, phát triển mạnh từ những năm 2000 trở lại đây.

- Sản phẩm của ngành khá đa dạng 

- Các hoạt động nghiên cứu, ứng dụng khoa học – công nghệ trong ngành đang được đẩy mạnh.

* Phân bố

- Công nghiệp sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính phân bố chủ yếu ở các đô thị lớn như Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ,... 

- Hiện nay, một số địa phương đã thu hút các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài vào ngành này như Bắc Ninh, Thái Nguyên, Bình Dương, Đồng Nai,…

IV. CÔNG NGHIỆP SẢN XUẤT, CHẾ BIẾN THỰC PHẨM

Câu hỏi: Dựa vào hình 16 và thông tin trong bài, hãy trình bày đặc điểm phát triển và phân bố công nghiệp sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính ở nước ta.

Giải rút gọn:

* Đặc điểm phát triển 

- Nhờ nguồn nguyên liệu trong nước phong phú, lực lượng lao động dồi dào, thị trường tiêu thụ rộng lớn,... => công nghiệp sản xuất, chế biến thực phẩm phát triển thuận lợi.

- Công nghiệp sản xuất, chế biến thực phẩm ở nước ta hình thành và phát triển mạnh từ cuối thế kỉ XIX. 

- Các sản phẩm của ngành khá đa dạng và không ngừng gia tăng về sản lượng.

-  Nhiều thành tựu khoa học – công nghệ được ứng dụng rộng rãi trong các nhà máy sản xuất, chế biến thực phẩm

* Phân bố: Công nghiệp sản xuất, chế biến thực phẩm phân bố rộng khắp cả nước

V. CÔNG NGHIỆP SẢN XUẤT ĐỒ UỐNG 

Câu hỏi: Dựa vào hình 17.4 và thông tin trong bài, hãy trình bày đặc điểm phát triển và phân bố công nghiệp sản xuất đồ uống ở nước ta. 

Giải rút gọn:

* Đặc điểm phát triển 

- Nước ta có nguồn nông sản dồi dào, nhiều điểm nước khoáng có chất lượng tốt, nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm đồ uống ngày càng gia tăng,...  => thuận lợi để phát triển công nghiệp sản xuất đồ uống.

- Công nghiệp sản xuất đồ uống ở nước ta phát triển mạnh, phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu. 

- Cơ cấu sản phẩm của ngành đa dạng, như nước tinh khiết, nước khoáng, bia,... 

- Nhiều sản phẩm hiện nay do các tập đoàn lớn trên thế giới sản xuất. 

- Các thành tựu khoa học - công nghệ đang được ứng dụng rộng rãi

* Phân bố: Ngành công nghiệp này thường phân bố ở các đô thị, đặc biệt là các đô thị lớn. Một số cơ sở sản xuất phân bố gần nguồn nước khoáng.

VI. CÔNG NGHIỆP DỆT, MAY

Câu hỏi: Dựa vào hình 17.4 và thông tin trong bài, hãy trình bày đặc điểm phát triển và phân bố công nghiệp sản xuất đồ uống ở nước ta. 

Giải rút gọn:

* Đặc điểm phát triển 

- Nguồn lao động dồi dào, thị trường tiêu thụ rộng lớn, một số nguồn nhiên liệu, nguyên liệu trong nước pho ng phú,... => thuận lợi phát triển ngành công nghiệp dệt, may.

- Công nghiệp dệt, may ở nước ta hình thành vào khoảng thế kỉ XIX 

- Hiện nay, các sản phẩm công nghiệp dệt, may đa dạng, nhiều sản phẩm không ngừng gia tăng về sản lượng.

- Quá trình tự động hoá dây chuyền sản xuất đang được triển khai rộng rãi trong các cơ sở sản xuất dệt, may.

* Phân bố: Công nghiệp dệt, may thường phân bố ở các đô thị lớn và các tỉnh như Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh, Hưng Yên, Hải Dương, Cần Thơ,…

VII. CÔNG NGHIỆP GIÀY DÉP

Câu hỏi: Dựa vào hình 17.4 và thông tin trong bài, hãy trình bày đặc điểm phát triển và phân bố công nghiệp sản xuất đồ uống ở nước ta. 

Giải rút gọn:

* Đặc điểm phát triển 

- Nhờ thuận lợi về lao động, thị trường, nguồn nguyên liệu trong nước,... => Công nghiệp giày dép phát triển khá nhanh 

- Nước ta có vị trí cao trên thế giới về sản lượng giày dép. 

- Các sản phẩm của ngành đa dạng, như giày dép da, giày vải, giày thể thao,... 

- Bên cạnh phương thức sản xuất thủ công, các công ty lớn cũng đang từng bước đưa rô-bốt vào trong một số công đoạn sản xuất. 

* Phân bố: Công nghiệp giày dép phân bố rộng khắp cả nước, đặc biệt ở các đô thị lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ,…

LUYỆN TẬP

Câu hỏi: Dựa vào hình 16 và kiến thức đã học, xác định đặc điểm phân bố của công nghiệp sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính ở nước ta và giải thích nguyên nhân của sự phân bố đó.

Giải rút gọn:

- Công nghiệp sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính phân bố chủ yếu ở các đô thị lớn như Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ,... 

- Một số địa phương đã thu hút các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài vào ngành này như Bắc Ninh, Thái Nguyên, Bình Dương, Đồng Nai,…

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Lựa chọn một ngành công nghiệp ở địa phương em sinh sống hoặc ở thành phố trực thuộc trung ương, sau đó viết bài giới thiệu ngắn về ngành công nghiệp đã chọn.

Giải rút gọn:

Ngành công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm tại Thành phố Hồ Chí Minh:

- Vị trí

+ Là một trong những ngành công nghiệp trọng điểm của Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM).

+ Đóng góp quan trọng vào an ninh lương thực, tạo việc làm và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của thành phố.

- Tiềm năng

+ TP.HCM là thành phố đông dân nhất cả nước, với hơn 13 triệu dân.

+ TP.HCM và các tỉnh lân cận có nguồn nguyên liệu nông sản phong phú.

+ TP.HCM có hệ thống giao thông đường bộ, đường thủy, đường hàng không phát triển.

+ TP.HCM có nguồn lao động dồi dào, được đào tạo bài bản.

- Thành tựu

+ Ngành chế biến lương thực thực phẩm TP.HCM đóng góp hơn 20% sản lượng toàn ngành của cả nước.

+ Giá trị sản xuất của ngành chế biến lương thực thực phẩm TP.HCM tăng bình quân 10%/năm.

+ Sản phẩm chế biến lương thực thực phẩm của TP.HCM xuất khẩu sang hơn 100 quốc gia và vùng lãnh thổ.

- Thách thức

+ Ngành chế biến lương thực thực phẩm TP.HCM cũng đang đối mặt với một số thách thức:

+ Ngành chế biến lương thực thực phẩm có sự cạnh tranh gay gắt từ các doanh nghiệp trong và ngoài nước.

+ Biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến nguồn nguyên liệu và chất lượng sản phẩm.

+ Nhu cầu đổi mới công nghệ để nâng cao năng lực cạnh tranh.

- Giải pháp

+ Đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm, xây dựng thương hiệu.

+ Tăng cường xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường xuất khẩu.

+ Chính sách hỗ trợ doanh nghiệp về vốn, công nghệ, đào tạo nhân lực.