BÀI 12: NHÀ PHÁT MINH 6 TUỔI

PHẦN CHUẨN BỊ

Câu hỏi: Chia sẻ với bạn câu chuyện về thời niên thiếu của một nhà bác học mà em đã được đọc hoặc được nghe kể. 

Giải nhanh:

Albert Einstein (1879 - 1955) là một trong những nhà khoa học vĩ đại nhất của nhân loại, người khai sinh ra “Thuyết tương đối”. Ông cùng với Newton chính là 2 tri thức lỗi lạc quyết định đến sự phát triển của lý thuyết vật lý hiện đại.

Thế nhưng khi còn nhỏ, Einstein không hề có biểu hiện gì nổi trội, thậm chí là phát triển trí tuệ rất chậm. Năm 4 tuổi, ông vẫn chưa biết nói, cha của Einstein đã tìm mọi cách để giúp con mình phát triển như những đứa trẻ khác.

Trong thời gian đi học, sức học của Einstein rất kém, đuối hơn nhiều so với các bạn bè khác. Thầy Hiệu trưởng trường Einstein theo học cũng quả quyết với cha cậu rằng “thằng bé này mai sau lớn lên sẽ chẳng làm được gì đâu”.

Những lời giễu cợt và sự trêu đùa ác ý của mọi người xung quanh khiến cho cậu bé Einstein rất buồn tủi. Cậu trở nên sợ phải đến trường, sợ phải đối mặt với các thầy cô và bạn bè. Cậu cũng cho rằng mình đúng là đứa trẻ ngốc nghếch thật sự.

Thế nhưng nhờ sự động viên rất lớn của mẹ - một người phụ nữ thông minh, xinh đẹp và có học vấn cao, trí tuệ Einstein phát triển nhanh chóng, cậu bé còn dần khắc phục được tính tự ti và trở nên lạc quan, vui vẻ.

Einstein rất hay nêu ra những câu hỏi lạ lùng, thậm chí có phần quái dị, chẳng hạn như: Tại sao kim nam châm lại chỉ về hướng Nam? Thời gian là gì? Không gian là gì?... Mọi người đều cho rằng cậu bé này là người đầu óc có vấn đề.

Nhưng họ không ngờ rằng, chính những câu hỏi có vấn đề ấy của cậu bé đã giúp Einstein có được thành công sau này.

PHẦN ĐỌC

Bài đọc: Nhà phát minh 6 tuổi – Theo Gương hiếu học của 100 doanh nhân đoạt giải Nô-ben

Câu 1: Điều lạ mà cô bé Ma-ri-a quan sát được khi gia nhân bưng trà lên là gì?

Giải nhanh:

Tách đựng trà thoạt đầu trượt trong đĩa nhưng khi nước trà tớt ra đĩa thì những tách trà kia bỗng nhiên dừng chuyển động, cứ như  bị cái gì đó ngăn lại. 

Câu 2: Tìm trong bài đọc các thông tin về việc làm thí nghiệm của Ma-ri-a.

Giải nhanh:

- Cô bé vào bếp, lấy một bộ đồ trà ra và tự mình làm đi làm lại thí nghiệm.

- Cô bé hiểu ra: Khi giữa tách trà và đĩa có một chút nước thì tách trà sẽ đứng yên. 

Câu 3: Câu trả lời Ma-ri-a tìm được sau khi làm thí nghiệm là gì?

Giải nhanh:

Khi giữa tách trà và đĩa có một chút nước thì tách trà sẽ đứng yên. 

Câu 4: Câu nói của người cha: “Đây sẽ là giáo sư đời thứ bảy của gia tộc tôi!' thể hiện điều gì?

Giải nhanh:

Thể hiện Ma-ri-a thực sự là cô bé tài năng, thông minh thiên bẩm và rất tinh tường khi phát hiện ra những hiện tượng vật lí xung quanh mình. 

Câu 5: Nêu cảm nghĩ của em về nhân vật Ma-ri-a.

Giải nhanh:

Nhân vật Ma-ri-a là một nhân vật thiên tài rất đáng ngưỡng mộ, thông minh và tinh tường khi có thể hiểu và nhận ra được rất nhiều điều khi chỉ mới 6 tuổi. Đó là điều đặc biệt so với các bạn cùng trang lứa. Chính vì vậy mà sau này Ma-ri-a trở thành giáo sư  của nhiều trường đại học và là người phụ nữ đầu tiên nhận giải Nobel, người đầu tiên và là phụ nữ duy nhất vinh dự giành được hai Giải Nobel trong hai lĩnh vực khác nhau – vật lý và hóa học.

PHẦN LUYỆN TỪ VÀ CÂU

Câu 1: Tìm trong bài đọc Nhà phát minh 6 tuổi những từ có chứa tiếng "gia”, nêu nghĩa của những từ đó.

Giải nhanh: 

- gia đình: là một cộng đồng người sống chung và gắn bó với nhau bởi các mối quan hệ tình cảm, quan hệ hôn nhân, quan hệ huyết thống, quan hệ nuôi dưỡng và/hoặc quan hệ giáo dục. Gia đình có lịch sử từ rất sớm và đã trải qua một quá trình phát triển lâu dài.

- gia nhân: Người làm việc vặt trong gia đình dưới chế độ cũ.

- gia tộc: tập hợp gồm nhiều gia đình có cùng huyết thống

Câu 2: Chuyển câu sử dụng dấu ngoặc kép sau đây thành câu sử dụng dấu gạch ngang.

"Ông nâng bổng cô con gái nhỏ lên vai, đi thẳng ra phòng khách, hân hoan nói: “Đây sẽ là giáo sư đời thứ bảy của gia tộc tôi!"

Giải nhanh: 

Ông nâng bổng cô con gái nhỏ lên vai, đi thẳng ra phòng khách và hân hoan nói - đây sẽ là giáo sư đời thứ bảy của gia tộc tôi!. 

PHẦN VIẾT

Tìm  hiểu cách viết bài văn kể lại một câu chuyện

Câu 1: Đọc bài văn dưới đây và thực hiện yêu cầu.

Em được mẹ tặng cuốn sách có nhan đề "100 câu chuyện cổ tích hay nhất thế giới". Đối với em, thú vị nhất trong cuốn sách là câu chuyện "Cô bé Lọ Lem". 

Chuyện kể rằng, đã lâu lắm rồi, ở một đất nước xa xôi, có cô bé xinh đẹp tên là Lọ Lem. Sau khi mẹ Lọ Lem mất, bố cô lấy vợ mới. Người vợ mới có hai cô con gái riêng và chẳng yêu thương Lọ Lem chút nào. Không lâu sau, bố Lọ Lem cũng qua đời, cuộc sống của cô càng khổ cực.

Một ngày nọ, vua tổ chức vũ hội. Mẹ kế và hai cô con gái đi dự hội, bắt Lọ Lem ở nhà nhặt đậu lẫn trong đống tro. Lọ Lem khóc nức nở. Thế rồi, một bà tiên xuất hiện giúp cô nhặt đậu, hoá phép cho cô váy dạ hội và đôi giày thuỷ tinh tuyệt đẹp. Bà còn biến quả bí ngô thành cỗ xe ngựa đưa Lọ Lem đi dự hội. Bà dặn Lọ Lem phải về trước 12 giờ đêm, nếu không mọi phép thuật sẽ tan biến.

Ở vũ hội, Lọ Lem xinh đẹp đến mức hoàng tử chỉ khiêu vũ với mình cô. Đến 12 giờ, vì vội ra về, Lọ Lem làm rơi một chiếc giày. Hoàng tử sai người đi khắp nơi tìm chủ nhân của chiếc giày. Hai cô chị cũng ướm thử giày nhưng không vừa. Tới lượt Lọ Lem thì vừa như in. Hoàng tử vui mừng đón cô về cung. Từ đó, họ sống bên nhau hạnh phúc đến cuối đời.

Em rất thích câu chuyện này vì cái kết thật có hậu. "Cô bé Lọ Lem" xứng đáng là một trong những câu chuyện cổ tích hay nhất thế giới.

(Nguyễn Ngọc Mai Chi)

a. Tìm phần mở bài, thân bài, kết bài của bài văn trên và nêu nội dung chính của mỗi phần.

b. Dựa vào câu chuyện được kể trong phần thân bài, nói tiếp diễn biến của các sự việc dưới đây: 

c. Trong bài văn, câu chuyện được kể lại theo cách nào ?

d. Những từ được in đậm trong bài văn có tác dụng gì ? 

Giải nhanh:

a. 

- Mở bài: Em được mẹ tặng cuốn sách có nhan đề "100 câu chuyện cổ tích hay nhất thế giới". Đối với em, thú vị nhất trong cuốn sách là câu chuyện "Cô bé Lọ Lem". 

=> Nội dung chính: Giới thiệu câu chuyện mà tác giả yêu thích nhất.

- Thân bài: Chuyện kể rằng,... hạnh phúc đến cuối đời.

=> Nội dung chính: Thuật lại nội dung câu chuyện. 

- Kết bài: Em rất thích câu chuyện này vì cái kết thật có hậu. "Cô bé Lọ Lem" xứng đáng là một trong những câu chuyện cổ tích hay nhất thế giới.

=> Nội dung chính: Nêu cảm xúc, suy nghĩ về câu chuyện. 

b. 

- Sự việc 2: cuộc sống của cô càng khổ cực.

- Sự việc 3: Mẹ kế và hai cô con gái đi dự hội, bắt Lọ Lem ở nhà nhặt đậu lẫn trong đống tro. Lọ Lem khóc nức nở. 

- Sự việc 4: Một bà tiên xuất hiện giúp cô nhặt đậu, hoá phép cho cô váy dạ hội và đôi giày thuỷ tinh tuyệt đẹp. Bà còn biến quả bí ngô thành cỗ xe ngựa đưa Lọ Lem đi dự hội. Bà dặn Lọ Lem phải về trước 12 giờ đêm, nếu không mọi phép thuật sẽ tan biến.

- Sự việc 5: Lọ Lem xinh đẹp đến mức hoàng tử chỉ khiêu vũ với mình cô. Đến 12 giờ, vì vội ra về, Lọ Lem làm rơi một chiếc giày.

- Sự việc 6: Hai cô chị cũng ướm thử giày nhưng không vừa. Tới lượt Lọ Lem thì vừa như in. Hoàng tử vui mừng đón cô về cung. Từ đó, họ sống bên nhau hạnh phúc đến cuối đời.

c. Trong bài văn, câu chuyện được kể lại theo sự việc diễn ra trong câu chuyện.

d. Những từ được in đậm trong bài văn có tác dụng liên kết chặt chẽ mạch viết của bài văn.

Câu 2: Trao đổi những điểm cần lưu ý khi viết bài văn kể lại một câu chuyện.

- Bố cục của bài văn.

- Trình tự của các sự việc.

- Từ ngữ dẫn dắt và kết nối các sự việc.

Giải nhanh:

Học sinh tự trao đổi

PHẦN ĐỌC MỞ RỘNG

Câu 1: Đọc bài thơ, bài văn viết về trải nghiệm trong cuộc sống.

Giải nhanh: 

- Bài thơ, bài văn viết về trải nghiệm cùng gia đình: đi du lịch, về quê,...

- Ví dụ: Biển của Đặng Hấn, Bài thơ về cây của Trương Tửu,…

Câu 2: Viết phiếu đọc sách theo mẫu.

Giải nhanh:

- Tên bài thơ, bài văn: Biển

- Tác giả: Đặng Hấn

- Ngày đọc: 04/01/2023

- Trải nghiệm trong cuộc sống được nhắc đến: đi biển cùng với gia đình

- Suy nghĩ của em về trải nghiệm: đó là  một trải nghiệm rất nhiều kỉ niệm, đáng giá và vui vẻ

- Em đã có trải nghiệm này chưa ? Cùng với ai ?: Em đã có trải nghiệm này cùng với gia đình của mình

- Mức độ yêu thích: 5*

Câu 3: 

PHẦN VẬN DỤNG

Câu hỏi: Tìm thêm các câu chuyện về các thần đồng hoặc nhà bác học nổi tiếng trên thế giới và ở Việt Nam (Thần đồng âm nhạc Mô-da, Kể chuyện thần đồng Việt Nam, …)

Giải nhanh:

Bài tham khảo 1:

Edison là con út trong một gia đình có 7 anh chị em. Bố ông, Samuel Edison là người Hà Lan, bà mẹ Nancy của ông là một giáo viên tiểu học người Scotland. Ông là Người đàn ông sở hữu 1907 bằng phát minh, một kỉ lục vô tiền khoáng hậu trong giới khoa học. Ông cũng đã đọc tới hơn 10.000 cuốn sách và mỗi ngày ông có thể đọc hết 3 cuốn sách. Tưởng nhớ đến ông, chúng ta cùng tìm hiểu về những câu chuyện ngộ nghĩnh của nhà bác học "ngốc" này ...

Edison đã từng ở trong một túp lều tranh, cậu bé nằm sấp trên một đống cỏ tranh, đầu tóc rối bù, dưới bụng là mấy quả trứng gà. Cậu cứ thế nằm im, vẻ mặt đầy chăm chú. Khi mẹ của cậu bé là Bà Nancy tìm hiểu sự việc, thực ra Edison đã nhìn thấy gà mẹ ấp trứng nở thành gà con nên tò mò muốn thử tự mình ấp xem có nở ra gà con được không.

Đến năm 7 tuổi, Edison được cha mẹ cho đi học ở ngôi trường độc nhất trong vùng trường, chỉ có một lớp học 40 học sinh lớn bé đủ cả. Edison được xếp ngồi gần thầy nhất, đó vốn là chỗ cho những học sinh kém cỏi nhất. Trong khi học, Edison không chú tâm trả lời câu hỏi của thầy giáo mà thường đặt ra nhiều câu hỏi hóc búa với thầy giáo. Vì thế, cậu thường đội sổ và bị bè bạn chê cười.

Thầy giáo của Edison đã từng nói về cậu: “Học trò này điên khùng, không đáng ngồi học lâu hơn”. Từ đó, Edison không đến trường nữa mà ở nhà tự học cùng mẹ.

Thậm chí, thầy hiệu trưởng từng viết những dòng nhận xét: "... trò T. Edison, con trai ông, là một trò dốt, lười và hư. Tốt nhất là nên cho trò ấy đi chăn lợn thì hơn vì chúng tôi thấy rằng trò ấy có học nữa thì sau này cũng không nên trò trống gì... "

Edison khi thấy thí nghiệm khí cầu bay của bố và cậu đã miệt mài tự chế ra mấy loại chất hóa học và bảo người làm thuê của bố là Max thử uống. Sau khi uống thứ thuốc Edison đưa cho, Max gần như ngất lịm người. Nhưng Edison vẫn một mực cho rằng: “Không bay lên được là thất bại của anh ta chứ không phải của mình”!

Năm 12 tuổi, Edison làm nghề bán báo và bán kẹo dạo trên tàu hỏa. Ngày ngày, vừa bán báo, Edison vừa tự mày mò nghiên cứu khoa học. Một lần, trong khi làm thí nghiệm, do không cẩn thận, Edison đã làm cháy toa tàu. Kết quả là cậu bị nhân viên soát vé tàu tát cho một cái ù tai và đuổi khỏi tàu, đồng thời cấm lai vãng đến đường ray nữa. Sự việc này đã khiến cho khả năng thính giác của Edison ngày một kém dần cho đến mãi về sau.

Trong suốt cuộc đời cống hiến tận tụy của mình với những phát minh vĩ đại, nổi tiếng nhất là bóng đèn điện. Edison như là một nhà khoa học tiêu biểu nhất của nước Mỹ và thế giới.

Bài tham khảo 2:

Albert Einstein (1879 - 1955) là một trong những nhà khoa học vĩ đại nhất của nhân loại, người khai sinh ra “Thuyết tương đối”. Ông cùng với Newton chính là 2 tri thức lỗi lạc quyết định đến sự phát triển của lý thuyết vật lý hiện đại.

Thế nhưng khi còn nhỏ, Einstein không hề có biểu hiện gì nổi trội, thậm chí là phát triển trí tuệ rất chậm. Năm 4 tuổi, ông vẫn chưa biết nói, cha của Einstein đã tìm mọi cách để giúp con mình phát triển như những đứa trẻ khác.

Trong thời gian đi học, sức học của Einstein rất kém, đuối hơn nhiều so với các bạn bè khác. Thầy Hiệu trưởng trường Einstein theo học cũng quả quyết với cha cậu rằng “thằng bé này mai sau lớn lên sẽ chẳng làm được gì đâu”.

Những lời giễu cợt và sự trêu đùa ác ý của mọi người xung quanh khiến cho cậu bé Einstein rất buồn tủi. Cậu trở nên sợ phải đến trường, sợ phải đối mặt với các thầy cô và bạn bè. Cậu cũng cho rằng mình đúng là đứa trẻ ngốc nghếch thật sự.

Thế nhưng nhờ sự động viên rất lớn của mẹ - một người phụ nữ thông minh, xinh đẹp và có học vấn cao, trí tuệ Einstein phát triển nhanh chóng, cậu bé còn dần khắc phục được tính tự ti và trở nên lạc quan, vui vẻ.

Einstein rất hay nêu ra những câu hỏi lạ lùng, thậm chí có phần quái dị, chẳng hạn như: Tại sao kim nam châm lại chỉ về hướng Nam? Thời gian là gì? Không gian là gì?... Mọi người đều cho rằng cậu bé này là người đầu óc có vấn đề.

Nhưng họ không ngờ rằng, chính những câu hỏi có vấn đề ấy của cậu bé đã giúp Einstein có được thành công sau này.

Bài tham khảo 3:

Isaac Newton là nhà khoa học tài danh. Những phát minh của ông có vai trò quan trọng trong lịch sử phát triển thế giới hiện đại.

Vì sinh non, cậu bé Isaac nhỏ xíu, đến nỗi mẹ cậu nghĩ rằng con trai có thể nằm gọn trong một cốc bia. Khi lên 3 tuổi, mẹ cậu tái hôn, chuyển đến sống với chồng mới, để lại Isaac cho bà ngoại chăm sóc.

Vì có ít bạn bè và hầu như chẳng ai thăm nom, Isaac giải trí bằng cách vẽ lên tường phòng ngủ của mình trên một căn gác tồi tàn.

Cậu vẽ các bức tranh về chim, tàu thuyền, thực vật và các hình hình học khác nhau. Khi vẽ một vật, thấy hài lòng, cậu sẽ chuyển sang làm bản sao của nó.

Isaac dành toàn bộ tiền tiêu vặt của mình để mua các công cụ như cưa, đục, rìu và búa. Cậu ở một mình hàng giờ trong phòng để tạo ra các mô hình đồng hồ mặt trời, cối xay gió, và giường tủ dành cho búp bê.

Lên 12 tuổi, vì học ở xa nhà, cậu ở trọ với gia đình nhà Clark, người quản lý một cửa hiệu thuốc trong làng. Ông Clark thường bào chế thuốc ở nhà, giúp Isaac có được cơ hội quan sát và tìm hiểu nguyên tắc cơ bản của hóa học.

Cậu say sưa vẽ, nghiên cứu suốt những năm tháng tuổi thơ trong đơn độc. Cậu không hề có bạn, cũng không hứng thú với việc đến trường. Có khi, cậu xếp thứ 78 trên tổng số 80 học sinh trong lớp.

Bởi bản tính đặc biệt của mình, Isaac bị bạn bè trên lớp không ưa, và trở thành mục tiêu của những kẻ bắt nạt. Sau vô số lần đụng độ, cậu quyết tâm thay đổi cách sống và sống đúng với khả năng thật sự của mình.

Cậu học tập chăm chỉ, miệt mài nghiên cứu thay vì cố gắng để được bạn bè chú ý. Đó cũng là lúc cậu tin rằng khoa học sẽ là con đường duy nhất mà mình lựa chọn.

Newton từ cậu bé vốn nhỏ con đã trở thành người khổng lồ trong thế giới khoa học. Bằng sự kiên trì, say mê và nỗ lực hết mình, ông đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho mỗi đứa trẻ.

Mỗi câu chuyện thơ bé của các nhà khoa học dù mang màu sắc riêng biệt, đều thấm đẫm tinh thần nỗ lực nghiên cứu, tìm tòi và vươn lên.

Dù ở những hoàn cảnh khó khăn đặc biệt, trước những biến động của thời đại, lịch sử, lòng say mê khoa học và khao khát thực hiện ước mơ của những nhà khoa học tài danh sẽ là sự khích lệ tuyệt vời dành cho mỗi độc giả trẻ hiện nay.

Bài tham khảo 4:

Rachel Carson, nhà sinh vật học huyền thoại, ngay từ nhỏ, đã phát triển “cảm giác thích tìm hiểu” về thế giới tự nhiên khi khám phá khu rừng xung quanh trang trại của gia đình mình ở Pennsylvania, Mỹ.

Càng khám phá thế giới bên ngoài, Rachel càng trở nên tò mò. Một ngày nọ, khi đang đi quanh sân, cô phát hiện vỏ sò hóa thạch lẫn trong đất cát.

Tâm trí của Rachel tràn ngập những câu hỏi: Nó có từ bao giờ? Làm thế nào mà nó lại đến được cánh đồng ở vùng nông thôn Pennsylvania, trong khi đại dương ở rất xa nơi đây?

Cô bé cũng mê mẩn quá trình phát triển trong tự nhiên. Cô bắt đầu thu thập sâu bướm và kén để xem chúng biến thành ngài và bướm.

Trong khi đó, mẹ của Rachel hướng dẫn cô cách bắt và thả côn trùng ra ngoài. Mẹ cô tin rằng các sinh vật cần được sống tự do trong môi trường của chúng.

Việc giáo dục ấy từ mẹ đã ảnh hưởng sâu sắc đến tư duy của Rachel khi trưởng thành. Cô say mê nghiên cứu tự nhiên và luôn ý thức tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường. Đây là điều mà cô đã theo đuổi suốt cuộc đời mình, với những tác phẩm, công trình nổi tiếng viết về chủ đề môi trường.