BÀI 12 MIỄN DỊCH Ở NGƯỜI VÀ ĐỘNG VẬT

I. NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH Ở NGƯỜI VÀ ĐỘNG VẬT

DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM

Hãy ghép các tác nhân gây bệnh với cách thức gây bệnh theo các yêu cầu dưới đây:

CH.Ghép đúng tác nhân sinh học (1, 2, 3 hoặc 4) với cách thức gây bệnh 

Giải nhanh:

1 - D; 2 - B; 3 - A; 4 - C.

CH.Ghép đúng tác nhân vật lí (1, 2, 3, 4 hoặc 5) với cách thức gây bệnh (A, B, C, D hoặc E).

Giải nhanh:

1 - D; 2 - A; 3 - E; 4 - C; 5 - B.

CH. Ghép đúng tác nhân hóa học (1, 2 hoặc 3) với cách thức gây bệnh (A, B hoặc C).

Giải nhanh:

1 - C; 2 - A; 3 - B.

CH.Ghép đúng nguyên nhân bên trong (1, 2) với cách thức gây bệnh (A, B).

Giải nhanh:

1 - B; 2 - A.

III. MIỄN DỊCH KHÔNG ĐẶC HIỆU

DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM

CH.Miễn dịch không đặc hiệu bảo vệ cơ thể chống lại mầm bệnh như thế nào?

Giải nhanh:

Hệ miễn dịch không đặc hiệu phản ứng chống lại các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus, ... Mầm bệnh có thể xâm nhập qua các hệ tiêu hóa, hô hấp, bài tiết, sinh dục và da. Hệ miễn dịch đóng vai trò hàng rào đầu tiên tiếp nhận và tiêu diệt chúng.

CH.Tại sao sốt vừa có ích lại vừa có hại đối với cơ thể?

Giải nhanh:

Sốt là tình trạng thân nhiệt cơ thể tăng lên và duy trì ở mức cao hơn thân nhiệt bình thường. Khi vùng tổn thương nhiễm khuẩn, đại thực bào vi khuẩn, virus và tiết ra chất gây sốt kích thích trung khu điều hòa thân nhiệt ở vùng dưới đồi, làm cơ thể tăng sinh nhiệt và sốt. Sốt có tác dụng bảo vệ cơ thể. Tuy nhiên, sốt cao trên 30^oC có thể gây nguy hiểm cho cơ thể như co giật, hôn mê, thậm chí tử vọng vì sốt cao làm tăng phản ứng quá mẫn gây sốc, tăng quá trình tiêu hủy, giảm kẽm và sắt trong máu. Ngoài ra, sốt làm cơ thể bị mất nước, rối loạn điện giải, có thể gây co giật. Người sốt cao cũng có thể bị các tổn thương thần kinh khác như mê sảng, lú lẫn, chán ăn, suy kiệt, suy tim, suy hô hấp...

IV. MIỄN DỊCH ĐẶC HIỆU

DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM

CH.Phân biệt miễn dịch không đặc hiệu và miễn dịch đặc hiệu.

Giải nhanh:

CH.Tế bào B, tế bào T và kháng thể nhận diện kháng nguyên tương ứng như thế nào?

Giải nhanh:

- Tế bào B và tế bào T có thụ thể kháng nguyên trên màng sinh chất, có vai trò như chìa khóa gắn với ổ khóa là kháng nguyên tương ứng. Các thụ thể này giống nhau trên mỗi tế bào và chỉ kết hợp được với loại kháng nguyên cụ thể.

- Khi tế bào B kích hoạt, chúng phân chia thành các tế bào tương, sản xuất kháng thể vào máu. Kháng thể, hay globulin miễn dịch, cũng có thụ thể kháng nguyên gắn với kháng nguyên như chìa khóa và ổ khóa. Tất cả kháng thể từ cùng một dòng tế bào B đều giống nhau và chỉ kết hợp được với kháng nguyên cụ thể.

CH.Tại sao hiệu quả bảo vệ cơ thể của đáp ứng miễn dịch thứ phát cao hơn nhiều so với đáp ứng miễn dịch nguyên phát?

Giải nhanh:

Bởi vì miễn dịch thứ phát diễn ra nhanh hơn (2 - 3 ngày), số lượng tế bào miễn dịch (tế bào T, tế bào B) và kháng thể nhiều hơn, đồng thời duy trì ở mức cao lâu hơn, dẫn đến khả năng chống lại mầm bệnh hiệu quả, giúp người và vật nuôi không bị bệnh hoặc có mắc bệnh thì cũng rất nhẹ.

V. CÁC BỆNH PHÁT SINH DO CHỨC NNAWG HỆ MIỄN DỊCH BỊ PHÁ VỠ

DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM

CH.Những bệnh nào có thể xuất hiện khi chức năng hệ miễn dịch bị phá vỡ?

Giải nhanh:

Những loại bệnh phát sinh do hệ miễn dịch suy giảm gọi là "bệnh cơ hội". Các bệnh cơ hội thường rất nhiều, như lao, tiêu chảy, viêm não, viêm phổi, ung thư, ...

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

CH.Tại sao tiêm vaccine có thể giúp phòng một số bệnh do virus và vi khuản gây ra ở người và vật nuôi?

Giải nhanh:

Khi tiêm vaccine, hệ miễn dịch của cơ thể nhận diện vaccine là vật lạ, sẽ huy động các kháng thể đến để tiêu diệt và ghi nhớ chúng, từ đó hình thành trí nhớ miễn dịch. Về sau khi tác nhân bệnh thật xâm nhập vào cơ thể, hệ miễn dịch sẽ tấn công tác nhân gây bệnh nhanh chóng và hiệu quả để bảo vệ cơ thể chống lại bệnh đó.

CH.Tìm gặp những người phụ trách y tế, những người phụ trách thú y của địa phương và đề nghị họ cho biết:

- Địa phương đã tiêm vaccine phòng chống những bệnh nào cho trẻ em và người lớn?

- Những loài động vật nuôi nào ở địa phương đã được tiêm vaccine phòng bệnh và phòng những bệnh nào?

Giải nhanh:

- Địa phương đã tiêm vaccine phòng chống nhiều loại bệnh truyền nhiễm như Viêm gan B, Cúm mùa, Sởi - Quai bị - Rubella, Thủy đậu, Uốn ván, Viêm màng não do não mô cầu khuẩn, Ung thư cổ tử cung và các bệnh do HPV, Viêm phổi và các bệnh do phế cầu khuẩn cho trẻ em và người lớn.

- Các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho động vật nuôi phải áp dụng biện pháp phòng bệnh bắt buộc bằng vắc xin như sau:

  + Trâu bò: Lở mồm long móng, Nhiệt thán, Tụ huyết trùng.

  + Lợn: Lở mồm long móng, Tụ huyết trùng, Dịch tả lợn.

  + Dê, cừu: Lở mồm long móng, Nhiệt thán.

  + Gà, chim cút: Cúm gia cầm (thể độc lực cao), Niu cát xơn.

  + Vịt, ngan: Cúm gia cầm (thể độc lực cao), Dịch tả vịt.

  + Chó, mèo: Dại động vật.

CH.Tại sao trước khi tiêm một số kháng sinh người phải thử phản ứng dị ứng của cơ thể với kháng sinh bằng cách tiêm một lượng rất nhỏ kháng sinh dưới da cẳng tay và theo dõi phản ứng xảy ra tại vị trí viêm?

Giải nhanh:

Trước khi tiêm một số kháng sinh người phải thử phản ứng dị ứng của cơ thể với kháng sinh bằng cách tiêm một lượng rất nhỏ kháng sinh dưới da cẳng tay và theo dõi phản ứng xảy ra tại vị trí viêm bởi vì cơ thể một số người có phản ứng quá mức với loại kháng nguyên nào đó gọi là dị ứng. 

Phản ứng dị ứng cấp tính đôi khi đưa đến sốc phản vệ. Sốc phản vệ xảy ra khi dị nguyên gây giải phóng lượng lớn histamin trên diện rộng. Hậu quả là co thắt phế quản, dãn các mạch máu ngoại vi, huyết áp giảm nhanh, ... dẫn đến não, tim không nhận đủ máu và O₂. Tình trạng thiếu O₂ có thể gây tử vọng sau vài phút.