Soạn giáo án Sinh học 11 chân trời sáng tạo bài 12: Miễn dịch ở động vật và người

Soạn chi tiết đầy đủ giáo án Sinh học 11 bài 12: Miễn dịch ở động vật và người - sách chân trời sáng tạo. Giáo án soạn chuẩn theo Công văn 5512 để các thầy cô tham khảo lên kế hoạch bài dạy tốt. Tài liệu có file tải về và chỉnh sửa được. Hi vọng, mẫu giáo án này mang đến sự hữu ích và tham khảo cần thiết. Mời thầy cô tham khảo

Ngày soạn: .../.../...

Ngày dạy: .../.../...

BÀI 12. MIỄN DỊCH Ở ĐỘNG VẬT VÀ NGƯỜI

MỤC TIÊU
Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

Nêu được các nguyên nhân bên trong và bên ngoài gây nên các bệnh ở động vật và người.
Phát biểu được khái niệm miễn dịch
Mô tả được khái quát về hệ miễn dịch ở người.
Phân biệt được miễn dịch không đặc hiệu và miễn dịch đặc hiệu
Trình bày được cơ chế mắc bệnh và cơ chế chống bệnh ở động vật.
Giải thích được vì sao nguy cơ mắc bệnh ở người rất lớn nhưng xã suất bị bệnh rất nhỏ.
Giải thích được cơ sở của hiện tượng dị ứng với chất kích thích, thức ăn; cơ chế thử phản ứng khi tiêm kháng sinh.
Trình bày được quá trình phá vỡ hệ miễn dịch của các tác nhân gây bệnh trong cơ thể người bệnh.
Phân tích được vai trò của việc chủ động tiêm phòng vaccine.
Điều tra việc thực hiện tiêm phòng bệnh, dịch trong trường học hoặc tại địa phương.

Năng lực

Năng lực chung:

Năng lực giao tiếp và hợp tác: Biết chủ động trong giao tiếp; tự tin và biết kiểm soát cảm xúc, thái độ khi nói trước nhiều người.
Năng lực tự chủ và tự học: Luôn chủ động, tích cực thực hiện những công việc của bản thân trong học tập về hệ miễn dịch.

Năng lực riêng:

Năng lực nhận thức sinh học:
- Nêu được các nguyên nhân bên trong và bên ngoài gây nên các bệnh ở động vật và người
- Phát biểu được khái niệm miễn dịch
- Mô tả được khái quát về hệ miễn dịch ở người.
- Phân biệt được miễn dịch không đặc hiệu và miễn dịch đặc hiệu
- Trình bày được cơ chế mắc bệnh và cơ chế chống bệnh ở động vật.
- Giải thích được vì sao nguy cơ mắc bệnh ở người rất lớn nhưng xã suất bị bệnh rất nhỏ.
- Giải thích được cơ sở của hiện tượng dị ứng với chất kích thích, thức ăn; cơ chế thử phản ứng khi tiêm kháng sinh.
- Trình bày được quá trình phá vỡ hệ miễn dịch của các tác nhân gây bệnh trong cơ thể người bệnh.
- Phân tích được vai trò của việc chủ động tiêm phòng vaccine.
Năng lực tìm hiểu thế giới sống: Điều tra việc thực hiện được quá trình phá vỡ hệ miễn dịch của các tác nhân gây bệnh trong cơ thể người bệnh: HIV, ung thư, tự miễn.
Năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Có ý thức về tầm quan trọng của việc bảo vệ sức khỏe cá nhân và cộng đồng, bảo vệ môi trường; đề xuất được một số biện pháp bảo vệ sức khỏe hệ miễn dịch.

Phẩm chất

Tham gia tích cực các hoạt động nhóm phù hợp với khả năng của bản thân.
Cẩn thận, trung thực và thực hiện yêu cầu bài học.
Có niềm say mê, hứng thứ với việc khám phá và học tập môn sinh học.

THIẾT BỊ DẠY HỌC
Đối với giáo viên

Giáo án, SHS, SGV, SBT sinh học 11.
Máy tính, máy chiếu( nếu có).

Đối với học sinh

SHS sinh học 11.
Tranh ảnh, tư liệu có liên quan đén nội dung bài học và dụng cụ học tập.
TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG ( MỞ ĐẦU)
Mục tiêu: Đưa ra các câu hỏi thực tế gần gũi để khơi gợi hứng thú học tập.
Nội dung: GV trình bày vấn đề, HS suy nghĩ và trả lời câu hỏi.
Sản phẩm: HS trả lời được câu hỏi theo ý kiến cá nhân.
Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

GV đưa ra câu hỏi: “Ở người, cùng tiếp xúc với một tác nhân gây bệnh, có những người sẽ mắc bệnh do tác nhân đó gây ra nhưng một số người khác thì không. Hiện tượng này được giải thích như thế nào?”

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

HS suy nghĩ trả lời câu hỏi mở đầu.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

Các học sinh xung phong phát biểu trả lời.

Bước 4: Kết luận và nhận xét:

GV nhận xét, đánh giá và dẫn vào bài: Để có được câu trả lời đầy đủ và chính xác nhất cho câu hỏi trên, chúng ta sẽ cùng đi tìm hiểu Bài 12. Miễn dịch ở động vật và người

HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI

Hoạt động 1: Tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh ở người

Mục tiêu: Nêu được các nguyên nhân bên trong và bên ngoài gây nên các bệnh ở động vật và người.
Nội dung: GV sử dụng phương pháp hỏi - đáp, tổ chức trò chơi “Ai nhanh hơn” để hướng dẫn và gợi ý cho HS thảo luận nội dung trong sgk.
Sản phẩm: Đáp án trò chơi, Đáp án câu hỏi 1 sgk trang 74, kết luận một số nguyên nhân gây bệnh ở người.
Tổ chức thực hiện

HĐ CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- - GV tổ chức trò chơi “ Ai nhanh hơn” : chiếu một số hình ảnh, yêu cầu HS xác định hình ảnh nào là nguyên nhân gây ra các bệnh ở động vật và ở người.

Hình 1: Tiếp xúc với động vật chứa mầm bệnh

Hình 2: Thực phẩm không đảm bảo

Hình 3: Ăn nhiều hoa quả

Hình 3: Ô nhiễm môi trường

Hình 4: Tuổi tác

Hình 5: Thức quá khuya

Hình 6: Thường xuyên vận động

…

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS theo dõi, đọc thông tin trong sgk, thảo luận nhóm hoàn thành nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Đại diện nhóm HS giơ tay phát biểu hoặc lên bảng trình bày.

- Một số HS nhóm khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét kết quả thảo luận nhóm, thái độ làm việc của các HS trong nhóm.

- GV tổng quát lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

I. Nguyên nhân gây bệnh ở động vật và người

Hình ảnh là nguyên nhân gây bệnh:

Hình 1, 2, 4, 5.

- Đáp án câu hỏi 1 sgk trang 74:

Nguyên nhân bên ngoài	Nguyên nhân bên trong
Tiếp xúc với động vật chứa mầm bệnh, không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, ô nhiễm môi trường, tiếp xúc mới người bệnh, làm việc ở môi trường có nhiều chất độc hại, thức quá khuya	Yếu tố di truyền, tuổi tác

Kết luận: Một số nguyên nhân gây bệnh ở động vật và người gồm:

+ Nguyên nhân bên ngoài: các tác nhân vật lí, hóa học, sinh học, thói quen sinh hoạt,…

+ Nguyên nhân bên trong: di truyền, tuổi tác…

Hoạt động 2: Tìm hiểu đáp ứng miễn dịch ở động vật và người.

Mục tiêu: Phát biểu được khái niệm miễn dịch; mô tả được khái quát về hệ miễn dịch ở người; phân biệt được miễn dịch không đặc hiệu và miễn dịch đặc hiệu.
Nội dung: GV sử dụng phương pháp hỏi – đáp để hướng dẫn và gợi ý cho HS thảo luận nội dung trong SGK.
Sản phẩm: Khái niệm miễn dịch, đáp án câu hỏi 2, 3, 4 sgk trang 75 và câu hỏi 5 sgk trang 77, câu hỏi 6 sgk trang 77, câu luyện tập sgk trang 78, khái niệm miễn dịch đặc hiệu và miễn dịch không đặc hiệu.
Tổ chức thực hiện

HĐ CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS hoạt động nhóm đôi, đọc nội dung trong sgk, nêu khái niệm miễn dịch, phân loại và trả lời câu hỏi 2 sgk trang 75.

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi, trả lời câu hỏi 3 sgk trang 75.

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi đọc nội dung trong sgk và nêu khái niệm miễn dịch không đặc hiêu, trả lời câu hỏi 4 sgk trang 75.

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm bốn đọc nội dung trong sgk và nêu khái niệm miễn dịch đặc hiêu, trả lời câu hỏi 5, 6, luyện tập sgk trang 77, 78.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS theo dõi hình ảnh, đọc thông tin trong sgk, thảo luận nhóm hoàn thành nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

II. Đáp ứng miễn dịch ở động vật và người

1. Khái niệm miễn dịch

- Miễn dịch là khả năng cơ thể sinh vật chống lại các tác nhân gây bệnh ( vi khuẩn, virus, ung thư,..) giữ cho có thể được khỏe mạnh và đảm bảo sự tồn tại của sinh vật

Miễn dịch được chia làm 2 loại: Miễn dịch không đặc hiêu và miễn dịch đặc hiệu.

- Đáp án câu hỏi 2 sgk trang 75:

Miễn dịch giúp cơ thể động vật và người có khả năng chống lại sự xâm nhập của các tác nhân lạ vào cơ thể nhằm bảo vệ cơ thể tránh những tổn thương có thể xảy ra; giữ cho cơ thể được khỏe mạnh và đảm bảo sự tồn tại của sinh vật.

2. Hệ miễn dịch ở người

- Đáp án câu hỏi 3 sgk trang 75:

Hàng rào bảo vệ của cơ thể gồm hàng rào bảo vệ bên trong và hàng rào bảo vệ bên ngoài.

+ Hàng rào bảo vệ bên trong: các cơ quan (tuỷ xương, tuyến ức, lá lách và các hạch bạch huyết), các tế bào bạch cầu.

+ Hàng rào bảo vệ bên ngoài da, niêm mạc và các chất tiết (nước mắt, nước bọt,...…

Khi có tác nhân gây bệnh xâm nhập vào cơ thể:

+ Các cơ quan sẽ sản sinh ra các loại bạch cầu. Bạch cầu tiêu diệt tác nhân gây bệnh bằng nhiều cách như: thực bào, tiết enzyme, tiết khẳng thể...

+ Nước mắt, nước bọt, nước mũi, nước tiểu,... có chứa nhiều enzyme lysozyme để tiêu diệt vi khuẩn

+ Chất nhờn và mồ hỏi có pH từ 3 – 5 ức chế sự sinh trưởng của nhiều vi sinh vật.

Kết luận:

Ở người và động vật, hệ miễn dịch đảm nhận chức năng bảo vệ cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh.

3. Các loại miễn dịch

a) Miễn dịch không đặc hiệu

Miễn dịch không đặc hiệu là khả năng tự bảo vệ có sẵn ở động vật và người khi mới sinh ra mà không cần có sự tiếp xúc trước với kháng nguyên, không có tính đặc hiêu đối với các tác nhân gây bệnh, có thính bấm sinh, di truyền được.

- Đáp án câu hỏi 4 sgk trang 75:

+ Da và niêm mạc đồng vai trò quan trọng trong việc ngăn cách giữa môi trường bên ngoài và bên trong cơ thể, có tác dụng cản trở cơ học các tác nhân gây hại.

+ Tác dụng bảo vệ của da và niêm mạc còn được tăng cường bởi một số yếu tố hóa học như lactic acid và acid béo trong mỗ hội, dịch nhầy do niêm mạc và các tuyến tiết ra. Các yếu tố hóa học này giúp tiêu diệt các tác nhân gây hại.

Kết luận:

Miễn dịch không đặc hiệu gồm hàng rào bảo vệ vật lí, hóa học và các đáp ứng không đặc hiệu.

b) Miễn dịch đặc hiệu

Miễn dịch đặc hiệu là pản ứng đặc hiệu của cơ thể để chống lại các kháng nguyên ( các phân tử trên bề mặt vi khuẩn, virus, tế bào lạ,..; nọc độc của rắn hoặc các độc tố) khi chúng xâm nhập vào cơ thể.

- Đáp án câu hỏi 5 sgk trang 77:

Xem đầy đủ các khác trong bộ: => Giải sinh học 11 chân trời sáng tạo

Hệ thống có đầy đủ: Giáo án word đồng bộ giáo án Powerpoint các môn học. Đầy đủ các bộ sách: Kết nối tri thức, chân trời sáng tạo, cánh diều. Và giáo án có đủ cả năm. Các tài liệu khác như đề thi, dạy thêm, phiếu học tập, trắc nghiệm cũng có sẵn. Và rất giúp ích cho việc giảng dạy. Các tài liệu đều sẵn sàng và chuyển tới thầy cô ngay và luôn