Dễ hiểu giải Sinh học 11 Kết nối bài 15 Cảm ứng ở thực vật

Giải dễ hiểu bài 15 Cảm ứng ở thực vật. Trình bày rất dễ hiểu, nên tiếp thu Sinh học 11 Kết nối dễ dàng. Học sinh nắm được kiến thức và biết suy rộng ra các bài tương tự. Thêm 1 dạng giải mới để mở rộng tư duy. Danh mục các bài giải trình bày phía dưới

Nếu chưa hiểu - hãy xem: => Lời giải chi tiết ở đây

BÀI 15 CẢM ỨNG Ở THỰC VẬT

MỞ ĐẦU

CH. Thực vật đứng yên hay vận động? Chúng mở rộng không gian sống, tìm kiếm dinh dưỡng và hướng đến các điều kiện sinh thái thích hợp bằng cách nào?

Giải nhanh:

Thực vật phát triển thân, cành cao hơn và rễ sâu hơn để tăng khả năng sống sót và tìm kiếm dinh dưỡng trong môi trường sinh thái thích hợp.

I. KHÁI NIỆM, VAI TRÒ VÀ ĐẶC ĐIỂM CỦA CẢM ỨNG Ở THỰC VẬT

DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM

CH.Lấy một số ví dụ về cảm ứng ở thực vật thể hiện vai trò tận dụng nguồn sống trong điều kiện môi trường bất lợi.

Giải nhanh:

Trên sa mạc, cây xương rồng phát triển rễ sâu vào đất để cố định và tìm nguồn nước sâu dưới đất, giúp chống lại gió mạnh và đảm bảo cung cấp nước đầy đủ. Lá của cây biến thành gai nhọn để giảm sự thoát hơi nước.

II. CÁC HÌNH THỨC CẢM ỨNG VÀ CƠ CHẾ CẢM ỨNG Ở THỰC VẬT

DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM

CH. Lập bảng phân biệt các hình thức hướng động ở thực vật về tác nhân gây ra vận động, đặc điểm và vai trò của mỗi hình thức.

Giải nhanh:

	Tác nhân gây ra	Đặc điểm	Vai trò
Hướng sáng	Ánh sáng	Ánh sáng đã gây ra sự phân bố lại hàm lượng auxin (AIA) ở 2 phía của thân không đều nhau. Auxin vận chuyển chủ động về phía ít ánh sáng. Do đó sự tích lũy lượng Auxin ở phía ít ánh sáng đã kích thích sự kéo dài của tế bào mạnh hơn phía được chiếu sáng nhiều, làm uốn cong thân cây non về phía ánh sáng	Giúp cây tìm nguồn sáng, tạo điều kiện tối đa để cây quang hợp
Hướng hoá	Chất hoá học như chất khoáng., chất hữu cơ, hormone thực vật, chất độc, ...	Sự khác nhau về nồng độ khoáng giữa các vùng trong đất kích thích làm thay đổi tính thấm của màng tế bào đối với các ion Na+ và K⁺ tạo nên điện thế hoạt động dòng điện truyền tới các tế bào ở vùng sinh trưởng của rễ	Tạo điều kiện để rễ hấp thụ các chất khoáng cần thiết có trong đất cho cây sinh trưởng và phát triển
Hướng nước	Nước	Sự khác biệt về thế nước giữa các vùng trong đất kích thích lông mao ở rễ ngay lập tức, làm thay đổi thẩm thấu của màng tế bào đối với Na+ và K+, và thay đổi điện thế màng. Sự thay đổi điện thế màng tạo ra dòng điện đến vùng sinh trưởng của rễ. Các tế bào ở đây nhận kích thích và sản xuất hormone kích thích kéo dài tế bào, gây uốn cong rễ hướng về phía nước.	Tạo điều kiện để rễ hấp thụ nước có trong đất cho cây sinh trưởng và phát triển
Hướng trọng lực	Trọng lực (lực hút của Trái Đất)	Auxin tích lũy ở nửa dưới của mô phân sinh rễ do tác động của trọng lực. Tại đây, auxin ức chế sự kéo dãn của các tế bào, làm cho các tế bào ở nửa dưới có độ kéo dãn ít hơn so với các tế bào ở nửa trên mô phân sinh. Sự kéo dãn nhiều hơn và sự phân chia tế bào liên tục ở nửa trên là nguyên nhân làm cho rễ mọc dài xuống đất (hiện tượng hướng đất dương).	- Đảm bảo sự phát triển của bộ rễ - Đảm bảo cho cây được định vị vững chắc, cây không bị đổ, chống lại gió bão
Hướng tiếp xúc	Tác động cơ học (tiếp xúc) đến từ một phía	- Tua quấn (một loại lá bị biến dạng) vươn thẳng đến khi tiếp xúc với giá thể - Sự tiếp xúc đã kích thích sự sinh trưởng kéo dài của các tế bào tại phía ngược lại (phía không tiếp xúc) của tua, làm nó quấn quanh giá thể	- Giúp cây leo vươn lên cao. - Giúp cho cây bám vào giá thể

CH.Kể và hoàn thành bảng về các hình thức ứng động ở thực vào vở theo mẫu dưới đây:

Giải nhanh:

Kiểu ứng động

Khái niệm

Nguyên nhân

Cơ chế

Ví dụ

Ứng động sinh trưởng

Là những vận động xuất hiện do tốc độ sinh trưởng và phân chia tế bào không đều ở các cơ quan, bộ phân đáp ứng, dưới tác động của các kích thích không định hướng của môi trường.

Tác nhân nhiệt độ, ánh sáng mang tính chu kì (ngày đêm, mùa).

Tác nhân nhiệt độ và ánh sáng chu kì (như ngày đêm và mùa) ảnh hưởng đến chồi cây và hoa bằng cách thay đổi hàm lượng hormone. Điều này có thể kích thích hoặc ức chế sinh trưởng của chồi cây và ảnh hưởng đến sự phân bố hormone trên mặt trên và dưới của hoa, dẫn đến sự khác biệt về tăng trưởng giữa hai mặt của hoa và quyết định sự nở hoa hoặc khép lại của hoa.

Hoa nở do cảm ứng với ánh sáng ở cây bồ công anh: hoa nở khi có ánh sáng và cụp lại lúc chạng vạng tối

Vận động ngủ, thức của chồi cây theo mùa như ở cây bàng, cây phượng

Ứng động không sinh trưởng

Là những vận động thuận nghịch do sự biến đổi sức trưởng nước của cơ quan, bộ phận đáp ứng hoặc do xuất hiện sự lan truyền của kích thích trong các tế bào, mô chuyển hoá dưới tác dụng của các tác nhân cơ học, hoá học

Tác nhân cơ học, hoá học.

Tác nhân kích thích tác động lên thụ thể trên màng tế bào của bộ phận tiếp nhận kích thích, sau đó kích thích được truyền đến tế bào của bộ phận đáp ứng làm hoạt hoá các bơm ion, thay đổi sức trương nước của bộ phận đáp ứng. Sự vận động của bộ phận đáp ứng có thể do kích thích lan truyền dưới dạng sóng.

Hiện tượng cụp lá ở cây trinh nữ, bắt mòi ở cây gọng vó và cây bắt ruồi.

III. ỨNG DỤNG CẢM ỨNG Ở THỰC VẬT

DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM

CH.Nêu một số ví dụ khác về việc vận dụng hiện tượng hướng động, ứng động trong thực tiễn sản xuất

Giải nhanh:

Tận dụng hiện tượng hướng động trong sản xuất:

- Tăng kích thước bộ rễ bằng làm đất tơi xốp, bón phân và tưới nước gần gốc để thúc đẩy sinh trưởng rễ và hấp thụ nước, chất khoáng.

- Thúc đẩy cây mầm vươn dài bằng cách hạn chế ánh sáng ban đầu, gieo trồng mật độ cao và tỉa thưa khi cây còn non.

- Khuyến khích cây leo phát triển bằng cách mở rộng giàn tạo điều kiện cho thân cây phát triển dài.

Tận dụng hiện tượng ứng động trong sản xuất:

- Kéo dài thời gian ngủ của hạt, củ giống bằng cách điều chỉnh nhiệt độ, độ ẩm hoặc sử dụng kho lạnh, phơi khô.

- Kích thích nảy mầm hạt giống bằng cách tăng nhiệt độ, cung cấp nước và sử dụng chất kích thích sinh trưởng.

- Tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình ra hoa của cây trồng bằng cách bố trí vùng trồng và đảm bảo các yêu cầu về ánh sáng và nhiệt độ.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

CH. Dựa trên cơ chế hướng động, giải thích về phản ứng hướng trọng lực dương của rễ cây trong hình 15.5 trang 92 dưới tác động của auxin.

Giải nhanh:

Ở Hình 15.5, sau một thời gian, rễ sinh trưởng hướng xuống theo hướng của trọng lực (hướng dương). Đây là phản ứng sinh trưởng của thực vật đối với lực hút của Trái Đất. Các cơ quan của thực vật như rễ và thân có cách sinh trưởng khác nhau đối với hướng của trọng lực. Rễ thường sinh trưởng theo hướng của trọng lực, trong khi chồi thường sinh trưởng theo hướng ngược lại.

CH.Cho các hiện tượng sau: đóng mở cửa khí khổng, nở hoa của cây mười giờ, leo giàn của cây thiên lí. Các hiện tượng trên thuộc hình thức cảm ứng nào? Giải thích.

Giải nhanh:

Cho các hiện tượng sau: đóng mở cửa khí khổng, nở hoa của cây mười giờ, leo giàn của cây thiên lí. Các hiện tượng trên thuộc hình thức cảm ứng ứng động

Bởi vì dựa trên cơ chế hoạt động:

- Tác nhân kích thích tác động lên thụ thể làm thụ thể trên màng tế bào của bộ phân tiếp nhận kích thích, sau đó kích thích được truyền đến tế bào của bộ phận đáp ứng làm hoạt hoá bơm ion, qua đó làm thay đổi sức trương nước của bộ phận đáp ứng dẫn đến sự đóng mở khí khổng.

- Tác nhân nhiệt độ, ánh sáng mang tính chu kì tác động lên chồi cây làm thay đỏi tương quan hàm lượng giữa các hormone, gây kích thích hoặc ức chế sinh trưởng của chồi cây, hoặc tác động lên mặt trên và mặt dưới của hoa làm phân bố lại hormone dẫn đến sự tăng trưởng khác nhau của mặt trên và mặt dưới, làm hoa nở hoặc khép.

CH.Tại sao trong quy trình làm rau mầm, người ta thường che tối khoảng 2 - 3 ngày đầu khi hạt mới nảy mầm?

Giải nhanh:

Trong quy trình làm rau mầm, người ta thường che tối khoảng 2 - 3 ngày đầu khi hạt mới nảy mầm để thúc đẩy cây mầm vươn dài, tăng chiều cao.

Nếu chưa hiểu - hãy xem: => Lời giải chi tiết ở đây