BÀI 5. ĐỐI DIỆN VỚI NỖI ĐAU

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT TRANG 130

Câu 1: Trong các đoạn văn a,b và lời thoại kịch c dưới đây, những câu nào là câu đặc biệt? Phân tích tác dụng của câu đặc biệt trong từng trường hợp.

1. Những hạt mưa gõ vào mái tôn tạo ra một âm thanh khác hẳn khi chúng rơi trên mái ngói. 

Rầm rầm. Rầm rầm. Rầm rầm. 

Nghe như có hàng ngàn con ngựa phi ngay trên đầu.

 (Nguyễn Nhật Ánh, Tôi là Bê-tô)

1. Bộp! Tôi bị giáng một cú vào đầu đau điếng trong khi đang cúi xem từng vết tích. Hắn! Và một cuốn sách! 

(Hà Thuỷ Nguyên, Thiên Mã) 

1. Si-men: - Ôi! Mũi kiếm! Mà máu cha em còn đậm! 

Đông Rô-đri-gơ: - Si-men em!

 Si-men: - Cất khỏi mắt em cái vất đáng kinh kia! Nó oán trách đời a và tội ác nặng nề

(Cooc nây, Lơ-xít)

Đáp án chuẩn:

a. - Câu đặc biệt: Rầm rầm. Rầm rầm. Rầm rầm.

- Tác dụng:

+ Miêu tả âm thanh của những hạt mưa rơi trên mái tôn bằng cách mô phỏng trực tiếp âm thanh đó.

+ Tạo hiệu ứng âm thanh sống động, giúp người đọc hình dung rõ ràng hơn về âm thanh của mưa.

+ Nhấn mạnh sự khác biệt của âm thanh mưa trên mái tôn so với mái ngói.

b. - Câu đặc biệt: Bộp!

- Tác dụng:

+ Miêu tả âm thanh của cú đánh vào đầu một cách bất ngờ, đột ngột.

+ Tạo sự bất ngờ, thu hút sự chú ý của người đọc.

+ Nhấn mạnh sự mạnh mẽ, dữ dội của cú đánh.

c. - Câu đặc biệt: “Ôi! Mũi kiếm! Mà máu cha em còn đậm!

- Tác dụng:

+ Bộc lộ cảm xúc của Si-men khi nhìn thấy mũi kiếm và máu của cha, thể hiện sự ngạc nhiên, xót xa.

+ Thể hiện sự phẫn nộ, đau đớn.

+ Tạo sự kịch tính cho đoạn văn.

Câu 2: Xác định câu đặc biệt trong các lời thoại kịch (a), đoạn văn (b, c) dưới đây và điền thông tin vào các ô trong bảng (kẻ bảng vào vở):

a. Giu-li-ét. - Ôi chao!

Rô-mê-ô: - Kia, nàng vừa lên tiếng! Hỡi nàng tiên lộng lẫy, hãy nói nữa đi! Đêm nay trên đầu ta, nàng tỏa ánh hào quang như một sứ giả nhà trời có đôi cánh, đang cưỡi những áng mây lười nhẹ lướt trên không trung, khiến kẻ trần tục phải cố ngước đôi mắt thịt mà chiêm ngưỡng.

Giu-li-ét: - Ôi Rô-mê-ô, hỡi Rô-mê-ô! Sao chàng lại mạng tên đó nhỉ? Chàng hãy từ bỏ thân phụ đi, từ bỏ tên họ đi; hoặc không thì chàng hãy thề là chàng yêu em đi, em sẽ không còn là con cháu nhà Ca-piu-lét nữa.

(Sếch-xpia, Rô-mê-ô và Giu-li-ét)

b. Sói Lam chưa kịp mừng vì em chạy thoát. Bất ngờ một gã to như gấu đứng sững trước mặt nó, hai tay vung một thân cây đang bốc cháy. Choáng váng. Đầu Sói Lam như nổ tung. Và màn đêm. Nó ngã xuống, ngã xuống, cứ xoay tròn và rơi mãi trong màn đêm đầy tia lửa.

(Đa-ni-en Pen-nắc, Mắt sói)

c. "Đêm!" - An-đéc-xen thầm nhủ.

Lúc này, bóng đêm dễ chịu hơn ánh sáng ban ngày.

(Pau-xtốp-xki, Xe đêm)

Đáp án chuẩn:

Câu 3: Tìm câu đặc biệt trong văn bản Bí ẩn của làn nước và chỉ ra tác dụng của chúng.

Đáp án chuẩn:

- “Con tôi”: từ "con tôi" xuất hiện nhiều lần và ở nhiều nhân vật khác nhau. 

- Tác dụng: Diễn tả tâm trạng nhân vật người vợ, đó là sự hoảng hốt, đau đớn khi con mình bị rơi xuống dòng nước lũ. Đối với người chồng, đó là nỗi đau và sự dằn vặt của người cha sau bi kịch mất mát con trai và vợ của mình.

Câu 4: Chỉ ra câu đặc biệt và câu rút gọn trong đoạn văn sau, từ đó nêu sự khác nhau giữa câu đặc biệt và câu rút gọn.

 - Trời ơi, chỉ còn có năm phút! 

Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. 

Anh chạy ra nhà sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già. - Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!

 (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)

Đáp án chuẩn:

- Câu đặc biệt: “Trời ơi!”

- Tác dụng:

+ Bộc lộ cảm xúc ngạc nhiên, tiếc nuối của nhân vật.

+ Tạo sự chú ý cho người đọc.

- Câu rút gọn : “Chỉ còn 5 phút" biểu lộ thời gian trôi nhanh

- Sự khác nhau: