BÀI 7: VỊ TRÍ ĐỊA LÍ, ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, DÂN CƯ, XÃ HỘI VÀ KINH TẾ KHU VỰC MỸ LA- TINH

MỞ ĐẦU

Mỹ la-tinh là khu vực rộng lớn thuộc Châu Mỹ, có thiên nhiên phong phú và tài nguyên đa dạng. Đây là nơi giao thoa của các nền văn hóa rất độc đáo - nền văn hóa Mỹ La-tinh. Vậy những đặc điểm đó có ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển kinh tế - xã hội của khu vực này?

Đáp án chuẩn:

• Gần biển và đại dương, thuận lợi phát triển kinh tế biển và hợp tác quốc tế.

• Tài nguyên thiên nhiên phong phú hỗ trợ phát triển kinh tế, nhưng gặp khó khăn về cơ sở hạ tầng và định cư.

• Dân số đông và cơ cấu dân số vàng giúp phát triển kinh tế và thu hút đầu tư.

I. VỊ TRÍ ĐỊA LÍ VÀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN

1. Vị trí địa lí 

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 7.1 hãy:

- Xác định phạm vi lãnh thổ của khu vực Mỹ La-tinh

- Trình bày các đặc điểm vị trí địa lí của khu vực Mỹ La-tinh

- Phân tích ảnh hưởng của vị trí địa lí đến phát triển kinh tế - xã hội khu vực Mỹ La-tinh.

Đáp án chuẩn:

- Phạm vi: từ vĩ độ 33°B đến 54°N, diện tích 20 triệu km², gồm Mexico, Trung Mỹ, đảo Caribbean và toàn bộ Nam Mỹ.

- Đặc điểm: Giáp Hoa Kỳ, vịnh Mexico, biển Caribbean, các đại dương lớn và kênh Panama.

- Ảnh hưởng:

• Thuận lợi: Giao lưu kinh tế biển, đa dạng sản xuất.

• Khó khăn: Ảnh hưởng từ thiên tai như núi lửa, động đất, sóng thần.

2. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên 

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 7.1 hãy:

- Trình bày một số đặc điểm nổi bật về điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của khu vực Mỹ La-tinh

- Phân tích ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đến phát triển kinh tế - xã hội khu vực Mỹ La-tinh.

Đáp án chuẩn:

• Địa hình, đất: Đồng bằng màu mỡ cho nông nghiệp và chăn nuôi; sơn nguyên cho cây công nghiệp và ăn quả, gặp khó khăn trong giao thông.

• Khí hậu:

  • Xích đạo, cận xích đạo: Thuận lợi trồng trọt và rừng.

  • Nhiệt đới: Chăn nuôi gia súc, cây công nghiệp, ăn quả nhiệt đới và rừng.

  • Nhiệt đới cao: Chăn nuôi gia súc, cây ăn quả cận nhiệt và ôn đới.

  • Núi cao: Khí hậu khắc nghiệt.

• Sông, hồ: Giá trị về thủy điện, giao thông, thủy sản và du lịch.

• Biển: Tiềm năng phát triển kinh tế biển; dầu, mỏ, khí tự nhiên quan trọng.

• Sinh vật: Tài nguyên đa dạng, kinh tế, bảo vệ môi trường.

• Khoáng sản: Sắt, đồng, dầu mỏ, khí tự nhiên, vàng, bô-xít, chì, kẽm.

II. ĐÔ THỊ HÓA VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ DÂN CƯ, XÃ HỘI

1. Đô thị hóa 

Câu hỏi: Đọc thông tin và dựa vào bảng 7.2 hãy:

- Trình bày vấn đề đô thi hóa ở Mỹ La-tinh

- Quá trình đô thị hóa ở Mỹ La-tinh có ảnh hưởng tích cực và tiêu cực gì đến phát triển kinh tế - xã hội của khu vực.

Đáp án chuẩn:

- Mỹ La-tinh có mức độ đô thị hóa cao.

- Ảnh hưởng:

• Tích cực: Tạo việc làm, thu nhập, thay đổi bộ mặt đô thị, thu hút đầu tư.

• Tiêu cực: Đô thị hóa không đi kèm công nghiệp hóa, cư dân thành thị tăng nhanh.

2. Dân cư

Câu hỏi: Đọc thông tin và dựa vào bảng 7.2 và quan sát hình 7.2, hãy:

- Trình bày nét nổi bật về dân cư của Mỹ La-tinh

- Phân tích ảnh hưởng của dân cư đến phát triển kinh tế - xã hội ở khu vực này.

Đáp án chuẩn:

• Đặc điểm: Đông dân, tăng nhanh, dân số trẻ, quy mô dân số chênh lệch.

• Ảnh hưởng: Nguồn lao động dồi dào, thị trường tiêu thụ lớn, nhưng áp lực giải quyết việc làm và nâng cao đời sống.

3. Xã hội

Câu hỏi: Đọc thông tin và dựa vào bảng 7.3, hãy:

- Trình bày một số nét nổi bật về xã hội của Mỹ La-tinh

- Phân tích ảnh hưởng của vấn đề xã hội đến sự phát triển kinh tế - xã hội ở khu vực này.

Đáp án chuẩn:

- Nét nổi bật về xã hội của Mỹ La-tinh:

• Có nền văn hóa độc đáo

• Cư dân bản địa ở khu vực này là chủ nhân của nhiều nền văn hóa nổi tiếng như: May-a, In-ca, A-dơ-tếch,...

• Các nền văn hóa phát triển đã để lại nhiều di tích lịch sử có giá trị lớn về nhân văn và du lịch.

• Những năm gần đây, chất lượng cuộc sống của người dân Mỹ La-tinh được tăng lên nhờ kinh tế ngày càng phát triển. 

- Ảnh hưởng: sự khác biệt trong phát triển kinh tế - xã hội và các tầng lớp xã hội đã dẫn tới sự bất bình đẳng, xung đột xã hội xuất hiện ở một số quốc gia.

III. KINH TẾ

1. Tình hình phát triển kinh tế

2. Một số ngành kinh tế nổi bật

Câu hỏi: Đọc thông tin, quan sát hình 7.3 và dựa vào bảng 7.4 hãy trình bày và giải thích tình hình phát triển kinh tế chung của khu vực Mỹ La-tinh

Đáp án chuẩn:

* Tình hình phát triển kinh tế

• Mỹ La-tinh thuộc nhóm nước đang phát triển, GDP thấp và chênh lệch.
• Tốc độ tăng trưởng GDP chậm và không đều.
• Điều kiện tự nhiên thuận lợi phát triển kinh tế đa dạng.

* Nguyên nhân: Hầu hết các nước Mỹ La-tinh trước đây là nông nghiệp lạc hậu; đường lối phát triển kinh tế chưa hợp lý.

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

Luyện tập

Bài tập 1: Lập sơ đồ thể hiện ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đến sự phát triển kinh tế - xã hội của khu vực Mỹ La-tinh. 

Đáp án chuẩn:

Bài tập 2: Dựa vào bảng 7.4, hãy vẽ biểu đồ thể hiện cơ cấu GDP của khu vực Mỹ La-tinh năm 2010 và năm 2020. Nhận xét sự thay đổi về GDP của Khu vực Mỹ La-tinh.

Đáp án chuẩn:

Vận dụng

Bài tập 3: Hãy tìm hiểu và thu thập thông tin về một lễ hội ở khu vực Mỹ La-tinh.

Đáp án chuẩn:

Mexico: Đốt cháy tâm trạng tồi tệ (Quema del Mal hài hước)

Ở Mexico, lễ hội hóa trang bắt đầu với một truyền thống được yêu thích đó là Quema del Mal hài hước, hay còn được biết đến với một tên gọi khác Đốt cháy tâm trạng tồi tệ. Nghi lễ bắt đầu với một hình nộm lớn của một nhân vật chính trị hoặc người nổi tiếng không được yêu thích bị treo lơ lửng trên không trung.