BÀI 14: VỊ TRÍ ĐỊA LÍ, ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, DÂN CƯ, XÃ HỘI VÀ KINH TẾ KHU VỰC TÂY

NAM Á

MỞ ĐẦU

Tây Nam Á là khu vực có vị trí địa lí chiến lược, đặc điểm thiên nhiên độc đáo, dầu mỏ là thế mạnh của các nước trong khu vực. Đây là nơi ra đời của nhiều tôn giáo, nền văn hóa của khu vực có những đặc điểm riêng, Những đặc điểm trên có ảnh hưởng như thế nào tới sự phát triển kinh tế - xã hội của khu vực?

Đáp án chuẩn:

- Với nguồn tài nguyên giàu có, lại có vị trí địa lí chiến lược quan trọng nên khu vực Tây Nam Á có điều kiện vô cùng thuận lợi để phát triển kinh tế, giao lưu qua lại giữa các nước. 

- Sự đa dạng tôn giáo gây nên những bất ổn trong xã hội, xung đột tôn giáo xảy ra thường xuyên gây ảnh hưởng đến đời sống, sản xuất của người dân.

I. VỊ TRÍ ĐỊA LÍ VÀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN

1. Vị trí địa lí

Câu hỏi: Đọc và quan sát hình 14.1, hãy:

- Trình bày đặc điểm và vị trí địa lí của khu vực Tây Nam Á.

- Phân tích ảnh hưởng của vị trí địa lí đến phát triển kinh tế - xã hội khu vực Tây Nam Á.

Đáp án chuẩn:

- Đặc điểm: khu vực Tây Nam Á có diện tích khoảng 7 triệu km2, bao gồm: bán đảo Tiểu Á, bán đảo A-rập, đồng bằng Lưỡng Hà và một phần nội địa châu Á.

- Vị trí địa lí: Nằm ở phía Tây Nam châu Á, Tây Nam Á có vị trí địa lý tiếp giáp với 3 châu lục: Á, Âu, Phi.

* Ảnh hưởng của vị trí địa lí đến phát triển kinh tế - xã hội:

- Thuận lợi: 

+ Mở rộng để phát triển kinh tế với nhiều nước, khu vực trên thế giới.

+ Thuận lợi để phát triển các ngành kinh tế biển, các ngành công nghiệp dầu khí.

- Khó khăn: Sự khắc nghiệt của thời tiết, khí hậu. Xung đột, tranh chấp về biên giới lãnh thổ, tài nguyên.

2. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên

Câu hỏi: Đọc thông tin, dựa vào bảng 14.1 và quan sát hình 14.1, hãy:

- Trình bày đặc điểm tự nhiên của khu vực Tây Nam Á.

- Phân tích ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đến phát triển kinh tế - xã hội khu vực Tây Nam Á

Đáp án chuẩn:

• Đặc điểm:

• Địa hình chủ yếu là núi và sơn nguyên.

• Khí hậu: Nhiệt đới lục địa và cận nhiệt.

• Sông ngắn và ít nước.

• Sinh vật: Hệ sinh vật nghèo nàn, chủ yếu chịu hạn.

• Khoáng sản: Giàu dầu mỏ và khí tự nhiên.

• Ảnh hưởng: Địa hình khô cằn không thuận lợi cho nông nghiệp, nhiều quốc gia phải đầu tư vào thủy lợi.

II. DÂN CƯ VÀ XÃ HỘI

1. Dân cư

Câu hỏi: Đọc thông tin, dựa vào bảng 14.2 và quan sát hình 14.2, hãy:

- Nêu những đặc điểm nổi bật về dân cư của khu vực Tây Nam Á.

- Phân tích ảnh hưởng của đặc điểm dân cư đến phát triển kinh tế - xã hội khu vực Tây Nam Á.

Đáp án chuẩn:

Đặc điểm:

• Dân cư có sự thay đổi theo tuổi và phân bố không đồng đều.

• Nguồn lao động lớn nhưng trình độ hạn chế.

• Dân cư chủ yếu là người Ả-rập.

Ảnh hưởng: Nguồn lao động dồi dào nhưng hạn chế về chuyên môn, phân bố dân cư không đồng đều ảnh hưởng đến việc làm và chất lượng cuộc sống.

2. Xã hội

Câu hỏi: Đọc thông tin và dựa vào bảng 14.3, hãy:

- Nêu những đặc điểm về xã hội của khu vực Tây Nam Á

- Phân tích ảnh hưởng của đặc điểm xã hội đến phát triển kinh tế - xã hội

Đáp án chuẩn:

Đặc điểm:

• Văn hóa đa dạng với đặc thù riêng trong trang phục, ẩm thực, lễ hội.

• HDI cao nhưng có sự chênh lệch giữa các quốc gia.

• Nhiều tôn giáo và xung đột tôn giáo.

Ảnh hưởng: Xung đột và bất ổn xã hội ảnh hưởng đến phát triển kinh tế và chính trị.

III. TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ

Câu hỏi: Đọc thông tin và dựa vào các bảng 14.4, 14.5 hãy trình bày và giải thích tình hình phát triển kinh tế khu vực Tây Nam Á.

Đáp án chuẩn:

Tình hình:

• Công nghiệp dầu mỏ là động lực chính cho phát triển.

• GDP năm 2020 khoảng 3000 tỉ USD với sự chênh lệch lớn giữa các quốc gia.

• Ngành dịch vụ chiếm tỉ trọng cao nhất.

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

Luyện tập

Bài tập 1: Điều kiện tự nhiên có ảnh hưởng như thế nào tới sản xuất nông nghiệp của khu vực Tây Nam Á?

Đáp án chuẩn:

* Địa hình, đất:

- Khu vực các sơn nguyên phân bố ở vùng trung tâm và phần lớn bán đảo A-ráp 

- Khu vực đồng bằng phân bố ở giữa khu vực và ven các biển, được bồi tụ do sông có đất phù sa màu mỡ, thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp.

* Khí hậu nhiệt đới lục địa và cận nhiệt nóng và khô hạn gây khó khăn trồng trọt.

* Sông, hồ: Hai sông lớn là sông Ti-gro và Ơ-phrat cung cấp nước 

Bài tập 2: Tại sao công nghiệp dầu khí là ngành quan trọng trong nền kinh tế ở nhiều quốc gia khu vực Tây Nam Á?

Đáp án chuẩn:

Dầu khí là ngành quan trọng trong nền kinh tế ở nhiều quốc gia khu vực Tây Nam Á, bởi vì Tây Nam Á là khu vực giàu có về khoáng sản đặc biệt là dầu mỏ và khí tự nhiên. 

Vận dụng

Bài tập 3: Lựa chọn một quốc gia trong khu vực Tây Nam Á và thu thập tư liệu về một số nét đặc thù trong trang phục, ăn uống, lễ hội của người dân ở quốc gia đó.

Đáp án chuẩn:

Trang phục: Nam giới thường mặc áo dài trắng và đội khăn "Gutra".

Ăn uống: Món ăn có gia vị Trung Đông đặc trưng.