BÀI 23: KINH TẾ NHẬT BẢN

MỞ ĐẦU

Nền kinh tế Nhật Bản phát triển qua nhiều giai đoạn với tốc độ tăng trưởng khác nhau; là nền kinh tế có kĩ thuật, công nghệ và mức độ công nghiệp hóa cao. Vậy nguyên nhân nào đã tác động đến nền kinh tế Nhật Bản? Các ngành kinh tế ở Nhật Bản phát triển và phân bố như thế nào?

Đáp án chuẩn:

- Nguyên nhân tác động đến nền kinh tế Nhật Bản:

• Đầu tư hiện đại hóa công nghiệp và tập trung vào các ngành then chốt.

• Phát triển khoa học kỹ thuật, công nghệ và đầu tư ra nước ngoài.

• Hiện đại hóa các xí nghiệp nhỏ và trung bình.

- Sự phát triển và phân bố các ngành kinh tế Nhật Bản:

• Công nghiệp chiếm 29% GDP và có vị trí cao toàn cầu.

• Dịch vụ là ngành quan trọng.

• Nông nghiệp thu hút 3% lao động, chiếm 1% GDP, và 13% diện tích lãnh thổ.

I. TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ

Câu hỏi: Đọc thông tin và dựa vào các bảng 23.1, 23.2, hãy:

- Trình bày tình hình phát triển kinh tế của Nhật Bản.

- Giải thích tình hình phát triển kinh tế của Nhật Bản.

Đáp án chuẩn:

Tình hình phát triển kinh tế Nhật Bản:

• Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, từ năm 1955, kinh tế Nhật Bản tăng trưởng nhanh chóng với tốc độ 10%/năm và đứng thứ hai thế giới vào năm 1968.

• Kinh tế Nhật Bản đã bị ảnh hưởng bởi nhiều cuộc khủng hoảng.

• Dịch vụ đóng vai trò quan trọng và chiếm tỉ trọng cao nhất trong cơ cấu kinh tế.

Nguyên nhân: Nhật Bản đạt được thành tựu nhờ chiến lược phát triển kinh tế phù hợp với từng giai đoạn.

II. CÁC NGÀNH KINH TẾ

1. Công nghiệp

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 23.1, hãy:

- Xác định sự phân bố các ngành công nghiệp trên bản đồ

- Trình bày sự phát triển của ngành công nghiệp Nhật Bản

Đáp án chuẩn:

- Công nghiệp Nhật Bản có mức độ tập trung cao với nhiều trung tâm công nghiệp có quy mô lớn và rất lớn: Tokio, Ôxaca, Cô bê,...

- Các trung tâm công nghiệp phân bố thành một dải dọc theo lãnh thổ từ bắc xuống nam và tập trung chủ yếu ở ven biển phía đông nam.

* Sự phát triển ngành công nghiệp Nhật Bản:

- Chiếm 29,0% GDP cả nước (2020).

- Là sức mạnh của nền kinh tế Nhật Bản, giá trị sản lượng đứng thứ 2 thế giới.

3. Nông nghiệp

Câu hỏi: Đọc thông tin, quan sát hình 23.3 và dựa vào bảng 23.4, hãy:

- Xác định sự phân bố một số nông sản của Nhật Bản trên bản đồ.

- Trình bày tình hình phát triển và phân bố của nông nghiệp Nhật Bản

Đáp án chuẩn:

• Nông nghiệp chiếm 1,1% GDP và có vai trò thứ yếu trong nền kinh tế.

• Diện tích đất canh tác chỉ khoảng 13% lãnh thổ.

• Trồng trọt chiếm 63% giá trị sản xuất nông nghiệp (2020) và được hiện đại hóa.

• Chăn nuôi phát triển với các vật nuôi chủ yếu là gà, bò, lợn; chăn nuôi bò sữa có sản lượng và chất lượng cao.

• Lâm nghiệp với diện tích rừng chiếm 66% lãnh thổ.

• Thủy sản là ngành quan trọng với sản lượng lớn hàng năm, gồm cá thu, cá ngừ, tôm, cua.

III. CÁC VÙNG KINH TẾ

Câu hỏi: Đọc thông tin, hãy so sánh đặc điểm nổi bật của các vùng kinh tế Nhật Bản.

Đáp án chuẩn:

Giống nhau: Đều là các vùng kinh tế trọng điểm của Nhật Bản với các trung tâm công nghiệp lớn.

Khác nhau:

• Hôn-xu: Kinh tế phát triển nhất, tập trung ở phía nam đảo.

• Kiu-xiu: Phát triển công nghiệp nặng, đặc biệt khai thác than và luyện thép, với các trung tâm lớn như Phu-cu-ô-ca và Na-ga-xa-ki.

• Xi-cô-cư: Khai thác quặng đồng, nông nghiệp đóng vai trò chính.

• Hô-cai-đô: Công nghiệp khai thác than đá, quặng sắt, luyện kim đen, chế biến gỗ, sản xuất giấy và bột xenlulô.

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

Luyện tập

Bài tập 1: Hoàn thành bảng nội dung về một số ngành công nghiệp của Nhật Bản vào vở ghi theo mẫu.

Đáp án chuẩn:

Bài tập 2: Dựa vào bảng 23.1, vẽ biểu đồ kết hợp cột và đường thể hiện GDP và tốc độ tăng trưởng của Nhật Bản giai đoạn 1961 - 2020. Rút ra nhận xét

Đáp án chuẩn:

- Nhận xét: Nhìn chung quy mô GDP và tốc độ tăng trưởng GDP của Nhật Bản giai đoạn 1961 - 2020 có nhiều biến động. Cụ thể:

- Giá trị GDP tăng nhanh qua các năm nhưng đang có sự suy giảm.

- Tốc độ tăng trưởng GDP các giai đoạn trước có sự biến động, từ năm 2010 có sự suy giảm nghiêm trọng.

Vận dụng

Bài tập 3: Tìm hiểu về mối quan hệ kinh tế giữa Nhật Bản và Việt Nam

Đáp án chuẩn:

Việt Nam và Nhật Bản đã xây dựng mối quan hệ hữu nghị tốt đẹp, tin tưởng về chính trị, và hợp tác kinh tế cùng các diễn đàn quốc tế. Từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 21/9/1973, hai nước đã không ngừng củng cố và mở rộng hợp tác trong gần 45 năm.