THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

CH1: Tìm các từ được viết hoa trong hai bài thơ Đêm nay Bác không ngủ của Minh Huệ và Lượm của Tố Hữu. Xếp các từ được viết hoa vào hai nhóm:

a) Việt hoa tên riêng.

b) Viết hoa tu từ (viết hoa để thế hiện sự kính trọng).

CH2: Tìm các từ láy trong bài thơ Đêm nay Bác không ngủ. Phân tích tác dụng miêu tả hoặc biểu cảm của một từ láy trong số đó.

CH3: Các từ láy trong khổ thơ sau giúp em hình dung chú bé Lượm như thế nào?

Chú bé loắt choắt

Cái xắc xinh xinh

Cái chân thoăn thoắt

Cái đầu nghênh nghênh

(Tố Hữu)

CH4: Trong những câu thơ dưới đây, các từ ngữ in đậm chỉ ai, chỉ cái gì, việc gì? Giữa sự vật, sự việc mà các từ ngữ ấy biểu thị với sự vật, sự việc mà các từ ngữ ấy hàm ý có mỗi liên hệ như thế nào? Cách diễn đạt này có tác dụng gì?

a,                                                                                                                                   Bàn tay mẹ chắn mưa sa

Bàn tay mẹ chặn bão qua mùa màng

Bàn tay mẹ thức một đời

À ơi này cái Mặt Trời bé con

(Bình Nguyên)

b,

Ngày Huế đổ máu

Chú Hà Nội về

Tình cờ chú, cháu

Gặp nhau Hàng Bè

(Tố Hữu)

c,

Vì lợi ích mười năm phải trồng cây

Vì lợi ích trăm năm phải trồng người

CH5: Ghép thành ngữ ở cột bên trái với nghĩa tương ứng ở cột bên phải:

CH6: Viết một đoạn văn (khoảng 5-7 dòng) trong đó sử dụng ít nhất một thành ngữ trong bài tập 5.

PHẦN II. 5 PHÚT SOẠN BÀI

CH1: 

a) Viết hoa tên riêng: Hồ Chí Minh, Huế, Hà Nội, Hàng Bè, Mang Cá.

b) Viết hoa tu từ (viết hoa để thế hiện sự kính trọng): Bác, người Cha, Lượm.

CH2: Những từ láy có trong bài thơ “Đêm nay bác không ngủ”: trầm ngâm, lâm thâm, xơ xác, nhẹ nhàng, mơ màng, lồng lộng, thổn thức, thầm thì, ngủ ngon, bồn chồn, bề bộn, hốt hoảng, đinh ninh, phăng phắc, vội vàng, nằng nặc, lầm thâm, mênh mông.

• Từ láy được sử dụng như một yếu tố nghệ thuật nổi bật, đem đến cho bài thơ một vẻ đặc sắc riêng:

• Từ láy có tác dụng miêu tả tạo hình: trầm ngâm, xơ xác, đinh ninh, lồng lộng...

• Từ láy làm tăng giá trị biểu cảm: mơ màng, thổn thức, thầm thì, bồn chồn, hốt hoảng, nằng nặc...

CH3: Các từ láy: loắt choắt, xinh xinh, thoăn thoắt, nghênh nghênh..

Các từ láy có tác dụng miêu tả hình dáng, tính cách của Lượm, là một chú bé còn nhỏ, rất nhanh nhẹn và hoạt bát. Sự lạc quan và vui tươi toát lên từ chính ngoại hình của cậu bé.

CH4: 

a.

- Bàn tay mẹ chỉ người mẹ

- Mối liên hệ giữa bản tay mẹ và mẹ: Bàn tay là bộ phận của cơ thế người dùng để cầm nắm, tượng trưng cho sức lao động à Lấy bộ phận để gọi toàn thể

=> Cách diễn đạt này nhằm tăng sức gợi hình gợi tả cho sự diễn đạt. Giúp hình ảnh người mẹ hiện lên sinh động, hấp dẫn hơn.

b.

- Đổ máu chỉ cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp ở Huế

- Mối liên hệ: Đổ máu chỉ sự hi sinh, mất mát đây là dấu hiệu chỉ cuộc chiến tranh chống Pháp à Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật.

=> Tác dụng: Nhấn mạnh hiện thực cuộc chiến trang gay go, khốc liệt

c.

“Mười năm” chỉ khoảng thời gian ngắn, trước mắt

“Trăm năm” chỉ khoảng thời gian dài, có ý nghĩa lâu dài

CH5: 

1.c

2.e

3.d

4.b

5. a

CH6: An là một cậu bé nghị lực và phi thường. Mẹ cậu quanh năm chỉ "buôn thúng bán mẹt" để lấy tiền nuôi con ăn học. Biết được hoàn cảnh gia đình nghèo khó, An rất thương mẹ và luôn cố gắng học tập. Nhiều năm liên tiếp, An đều đạt học sinh xuất sắc. Trong kì thi học sinh giỏi cấp Huyện, An đã giành được giải Nhất môn Toán. Chính vì thành tích học tập nổi bật nên An được thầy cô, các bạn vô cùng quý mến. Có thể nói, An chính là tấm gương đáng để chúng ta học tập và noi theo.

=> Câu văn có chứa thành ngữ: "Mẹ cậu quanh năm chỉ "buôn thúng bán mẹt" để lấy tiền nuôi con ăn học.".