Video giảng Ngữ văn 9 kết nối Bài 4: Từ "Thằng quỷ nhỏ" của Nguyễn Nhật Ánh nghĩ về những phẩm chất của một tác phẩm viết cho thiếu nhi (Trần Văn Toàn)

Tóm lược nội dung

VĂN BẢN 2: TỪ THẰNG QUỶ NHỎ CỦA NGUYỄN NHẬT ÁNH NGHĨ VỀ NHỮNG PHẨM CHẤT CỦA MỘT TÁC PHẨM VIẾT CHO THIẾU NHI

Thông qua video này, các em sẽ nắm được các kiến thức và kĩ năng như sau:

• Nhận biết và phân tích được luận để, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng tiêu biểu; hiểu được cách sử dụng lí lẽ và bằng chứng để VB có sức thuyết phục. 
• Nhận biết được nghệ thuật viết văn nghị luận của tác giả, từ đó rút ra được những bài học hữu ích trong việc tạo lập VB nghị luận văn học.

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

Trước khi bước vào bài học ngày hôm nay, các em cùng tham gia trò chơi đuổi hình bắt chữ .

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Nội dung 1: Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh và cuốn sách Thằng quỷ nhỏ

Em biết gì về nhà văn Nguyễn Nhật Ánh và cuốn sách “Thằng quỷ nhỏ”?

Video trình bày nội dung:

Nguyễn Nhật Ánh sinh năm 1955 tại tỉnh Quảng Nam.  Ông được coi là một trong những nhà văn thành công nhất viết sách cho tuổi thơ, tuồi mới lớn với hơn 100 tác phẩm các thể loại như Mắt biếc, Còn chút gì để nhớ, Hạ đỏ, Cô gái đến từ hôm qua, Chú bé rắc rối,… Thằng quỷ nhỏ là truyện dài của Nguyễn Nhật Ánh gồm có 21 chương. Nhân vật chính là Quỳnh, cậu bé có biệt danh “thằng quỷ nhỏ” bởi ngoại hình khác lạ.

Nội dung 2: Tìm hiểu chung về tác giả Trần Văn Toàn và văn bản 

Em hãy trình bày những hiểu biết chung về tác giả và tác phẩm.

Video trình bày nội dung:

Trần Văn Toàn sinh năm 1973, quê ở Nam Định, là giảng viên, nhà nghiên cứu, phê bình văn học 

Từ “Thằng quỷ nhỏ” của Nguyễn Nhật Ánh nghĩ về những phẩm chất của một tác phẩm viết cho thiếu nhi được in trong cuốn Nguyễn Nhật Ánh – Hiệp sĩ của tuổi thơ, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội (2015).

Nội dung 3: Vấn đề nghị luận và luận điểm của văn bản

Em hãy cho biết:

- Văn bản bàn luận về vấn đề gì? Theo em, phạm vi của vấn đề bàn luận trong văn bản này có gì khác với văn bản ““Người con gái Nam Xương” – một bi kịch của con người (hoàn thành vào bảng bên dưới).

- Xác định các luận điểm chính trong văn bản. Vẽ sơ đồ thể hiện mối quan hệ giữa các luận điểm ấy.

Video trình bày nội dung:

a. Vấn đề nghị luận

Thông qua tác phẩm Thẳng quỷ nhỏ của Nguyễn Nhật Ánh, suy ngẫm về những phẩm chất cần có của một tác phẩm văn học viết cho thiếu nhi 

=> Phạm vi của vấn đề bàn luận trong VB này rộng hơn so với VB “Người con gái Nam Xương" - một bi kịch của con người. 

b. Hệ thống luận điểm 

- Luận điểm 1: Nhân dạng khác biệt của Quỳnh và thái độ của mọi người đối với nhân dạng ấy.

- Luận điểm 2: Nhân dạng con người là một tạo tác mang tính văn hoá.

- Luận điểm 3: Những phẩm chất cần có của một tác phẩm văn học viết cho thiếu nhi.

Nội dung 4: Lí lẽ và bằng chứng của người viết khi phân tích nhân dạng nhân vật Quỳnh nói riêng và nhân dạng con người nói chung

Em hãy rút ra nhận xét Những lí lẽ, bằng chứng phân tích nhân dạng của Quỳnh

Vậy, Những lí lẽ, bằng chứng phân tích thái độ của các nhân vật khác đối với nhân dạng ấy. Từ đó, em hãy rút ra nhận xét.

Video trình bày nội dung:

a. Nhân dạng của nhân vật Quỳnh 

Các lí lẽ và bằng chứng đưa ra đều giúp người đọc nhận ra nhân dạng khác lạ của Quỳnh và những hệ luỵ mà cậu phải hứng chịu từ nhân dạng ấy. Bằng chứng được chọn lọc và trích dẫn theo lối gián tiếp.

b. Thái độ của các nhân vật khác với Quỳnh

- Lí lẽ 1: Trong mắt mọi người, Quỳnh chỉ là một thằng hề, để tiêu khiển, để mua vui cho đám đông hồn nhiên, vô tâm. Chiếc bàn học chỉ có hai chỗ ngồi và khoảng - trống ở giữa là một ngoại lệ. Ngoại lệ ấy có nguyên nhân từ sự dị thường trong ngoại hình của Quỳnh => Bằng chứng: Với Hạnh, cô lớp trưởng luôn đúng mực, người luôn đứng ra trấn áp những kẻ bày trò tai quái với Quỳnh thì giữa họ vẫn có một khoảng cách mênh mông: “Bàn có hai người, nhưng mỗi người ngồi tít một đầu, chừa khoảng trống ở giữa.

- Lí lẽ 2: Mọi người không nhận ra những phẩm chất tốt đẹp của Quỳnh, ngoại trừ Nga => Bằng chứng: Nga nhận ra và chứng kiến những gì Quỳnh làm cho bạn bè, cho những đứa trẻ nghèo quanh nhà mình.

- Lí lẽ 3: Trong mắt bạn bè, những tình cảm của một con người bình thường nếu xuất hiện ở Quỳnh đều trở thành khác thường, kệch cỡm. Không ai tin được bên trong cái dung mạo dị thường của Quỳnh lại tồn tại những tình cảm của một con người bình thường => Bằng chứng: Tình cảm bạn bè của Quỳnh và Nga là đề tài cho mấy câu vè quái ác của Luận. Thái độ của Nga và những trích dẫn về thái độ, phản ứng và cảm giác của Nga trước tình cảm của Quỳnh.

=> Nhận xét: Lí lẽ và bằng chứng được sử dụng đều giúp người đọc nhận ra thái độ của những người xung quanh đối với Quỳnh. Bằng chứng và lí lẽ được trình bày xen kẽ, tác giả đưa ra lí lẽ và lựa chọn bằng chứng tương ứng. Bằng chứng được trích dẫn theo cả hai cách trực tiếp và gián tiếp, vừa có bằng chứng trực tiếp từ tác phẩm, vừa có bằng chứng mở rộng bên ngoài tác phẩm (bằng chứng “Bàn có năm chỗ ngồi”).

Nội dung 5: Tổng kết

Em hãy nêu tổng kết nội dung và nghệ thuật văn bản “Từ “Thằng quỷ nhỏ” của Nguyễn Nhật Ánh nghĩ về những phẩm chất của một tác phẩm viết cho thiếu nhi”

Video trình bày nội dung:

Nội dung: Văn bản khai phá, gợi mở một vấn đề về nhân sinh, nhân bản liên quan đến nhân dạng con người. Từ đó, người viết khẳng định giá trị của tác phẩm Thằng quỷ nhỏ trong việc đính hướng đúng đắn suy nghĩ, cách ứng xử của con người. Ngoài ra đề cập đến vấn đề quan trọng của những phẩm chất cần có của một tác phẩm viết cho thiếu nhi.

Nghệ thuật: Cách đặt vấn đề sắc sảo, chứa đựng cái nhìn, góc độ tiếp cận mới mẻ; Tổ chức luận điểm có sự kết nối lô-gíc, chặt chẽ; Lí lẽ và bằng chứng được sử dụng đều hướng đến làm sáng tỏ ý kiến, luận điểm của tác giả; Ngôn ngữ diễn đạt: trong sáng, khúc chiết.

………..

Nội dung video Văn bản 2: Từ thằng quỷ nhỏ của Nguyễn Nhật Ánh nghĩ về những phẩm chất của một tác phẩm viết cho thiếu nhi còn nhiều phần rất hấp dẫn và thú vị. Hãy cùng đăng kí để tham gia học bài và củng cố kiến thức thông qua hoạt động luyện tập và vận dụng trong video.