Video giảng Ngữ văn 9 kết nối Bài 4: Ngày xưa (Vũ Cao)

Tóm lược nội dung

VĂN BẢN 3: NGÀY XƯA

Thông qua video này, các em sẽ nắm được các kiến thức và kĩ năng như sau:

• Hiểu sâu sắc hơn về vẻ đẹp của Truyện Kiều, sức sống của Truyện Kiều.
• Hiểu được có nhiều con đường để khám phá vẻ đẹp văn chương, có thể bằng những bài bình luận, phân tích, nhưng cũng có thể bằng những sáng tác nghệ thuật mang tính hình tượng. 

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

Trước khi bước vào bài học ngày hôm nay, các em thảo luận nhóm đôi chia sẻ hiểu biết về sức sống của Truyện Kiều trong đời sống hôm nay.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Nội dung 1: Tìm hiểu chung về tác giả, tác phẩm

Em hãy trình bày những hiểu biết chung về tác giả và tác phẩm.

Video trình bày nội dung:

Vũ Cao (1922 2007) quê ở Nam Định, từng tham gia kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Thơ ông thường viết về đề tài kháng chiến và những tình cảm cách mạng, ngôn ngữ và hình ảnh thơ trẻ trung, tươi mới và giàu cảm xúc. Tác phẩm tiêu biểu: Núi đôi (thơ, 1956), Đèo trúc (thơ, 1973),...

Ngày xưa in trong tập Thơ với tuổi thơ, NXB Kim Đồng, Hà Nội, 2001 

Nội dung 2: Mục đích bà hát ru cháu bằng những câu Kiều

Bà ru cháu bằng những câu Kiều, mặc dù cháu còn rất nhỏ, chưa thể hiểu được. Điều đó gợi cho em suy nghĩ gì?

Video trình bày nội dung:

Cháu không hiểu những câu Kiều nhưng bà vẫn ru, và kết quả là “Con tôi…chiều chiều”. Như vậy, bà ru cháu bằng Truyện Kiều không phải vì nghĩ là cháu có thể hiểu được lời ru, mà chỉ là để đưa cháu vào giấc ngủ => Phát huy giá trị về mặt giai điệu, nhạc tính. Ngoài việc ru cháu ngủ, đó còn là cách bà thưởng thức Truyện Kiều, đồng cảm với những điều được nói đến trong tác phẩm, giãi bày một nét tâm trạng nào đó của mình. Có thể thấy, trong cùng một hành động hát ru, người bà vừa có thể cảm nhận được ý nghĩa, thưởng thức cả nhạc tính của Truyện Kiều, vừa có thể ru cháu ngủ, từ đó, em bé cảm nhận được phần nhạc của Truyện Kiều. Tất nhiên, những yếu tố nội dung có thể thấm dần vào trong em một cách vô thức.

Nội dung 3: Cách tiếp cận Truyện Kiều

Em hãy cho biết những cách tiếp cận “Truyện Kiều” được để cập đến trong bài thơ.

Video trình bày nội dung:

Đối với “mẹ tôi”, Truyện Kiều khơi gợi niềm đồng cảm, xót thương: “Nghĩ mà thương phận cô Kiều ngày xưa”. Trước lời nói của người con, tuy bà “chẳng trả lời”, nhưng qua việc hát ru, có thể thấy với bà, Truyện Kiều có thể đưa em bé vào giấc ngủ; Đối với “tôi”, Truyện Kiều vô cùng sâu sắc. Những câu thơ trong Truyện Kiều đã có từ xưa, có một khoảng cách rất xa so với đứa trẻ, nên trẻ con không thể hiểu được; Đối với em bé, qua lời ru của bà, em bé đã tiếp nhận một cách vô thức giai điệu của Truyện Kiều => Điều thú vị trong bài thơ này là có ba người tiếp nhận, ba thế hệ với những trải nghiệm khác nhau về Truyện Kiều

Nội dung 4: Sức sống của Truyện Kiều trong lòng người dân Việt Nam

Bài thơ gợi cho em những suy nghĩ gì về sức sống của “Truyện Kiều” trong lòng người dân Việt Nam?

Video trình bày nội dung:

Truyện Kiều đã đi vào đời sống của người dân Việt Nam thông qua nhiều hoạt động phong phú, trong đó có việc hát ru. Việc trở thành những câu hát ru khiến Truyện Kiều có một đời sống khác so với những tác phẩm văn học thông thường: vừa mang lại cho trẻ những giai điệu êm đềm, vừa giúp trẻ thẩm thấu được ngôn từ một cách tự nhiên. Đặc biệt, người bà ru cháu bằng Truyện Kiều với tất cả nỗi niềm yêu thương, đồng cảm với thân phận của nàng Kiều cho thấy tác phẩm của đại thi hào Nguyễn Du đã trở thành một phần máu thịt trong đời sống tinh thần của bà – một người có nhiều trải nghiệm về cuộc sống. Việc Truyện Kiều được tiếp nhận từ thế hệ này qua thế hệ khác, từ mẹ sang con, từ con đến cháu chứng tỏ sức sống của tác phẩm mãi trường tồn theo thời gian.

Nội dung 5: Tổng kết

Em hãy nêu tổng kết giá trị nội dung văn bản “Ngày xưa”. Em có nhận xét gì về hình thức nghệ thuật của bài thơ (thể thơ, ngôn ngữ, hình ảnh…)?

Video trình bày nội dung:

Nội dung: Bài thơ nói về lời ru của người bà dành cho đứa cháu bé bỏng của mình, qua đó thể hiện tình cảm, sự yêu thương, bà đã truyền cho cháu tình yêu với Truyện Kiều – áng văn bất hủ, là niềm tự hào của văn hóa dân tộc Việt Nam

Nghệ thuật: Bài thơ sử dụng thể thơ lục bát, cũng là thể thơ có yếu tố tự sự, cho nên ít nhiều có sự đồng vọng, bắt nối với Truyện Kiều về mặt âm hưởng. Điều thú vị trong cách tổ chức của bài thơ là sự đan xen những câu “kể”, “dẫn dắt” của người con và những câu Kiều được trích nguyên vẹn cùng với câu trả lời của người mẹ, đồng thời còn xuất hiện một đối tượng khác, một người tiếp nhận lặng lẽ – đứa cháu. Cách tổ chức này khiến bài thơ trở nên sinh động, nhiều giọng điệu, nhiều cái nhìn, giàu sức gợi.

………..

Nội dung video Văn bản 3: Ngày xưa còn nhiều phần rất hấp dẫn và thú vị. Hãy cùng đăng kí để tham gia học bài và củng cố kiến thức thông qua hoạt động luyện tập và vận dụng trong video.