Video giảng Ngữ văn 9 kết nối Bài 3: Lục Vân Tiên đánh cướp, cứu Kiều Nguyệt Nga (trích Truyện Lục Vân Tiên, Nguyễn Đình Chiểu)

Tóm lược nội dung

VĂN BẢN 2: LỤC VÂN TIÊN ĐÁNH CƯỚP, CỨU KIỀU NGUYỆT NGA

Thông qua video này, các em sẽ nắm được các kiến thức và kĩ năng như sau:

• Xác định được vị trí của đoạn trích trong tác phẩm cũng như bố cục của đoạn trích, nhận biết được lời đối thoại của các nhân vật.
• Phân tích các chi tiết (ngoại hình, lời nói, cử chỉ, hành động,...), từ đó khái quát được đặc điểm của nhân vật, chủ để của đoạn trích.
• Kết nối VB với thực tế đời sống, từ đó bồi đắp cảm xúc thẩm mĩ và quan niệm sống đúng đắn, cao đẹp.

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

Trước khi bước vào bài học ngày hôm nay, các em hãy chia sẻ về nhân vật anh hùng mà em yêu thích.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Nội dung 1: Đọc

Em hãy nêu cách đọc trực tiếp văn bản, kĩ năng suy luận khi đọc văn bản.

Video trình bày nội dung:

Cần thể hiện được sự mạnh mẽ, giọng đanh thép của Lục Vân Tiên khi đối mặt với toán cướp, sự nhẹ nhàng, dịu dàng của Kiều Nguyệt Nga khi trò chuyện.

Nội dung 2: Tác giả

Em hãy trình bày những hiểu biết chung về tác giả Nguyễn Đình Chiểu và tác phẩm.

Video trình bày nội dung:

- Nguyễn Đình Chiểu (1822-1888) quê gốc ở tỉnh Thừa Thiên nhưng được sinh ra ở quê mẹ là phủ Tân Bình, tỉnh Gia Định. Nguyễn Đình Chiểu để lại một di sản văn chương quý giá, gồm các tác phẩm truyện thơ Nôm; một số bài văn tế và thơ Đường luật. Năm 2021, Nguyễn Đình Chiểu được UNESCO ra nghị quyết vinh danh và kỉ niệm 200 năm ngày sinh của ông.

- Truyện Lục Vân Tiên là một tác phẩm truyện thơ Nôm của Nguyễn Đình Chiểu được sáng tác theo thể lục bát vào đầu những năm 50 của thế kỷ 19. Truyện Lục Vân Tiên ngợi ca những con người hiếu thảo, nhân hậu, thuỷ chung, nghĩa khí; lên án những kẻ phi nghĩa, bất nhân; thể hiện khát vọng công lí và ước mơ của nhân dân về mẫu người anh hùng “cứu khốn, phò nguy”. 

Nội dung 3: Bố cục, hệ thống nhân vật và lời thoại trong đoạn trích Lục Vân Tiên đánh cướp, cứu Kiều Nguyệt Nga

Em hãy:

- Xác định bố cục của bài thơ và nêu nội dung chính của từng phần.

- Hãy chỉ ra đâu là lời người kể chuyện, đâu là lời đối thoại của các nhân vật trong đoạn trích.

- Xác định sự việc được kể và hệ thống nhân vật trong đoạn trích.

Video trình bày nội dung:

a. Bố cục

- Mười bốn dòng thơ đầu (từ Vân Tiên ghé lại bên đàng đến Bị Tiên một gậy thác rày thân vong): Lục Vân Tiên ra tay trừng trị bọn cướp, cứu người gặp nạn.

- Hai mươi tư dòng thơ tiếp (từ Dẹp rồi lũ kiến chòm ong đến Lấy chỉ cho phỉ tấm lòng cùng ngươi): Lục Vân Tiên hỏi han, an ủi Kiểu Nguyệt Nga.

- Sáu dòng thơ cuối: Lục Vân Tiên bày tỏ quan niệm sống và quan niệm về người anh hùng.

b. Lời thoại

- Lời người kể chuyện: “Vân Tiên ghé lại bên đàng/ Bẻ cây làm gậy nhắm làng xông vô”; “Kêu rằng”; “Phong Lai mặt đỏ phừng phừng”; “Vân Tiên tả đột hữu xung/…chòm ong”; “Hỏi”, “Thưa rằng”; “Vân Tiên nghe nói liền cười”.

- Lời đối thoại: Lục vân Tiên nói với Phong Lai: ““Bớ đảng hung đồ/ Chớ quen làm thói hồ đồ hại dân”; Phong Lai nói: “Thằng nào dám tới lẫy lừng vào đây?/ Trước gây việc dữ tại mầy,/ Truyền quân bốn phía phủ vây bị bùng”; Lục Vân Tiên nói với Kiều Nguyệt Nga: “Ai than khóc trong xe này?, “Làm ơn há dễ trông người trả ơn/…Làm người thế ấy cũng phi anh hùng”; Kiều Nguyệt Nga nói với Lục Vân Tiên: “Tôi Kiều Nguyệt Nga,/…Lấy chi cho phỉ tấm lòng cùng ngươi”

c. Sự việc được kể và hệ thống nhân vật trong đoạn trích.

- Hệ thống nhân vật: Lục Vân Tiên: người anh hùng đánh cướp; Phong Lai và bè lũ: bọn cướp; Kiều Nguyệt Nga, thị nữ Kim Liên: người gặp nạn, được Lục Vân Tiên cứu giúp =>  Đoạn trích tái hiện mô-típ anh hùng tiêu diệt kẻ cướp cứu mĩ nhân.

- Sự việc được kể: Lục Vân Tiên trừng trị bọn cướp, cứu Kiều Nguyệt Nga.

Nội dung 4: Hình tượng nhân vật Lục Vân Tiên

Em đã biết gì về lai lịch của nhân vật Lục Vân Tiên? Hình tượng nhân vật Lục Vân Tiên khi đánh cướp cứu người trong mười bốn câu đầu.

Video trình bày nội dung:

- Là con trai của một gia đình nông dân ở huyện Đông Thành, khôi ngô tuấn tú, tài kiêm văn võ. Nghe tin triều đình mở khoa thi, Vân Tiên từ giã thầy xuống núi đua tài, giữa đường chàng đã đánh tan bọn cướp Phong Lai, cứu được Kiều Nguyệt Nga.

- Lí do khiến Lục Vân Tiên quyết định ra tay trừng trị bọn cướp được thể hiện rõ qua lời nhân vật: Kêu rằng: “Bớ đảng hung đồ/ Chớ quen làm thói hồ đồ hại dân”. 

=> Đó là sự phẫn nộ trước hành động ngang ngược, bất lương của bọn cướp, nỗi xót thương cho những người dân lành bị ức hiếp. Đó còn là tinh thần nghĩa hiệp, không thể thờ ơ trước sự bất công, ngang trái.

- Từ ngữ, hình ảnh biểu hiện tính cách nhân vật: Khi Lục Vân Tiên quyết định trừng trị bọn cướp: cử chỉ dứt khoát, hành động mạnh mẽ, quyết đoán, không chút ngập ngừng mặc dù chỉ là việc “giữa đường” và biết rõ bọn cướp đông đúc, hung hãn, tàn ác như thế nào. Khi Lục Vân Tiên tung hoành giữa vòng vây, đánh tan bọn cướp: tả đột hữu xông, bị Tiên một gậy.... : thể hiện lòng quả cảm và võ nghệ cao cường.

- Thái độ, tình cảm của người kể chuyện được thể hiện qua cách kể, cách miêu tả sự việc và nhân vật. Ta thấy được tình cảm yêu mến, trân trọng của người kể chuyện. Qua lời kể, Lục Vân Tiên hiện lên với vẻ đẹp của người anh hùng quả cảm, nghĩa hiệp, sẵn sàng cứu giúp, bảo vệ dân lành.

Nội dung 5: Hình tượng nhân vật Kiều Nguyệt Nga

Em hãy:

- Nêu hoàn cảnh xuất hiện của Kiều Nguyệt Nga

- Nêu những từ ngữ, hình ảnh khắc họa của Kiều Nguyệt Nga

- Nêu phẩm chất, tính cách của Kiều Nguyệt Nga

Video trình bày nội dung:

a. Hoàn cảnh xuất hiện

Cha nàng vì muốn con được sống trong giàu sang phú quý nên đã ép nàng lấy một người mà nàng chưa hề biết mặt. Vâng mệnh đấng sinh thành, Nguyệt Nga cùng cô hầu đến nơi cha làm việc. Giữa đường, nàng gặp toán cướp Phong Lai uy hiếp. May thay, Lục Vân Tiên vừa đi tới đã ra tay cứu giúp. Nàng đem lòng mến thương chàng từ đó.

b. Từ ngữ, hình ảnh khắc họa

- Nhân vật Kiểu Nguyệt Nga được xây dựng trong sự sóng đôi với Lục Vân Tiên: trai anh hùng – gái thuyền quyên.

- Nhân vật xuất hiện chủ yếu qua ngôn ngữ đối thoại. Kiểu Nguyệt Nga không lộ diện trực tiếp, chỉ dùng lời nói để bày tỏ suy nghĩ, tình cảm, quan niệm của mình.

- Lối xưng hô (quân tử, chàng – thiếp) và lời nói khiêm nhường, lễ phép, thể hiện thái độ trân trọng ân nhân: Thưa rằng... Xin cho tiện thiếp... Xin theo cùng thiếp...

- Chi tiết xin được lạy tạ ơn cứu mạng và thiết tha mời Lục Vân Tiên đến nơi cha mình đang làm quan để báo đến ân nghĩa.

c. Phẩm chất, tính cách

Nhân vật Kiểu Nguyệt Nga thể hiện quan niệm của Nguyễn Đình Chiểu về mẫu hình người phụ nữ lí tưởng: hiền hậu, nết na, khiêm nhường, trọng tình nghĩa.

Nội dung 6: Tổng kết

Em hãy nêu tổng kết nội dung và nghệ thuật của văn bản “Lục Vân Tiên đánh cướp, cứu Kiều Nguyệt Nga”

Video trình bày nội dung:

Nội dung: Ca ngợi người anh hùng trí dũng song toàn, diệt bạo trừ gian, bảo vệ cuộc sống yên bình cho nhân dân. Ca ngợi lối sống trọng ân nghĩa. Thể hiện khát vọng công lí, ước mơ về mẫu anh hùng “cứu khốn, phò nguy".

Nghệ thuật: Nghệ thuật xây dựng nhân vật: tập trung khắc hoạ con người ngoại hiện, quan tâm đến ngôn ngữ đối thoại của nhân vật. Nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ: đậm chất Nam Bộ (đàng, xông vô, bức thơ, hay vây,...), mộc mạc, bình dị, gần gũi; sử dụng từ Hán Việt và điển tích, điển cố khá nhuần nhuyễn.

………..

Nội dung video Văn bản 2: Lục vân tiên đánh cướp, cứu kiều nguyệt nga còn nhiều phần rất hấp dẫn và thú vị. Hãy cùng đăng kí để tham gia học bài và củng cố kiến thức thông qua hoạt động luyện tập và vận dụng trong video.